COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ STANDARTLARI VE TEMEL MEVZUAT - Deneme Sınavı - 9

Anayasa’nın 56. maddesi ile ise herkese sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkı sağlanmıştır. Çevre hakkının Anayasa’da yer alması, çevrenin korunarak sürdürülebilirliğinin sağlanması bakımından önemli bir yasal dayanaktır.

Sahil şeritlerinde yapılacak yapılar kıyı kenar çizgisine en fazla 50 metre yaklaşabilir.

Kıyı Kanunun Uygulama Yönetmeliğinde belirtilen diğer genel esaslar şunlardır:
• Kıyılar ve doldurma ve kurutma yoluyla kazanılan araziler devletin hüküm ve tasarrufu altındadır.
• Kıyı, herkesin eşitlik ve serbestlikle yararlanmasına açık olup, buralarda hiçbir
yapı yapılamaz; duvar, çit, parmaklık, tel örgü, hendek, kazık ve benzeri engeller oluşturulamaz.
• Kıyılardan kum, çakıl, vesaire alınamaz veya çekilemez. Kıyılarda kıyıyı değiştirecek boyutta ve kıyının doğal yapısını bozacak nitelikte kazı yapılamaz.
• Kıyılara moloz, toprak, curuf, çöp gibi kirletici etkisi olan atık ve artıklar dökülemez.
• Kıyıda ve sahil şeridinde planlama ve uygulama yapılabilmesi için onaylı kıyı kenar çizgisinin bulunması zorunludur.

Mera, hayvanların otlatılması ve otundan yararlanılması için tahsis edilen veya kadimden beri bu amaçla kullanılan yerlerdir.

C Tipi Mesire Yeri: Kaynak değeri ve ziyaretçi potansiyeli orta ve düşük yoğunlukta olan, günübirlik mahalli ihtiyaçları karşılamak maksadıyla, piknik üniteleri, yöresel ürünler sergi ve satış yeri, kameriye, ve diğer rekreasyonel yapı ve tesisleri ihtiva eden mesire yerleridir.

5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’nda tarım arazileri, toprak ve diğer arazi özellikleri incelenerek, ülke tarımındaki önemine göre, mutlak tarım arazileri, özel ürün arazileri, dikili tarım arazileri ve marjinal tarım arazileri olmak üzere dört gruba ayrılmıştır.

Mutlak Tarım Arazisi: Bitkisel üretimde; toprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerinin kombinasyonu yöre ortalamasında ürün alınabilmesi için sınırlayıcı olmayan, topoğrafik sınırlamaları yok veya çok az olan; ülkesel, bölgesel veya yerel önemi bulunan, hâlihazır tarımsal üretimde kullanılan veya bu amaçla kullanıma elverişli olan arazilerdir.

Ekolojik Koridor: Birbirine yakın coğrafi bölgelerdeki habitatları ekolojik olarak birbirine bağlayan, türlerin geçişine imkân sağlayan, doğal veya yapay olarak teşkil edilmiş bağlantı alanlarıdır.

2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, taşınmaz kültür varlıklarının korunarak gelecek kuşaklara aktarılabilmesine yönelik beş çeşit alan tanımı getirmektedir: sit alanı, koruma alanı, ören yeri, yönetim alanı ve etkileşim-geçiş sahası.

Sit alanları, koruma bölge kurullarınca ilan edilmektedir. Bir alan sit alanı ilan edildikten sonra bu alandaki tüm plan uygulamaları durur ve koruma amaçlı imar planının hazırlanmasına başlanır. Bu esnada üst ölçekli planlar, sit statüsünü dikkate alarak gözden geçirilir. Koruma amaçlı imar planı yapılıncaya kadar bu sit alanlarında geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartları geçerli olur. Bu esaslar ve şartlar, sit alanının ilanını takiben üç ay içerisinde hazırlanmak durumundadır. Koruma amaçlı imar planı, belediye, valilik ve ilgili kurumlarca üç yıl içinde yaptırılır ve koruma bölge kurulunun onayına sunulur. Üç yıl içerisinde planın hazırlanması ve onaylanması gerçekleşmezse bu alan için plan onaylanana kadar geçiş dönemi şartları devam eder.

Türkiye’nin imzaladığı milletlerarası antlaşmalar olan Avrupa Kültür Antlaşması, Silahlı Bir Çatışma Hâlinde Kültür Mallarının Korunmasına Dair Sözleşme, Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunması Sözleşmesi, Avrupa Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi, Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunmasına Ait Sözleşme ve RAMSAR Sözleşmesi gibi milletlerarası kurallar, imar mevzuatının ayrılmaz parçası hâline gelmiştir.

Nazım imar planı; Varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak hâlihazır haritalar üzerine, kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek üzere düzenlenen ve raporuyla beraber bütün olan plan.

Hâlihazır harita, içinde bulunulan durumu gösteren harita anlamına gelir. Hâlihazır haritada nirengi, poligon noktaları, binalar, binaların kat adedi, yollar, kaldırımlar, sokaklar, yol ve sokak dışında kalan yerlere ait yükseklik eğrileri, ağaçlar, elektrik direkleri, ada ve parsel sınırları ve numaraları gibi çalışılan alanda bulunan her şey gösterilir.

Özel Amaçlı Planlar: Koruma Amaçlı İmar Planı, Özel Çevre Koruma Bölgesi Planı, Köy Yerleşme Planı, Islah İmar Planı.

Üst Ölçekli Fiziki Planlar: 

I. Ülke Fiziki Planı

II. Bölge Planı

III. Metropolitan Alan Planı

IV. Çevre Düzeni Planı

Çevre düzeni planı hazırlanırken sınırlar, tarım, orman, hidroloji, jeoloji vb. katmanlarla çalışılması nedeniyle CBS araçları kullanılarak çalışmalarda en doğru sonuçlara ulaşılabilmektedir. Ayrıca planı onaylayan kurum tarafından 2010 yılından itibaren “Çevre Düzeni Planlarına Yönelik Coğrafi Veri Tabanının Geliştirilmesi, Veri Entegrasyonu ve Planların Web Üzerinden Yayınlanması” projesi kapsamında çevre düzeni planlarına yönelik standart veri tabanı oluşturulmuş ve tüm ölçeklerdeki çevre planı çalışmalarının CBS’ye dayalı olarak hazırlanması zorunlu kılınmıştır.

Özel çevre koruma bölgesi olarak tespit ve ilan etmek, özel çevre koruma bölgesi olarak ilan edilen ve edilecek alanlarda imar planlarını yapmak, mevcut her ölçekteki planın ve plan kararlarını revize etmek ve onaylamak işi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır.

Islah planında amaç; düzensiz ve sağlıksız biçimde oluşmuş yapı topluluklarının bulunduğu alanlara, mevcut durumu dikkate alarak sosyal ve teknik donanım sağlayıp, bu alanları olabildiğince sağlıklı hâle getirmek, dengeli ve düzenli gelişmeye yönlendirilmek olarak görülmektedir.

İmar mevzuatı kapsamındaki önemli yönetmelikler aşağıda verilmiştir:
• Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği
• Tescile Konu Olan Harita ve Planlar Yönetmeliği
• Otopark Yönetmeliği
• Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği
• Gecekondu Kanunu Uygulama Yönetmeliği
• Koruma Amaçlı İmar Planları ve Çevre Düzenleme Projelerinin Hazırlanması, Gösterimi Uygulaması, Denetimi ve Müelliflerine İlişkin Usul ve Esaslara Ait Yönetmelik
• İmar Kanununun 18. Maddesi Uyarınca Yapılacak Arazi ve Arsa Düzenlenmesi İle İlgili Esaslar Hakkında Yönetmelik
Yine, CBS desteğiyle yürütülecek süreçlerde mekânsal (coğrafi) veri temini açısından
ön plana çıkan diğer önemli yönetmelikler arasında aşağıdakiler sayılabilir:
• Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezleri Yönetmeliği
• Büyük Ölçekli Harita ve Harita Bilgileri Üretim Yönetmeliği
• Harita ve Harita Bilgilerini Temin ve Kullanma Yönetmeliği
• Kadastro Haritalarının Sayısallaştırılması Hakkında Yönetmelik
• Korunan Alanlarda Yapılacak Planlara Dair Yönetmelik
• Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği
• Havza Yönetim Planlarının Hazırlanması, Uygulanması ve Takibi Yönetmeliği

• Yerüstü Su Kalitesi Yönetmeliği

Yerel Fiziki Planlar:

Nazım İmar Planı

Uygulama İmar Planı