COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ UYGULAMALARI I - Deneme Sınavı - 15

Select Analiz Fonksiyonu
Nokta, çizgi ve alansal özellik tipine sahip bir girdi verisinden, sorgulama dili (SQL) ifadesini sağlayan objelerin bir başka çıktı katmana aktarılmasıdır. Analysis Tools > Extract Analiz Seti altında yer alan Select fonksiyonunu, mouse’un sol tuşu ile çift klik yaparak aktif hâle getiriniz.

Split Analiz Fonksiyonu
Nokta, çizgi ve alansal özellik tipine sahip bir girdi verisini, Split Girdi verisinde ki alanlara göre ayırarak birden fazla yeni veri setinde depolamayı gerçekleştirdiğimiz bir coğrafi
analiz fonksiyonudur. Input (Girdi) veri setiniz nokta, çizgi ve alan özellik tipinde olabilir.
Ancak Split veri setiniz her zaman alan özellik tipinde olmak durumundadır

Overlay (Çakıştırma) Analizleri
Overlay analiz araç setleri altında
yer alan analiz fonksiyonlarında,
grafik veriler ya da tablosal veriler girdi olarak tanımlanır. Analiz
sonrası yeni bir veri seti (Shape
File ya da Feature Class) oluşu

Erase Analiz Fonksiyonu
Nokta, çizgi ve alansal özellik tipine sahip bir girdi verisi üzerine
çakıştırılan Erase Feature (sil) veri setine ait alan içerisine giren
detaylar silinir ve kalan detaylar için yeni bir çıktı veri seti (output
Feature) oluşturulur. Input (girdi) veri setiniz nokta, çizgi ve alan
tipinde olabilir. Ancak Erase (sil) veri setiniz her zaman alan özellik tipinde olmak durumundadır.

Identity Analiz Fonksiyonu
Identity analiz fonksiyonunda kullanılan Input Feature’un (girdi veri seti) tamamı ile Identity Feature’un (özdeşleştir veri seti) Input Feature (girdi veri seti) ile kesişen geometrileri
ve öznitelikleri özdeşleşerek yeni bir Output Feature (çıktı veri seti) oluşturur

Symmetrical Difference Analiz Fonksiyonu
Symmetrical Difference analiz fonksiyonunda, girdi ve güncelleme detayları arasındaki geometrik kesişim hesaplanır. Girdi içinde yer alan detaylar ya da detaylara ait bir kısım üzerine çakıştırılan güncelleme detayı için kesişim dışında kalan alan Çıktı Detay Sınıfına kaydedilir.

Proximity (Yakınlaştırma) Analizleri
Proximity (yakınlaştırma) araç seti, bir Feature Class (detay sınıfı) ya da iki Feature Class
arasındaki yakınlığı belirlemek üzere kullanılan araçları bünyesinde bulundurur. Bu araçlar ile tanımlanan veri setlerinin aralarındaki mesafeler hesaplanır ve faklı bir çıktı veri
seti üretilir. Yakınlaştırma araç seti altında yer alan bu fonksiyonlar, Buffer (Tampon),
Multible Buffer Ring (Çoklu Tampon), Create Thiessen Polygons (Thiessen alanları
üret), Near (Yakın) ve Point Distance (Nokta Mesafe) fonksiyonlarıdır.

Buffer Analiz Fonksiyonu; nokta, çizgi ve alan özellik tipindeki girdi veri setine tanımlayacağınız mesafe kadar bir tampon bölge oluşturur ve bu tampon bölge alansal özellik
tipinde bir çıktı veri setine
kaydedilir. Girdi veri setinizin öznitelik tablosunda
tanımlı bir field’da yer alan
değerlere göre farklı tampon bölgeler oluşturmak
isterseniz, Buffer analiz setinde yer alan Field fonksiyonunu işaretleyerek bu işlemi gerçekleştirebilirsiniz

Model Builder, ArcToolBox ortamında yer alan coğrafi analiz iş akışlarının ve scriptlerinin yapılandırılması için grafik bir modelleme arayüzü sağlar. Aynı zamanda kompleks
coğrafi analiz modellerinin oluşturulmasına ve tasarlanmasına yardımcı olur. Modeller,
ileri düzey işlemleri ve iş akışlarını oluşturmak için araç dizilerini, bununla birlikte verileri birbirine bağlayan veri akış diyagramlarını içerir. Kompleks CBS işlemlerini gerçekleştirmek için araçları ve veri setlerini Modeller üzerine sürükleyebilir, işlem adımlarını
belli bir sıralama dâhilinde birbirine bağlayabilirsiniz. Bu işlemler ile bir coğrafi analiz
fonksiyonunun çıktısı bir başka coğrafi analiz fonksiyonunun girdisi olarak tanımlanır.
Böylece Model Builder arayüzünden birçok coğrafi analiz fonksiyonu arasında zincir bir
ilişki tanımlanmış olur.

Vektör Tabanlı Coğrafi Analiz Fonksiyonlarında elektrik direkleri nokta şeklinde konumlanır.

Raster tabanlı coğrafi analizler, ArcGIS yazılımında ek bir modülü olan Spatial Analiz
eklentisi ile gerçekleştirilir. ArcGIS Spatial Analiz modülü raster tabanlı analiz araçlarını içerir. ArcGIS Spatial Analiz modülü ile raster tabanlı veriler üretebilir, bu verileri
çakıştırarak bindirme analizleri yapabilir, oluşan yeni raster veriler üzerinden sorgulamalar yapabilir ve bu verileri vektör veri formatlarına dönüştürebilirsiniz

Coğrafi analiz fonksiyonlarını, ArcGIS yazılım arayüzlerinden ArcMap, ArcCatalog ve ArcScene arayüzleri içerisinde çalıştırabilirsiniz.

Hücre Boyutu
Tüm raster’ı temsil eden alana ait temel bileşen olan hücrenin bir genişliği ve bir de yüksekliği vardır. Bu hücrelere ait genişlik ve yükseklik değeri, tüm alanı yansıtan aynı raster veri
modeli için de aynı olup değişmez. Bir raster veri setine ait çözünürlük ile tek bir hücrenin
kapladığı alanın boyutları kastedilmektedir

Hücre Değeri
Her bir hücrede bir değer saklanır. Bu değerler, raster veri seti içinde çalışılan bir özellik
olmalıdır. Örneğin; kategori, büyüklük, mesafe, yansıma değerleri, iletkenlik vb., olabilir.
Kategori olarak yeşil alan ya da şehir tanımlaması yapılabilir. Büyüklük ile gravite, kirlilik
değeri ya da yağış miktarı tanımlanabilir. Yükseklik tanımlanabilir ve buradan da eğim,
bakı hatta görünürlük analizlerine geçilebilir. Spektral değerler ise fotoğraf ya da uydu
görüntülerindeki ilgili banda karşılık gelen değerlerdir.

Hillshade (Gölgeli Kabartma)
Gölgeli kabartma bir yüzeyin hipotetik aydınlanmasını hesaplar. Bir ışık kaynağı için pozisyon düzenler ve her hücrenin onun ışığa olan göreli oryentasyonu üzerine temellenmiş aydınlanma değerini hesaplar. Işık sırayla hücrenin eğim ve bakısı üzerine temellenir.
Gölgeli kabartma 0’dan 255’e kadar olan gri ölçeğin değerlerine dönüşür.
Azimut güneşin açısal yönüdür (pusula yönü). 0’ ile 360’ arasında bir değer ile ifade
edilir.
Altitude güneşin ufuk üstündeki açısıdır. 0’ ile 90’ arasında bir değer ile ifade edili

Raster analizler ile üretilen (Distance, Surface, Interpolation, Conversion gibi) verilerin
Value değerlerini Reclassify fonksiyonunu kullanarak yeniden sınıflandırabilirsiniz. Yeniden sınıflandırılan raster verilerin, Raster Calculate fonksiyonu kullanılarak toplanması,
farkların bulunması veya sorgulanması ile riskli alanların, en uygun yerleşim yerinin, en
uygun ürün yerinin tespit edilmesinde kolaylık sağlayacaktır.

ArcToolbox ortamındaki Spatial Analiz Tools altında
yer alan Distance (mesafe), Density (yoğunluk), Surface Analysis (yüzey analizleri), Interpolate to Raster
(interpolasyon), Zonal Statistics (bölgesel istatistikler), ve Convert (dönüşüm) fonksiyonlarının örnek
uygulamaları gerçekleştirilir.

Raster Tabanlı Coğrafi Analiz Fonksiyonları incelendiğinde "buffer" "Sayısal Yükseklik" verisinden üretilen bir çıktı (Yüzey) veri seti değildir.

Raster veriler mekansal veriler hücrelere bağlı temsil edilirler.

ArcToolbox penceresinde, Spatial Analyst Tools altında yer alan Interpolation >
Topo to Raster fonksiyonunu mouse ile çift klik yaparak aktif hâle getiriniz. Aktif hâle
gelen Topo to Raster analiz parametrelerini aşağıdaki şekilde set ediniz (Input features
Data: Munhani ve Sınır, Munhani Filed: Yukseklik Type: Contour, Sınır Type: Boundray,
Output surface Raster: DEM, Output cell size:5)