ÇOCUKTA OYUN GELİŞİMİ

Çocuk gelişimi bedensel, duyusal, bilişsel ve sosyal boyutlarıyla bir bütün
olarak ele alınmalıdır.

Katılımsız davranış (uğraşsız): Bu evrede çocuk bir olaydan veya etkinlikten diğerine geçer. Olayın içine girip katılmaz, sadece bakmakla yetinir. • Seyirci davranışı: Çocuk, diğer çocukların oyununu uzun süreler takip eder, seyreder, bazen sorular sorup fikir öne sürer fakat oyuna katılmaz. • Yalnız oyun: Çocuk seçtiği oyuncaklarla kendi başına oynar. Başkalarının ne yaptığı veya ne oynadığı ile ilgilenmez. • Paralel oyun: Çocuk başka bir çocuğun yanında oyuncaklarıyla oynar. Örneğin, blok köşesinde iki çocuk yan yana bloklarla bağımsız oynarlar. • İlişkili oyun: Çocuk başkalarıyla bir etkinlik içinde oynar. Bu, evcilik köşesinde yemek yapma, bebek uyutma gibi oyunlar olabilir. En çok iki, üç kişi olup diğerlerini oyuna almazlar. Oyun, doğaçlama ile çocukların isteklerine göre gelişir. Benmerkeziyetci davranış ağır basar. • İş birliği ile oyun

Bebek 12-13 aylıktan itibaren yürüme aşamasına gelmiştir. Bu dönem oldukça enerji dolu, hareketli bir süreci kapsar. Artık çocuk çevresiyle yetinmeyip eline alabileceği birden fazla oyuncağa ihtiyaç duymaya başlar. Bunları amaçlarına uygun olarak kullanmaya başlar. Örneğin; oyuncak telefon, tarak, fırça gibi. Blokları, küpleri bir kutudan diğerine boşaltmak yerine artık onları başka nesnelerin yerine kullanmaya başlar. Örneğin; sandalye, masa gibi. Bu duruma nesnelerin temsilî kullanımı denir. Bu davranışlar bilişsel gelişimin önemli bir evresi olan hayalî oyun veya başka bir deyişle “öyleymiş gibi” oyunun başlangıcını göstermektedir.

Bu yaşlarda topla oynamaya, büyük birimlerle inşa oyunlarına, eşleştirme ve gruplama oyunlarına, oyuncakları sıraya dizmeye, itip çekmeye, kum ve su oyunlarına, basit bilgisayar oyunlarına, müzik aletleri çalmaya ve resimli kitaplara ilgi duyarlar. İki yaşından itibaren çocuğun büyük ve küçük kas hareketlerinde becerisi artmıştır. Taşıma, kaldırma, tırmanma, atlama, koşma, zıplama gibi hareketler ortaya çıkar.

Smilansky çocuklarla yaptığı çalışmalarda Piaget’in oyunun bilişsel evrelerini daha da genişletmiştir. Burada yine, ardışık olarak birbirinden farklı dört oyun evresi belirlenmiştir. Bunlar:

Bu dönemde çocuğun hayal gücü, öznel dünyası çok genifl ve renkli olduğundan neyin gerçek neyin hayalî olduğu kolaylıkla ayırt edilemez. Doğruyanıt E şıkkıdır.

Bu yaşlardan itibaren çocuğun günlük yaşam davranışlarında becerisi artar. Bununla birlikte etrafındakilerle iletişiminde ilerleme kaydeder. Çok ayrıntılı hayalî oyunların yanı sıra gelişmiş açık hava oyunlarına da ilgi duyar. Bu yaşlarda kurallı takım oyunları görülür. Bazı sporları, el becerisi gerektiren etkinlikleri, yaratıcı oyunları, sanatsal çalışmaları tercih etme yatkınlığı görülebilir. Bu dönemde kız ve erkek çocukların her türlü etkinliklerde yer almaları kendi potansiyellerini ortaya koyma bakımından çok önemlidir. Çocukları cinsiyetlerine göre oyunlara ve etkinliklere yönlendirmek, onların birçok alanda gelişmelerini engeller. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Smilansky çocuklarla yaptığı çalışmalarda Piaget’in oyunun bilişsel evrelerini daha da genişletmiştir. Burada yine, ardışık olarak birbirinden farklı dört oyun evresi belirlenmiştir. Bunlar: • İşlevsel Oyun, • İnşa Oyunları, • Sembolik/Dramatik Oyun, • Kurallı Oyunlardır. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Bu tür oyunda çocuklar, fiziksel becerileri ile dil becerilerinin alıştırmalarını yapıp, çevreyi araştırmaya ve gelecek evreye temel teşkil edecek becerileri kazanmaya çalışırlar. Bu oyun türü erken dönemde 1-2 yaşlarda nesnelerin amacına uygun olarak kullanılmasıyla başlar. Önce kendi kendine giyinme, yemek yeme, baş baş yapma gibi davranışlar tekrarlanır. Sonraları bu davranışlar bir başkasına yöneltilir. Burada gerçeğin modeli olan minyatür oyuncaklar kullanılır. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Bu evrede, hayal güçlerinin elverdiği oranda sembolik oyundaki etkinlikleri, gerçek dünyada yer aldığı şekilde canlandırmaya çalışırlar. Bu süreçte hayallerinde yaşattıklarını temsil etmek üzere uygun malzeme, giysiler, nesneler kullanılır. Erken dönem sembolik oyun sözsüz şekilde başlar. Bir nesnenin başka bir nesnenin yerini alması gibi sembolik oyun başlangıcı yeme, içme, yatma, uyuma, giyinme gibi çocuğun her gün içinde bulunduğu gündelik yaşam hareketlerini içerir. Bunları tekrarlamaktan hoşlanır. Buradan çocuk, nesnelere yönelip onların yaşam içindeki temsiline geçer. Doğru yanıt B şıkkıdır.