COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ UYGULAMALARI I - Deneme Sınavı - 17

Etiketlendirdiğiniz yazılar her ölçekte aynı büyüklüğe sahiptir. Ölçeğe göre etiketleri sabitlemek için Annotations objelerine dönüştürülmesi gerekecektir. Annotations özelliğine dönüştürülen her bir etiket seçilebilir, taşınabilir ve silinebilir bir özelliğe sahip olacaktır. Dönüşüm işleminde istenilir ise etiketler bir Annotations Features Class katmanında da depolanabilirler. Bu işlemi etiketlendirme işlemini gerçekleştirdikten sonra Convert Labels To Annotations fonksiyonunu kullanarak gerçekleştirebilirsiniz.

Data Frame fonksiyonu Menü Bar'da Insert fonksiyonunun altındadır.

TIN (Triangulated Irregular Network)

TIN boyut ve oranları değişkenlik gösteren üst üste çakışmayan üçgenler kümesinden oluşur. Nokta (points), çizgi (lines) ve alan (polygons) verileri girdi olarak kullanılarak TIN oluşturulur. Tin oluşturulurken girdi noktaları üçgenlerin köşeleri olur. Köşeler üçgenlerin kenarlarını oluşturacak çizgiler ile bağlanır. Sonuçta köşelerden ve kenarlardan oluşan sürekli bir üçgenler yüzeyi elde edilir. Z değeri yani yükseklik bilgisi olmayan veriler, örneğin alanın sınır çizgileri yüzey dış sınırını tanımlamak üzere TIN üretirken kullanılabilir. TIN verisinde yüzeye ait yükseklik, eğim ve bakı bilgileri mevcuttur. Surface Analiz fonksiyonları kullanılarak TIN ve DEM verisinden yükseklik, eğim, bakı, kontur ve S/B Kabartı (Hillshade) veri setleri üretilir (Bkz. Sayfa 198’de, Şekil 8. 3).

Bu bilgierden de anlaşıldığı gibi, TIN (Triangulated Irregular Network) kavramına ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

ArcGlobe

ArcGlobe, küresel düzlemde raster ve vektör veri setlerinizi görüntüleyeceğiniz ve yöneteceğiniz araçlar sağlayan bir arayüzdür. ArcGIS Coğrafi Bilgi Sistemi yazılımında ek bir modül olan 3D Analiz eklentisi ile çalıştırabilirsiniz. ArcGlobe proje dosyalarınızı *.3dd” uzantısıyla kaydeder.

Aktif hâle gelen ArcGlobe arayüzündeki küre üzerinde vektör ve raster verileri üç boyutlu görüntüleyebileceğiniz fonksiyonlar yer almaktadır. Ayrıca Selection fonksiyonu ile verilerin veritabanı bilgilerini sorgulayabilir, Geoprosessing fonksiyonu altında yer alan analiz fonksiyonları ile mekânsal analizler gerçekleştirebilirsiniz. Küre üzerinde farklı ölçeklerde veriler görüntüleyerek üç boyutlu uçuş simülasyonları gerçekleştirebilirsiniz.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, ArcGlobe ile ilgili olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

ArcGlobe, küresel düzlemde raster ve vektör veri setlerinizi görüntüleyeceğiniz ve yöneteceğiniz araçlar sağlayan bir arayüzdür. ArcGIS Coğrafi Bilgi Sistemi yazılımında ek bir modül olan 3D Analiz eklentisi ile çalıştırabilirsiniz. ArcGlobe proje dosyalarınızı *.3dd” uzantısıyla kaydeder.

ArcGlobe arayüzündeki küre üzerinde vektör ve raster verileri üç boyutlu görüntüleyebileceğiniz fonksiyonlar yer almaktadır. Selection fonksiyonu ile verilerin veritabanı bilgilerini sorgulayabilirsiniz. Geoprosessing fonksiyonu altında yer alan analiz fonksiyonları ile mekânsal analizler gerçekleştirebilirsiniz. Küre üzerinde farklı ölçeklerde veriler görüntüleyerek üç boyutlu uçuş similasyonları gerçekleştirebilirsiniz.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, doğru cevap E’dir. ArcGlobe ile ilgili olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.

Navigate fonksiyonunu mouse’un sol tuşuna basarak farklı eksenlerde veriyi görüntüleyebilirsiniz. Mouse’un sağ tuşuna basarak içe ve dışa zoom yapabilirsiniz. Mouse’un sol ve sağ tuşuna birlikte basarak görüntüyü ekran üzerinde istediğiniz alana kaydırabilirsiniz. Tools Bar’da yer alan  Full Extent butonuna basarak Data View’da küreyi görüntüleyebilirsiniz. Tools Bar’da yer alan  Fly fonksiyonu ile mouse’un sağ tuşuna basarak içe, sol tuşuna basarak dışa doğru uçuş gerçekleştirebilirsiniz.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, doğru cevap E’dir. ArcGlobe arayüzündeki fonksiyonlara ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.

Aktif hâle gelen ArcGlobe arayüzündeki küre üzerinde vektör ve raster verileri üç boyutlu görüntüleyebileceğiniz fonksiyonlar yer almaktadır. Ayrıca Selection fonksiyonu ile verilerin veritabanı bilgilerini sorgulayabilir, Geoprosessing fonksiyonu altında yer alan analiz fonksiyonları ile mekânsal analizler gerçekleştirebilirsiniz. Küre üzerinde farklı ölçeklerde veriler görüntüleyerek üç boyutlu uçuş similasyonları gerçekleştirebilirsiniz.

Tools Bar’da yer alan Navigate fonksiyonu ile Data View’da veriyi farklı ölçek ve açılarda görüntüleyebilirsiniz.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, doğru cevap E’dir. ArcGlobe arayüzündeki fonksiyonları kullanarak seçeneklerde yer alan işlemlerin tümünü gerçekleştirebilirsiniz.

Table of Contents penceresinde yer alan Imagery, Elevation (30m) ve Elevation (90m/1 km) raster ve yükseklik verileri,

http://services.arcgisonline.com/arcgis/services

adresinden web servisi olarak alınmaktadır. Sizler Standart Toolbar’da yer alan Add Data fonksiyonunu ile lokal diskinizdeki veri setlerini küre üzerinde görüntüleyebilirsiniz (Bkz. Sayfa 199’da, Şekil 8. 5).

ArcGlobe arayüzündeki Standard Toolbar’da yer alan Add Data butonuna basınız. Add Data penceresinde, C:\AU_Egitim_Veri_Seti\Unite_8 dizini içerisinde yer alan Turkiye_Nufus.shp vektör veri setini mouse ile seçiniz ve Add butonuna basınız (Sayfa 199’da, Şekil 8. 6).

Aktif hâle gelen Add Data Wizard penceresinde Turkiye_Nufus veri setinin Scale değerini Countries 1:2500000 olarak set ediniz ve Finish butonuna basınız (Sayfa 200’de, Şekil 8. 7).

Table of Contents penceresinde List By Type moduna geçiş yaprak Turkiye_ Nufus verisini mouse’un sol tuşuna basarak Imagery raster veri setinin üstüne taşıyınız. Sembolojisi üzerinde çift klik yaparak Symbol Selector penceresini aktif hâle getiriniz. 3D Billboards’ da yer alan bir semboloji seçerek OK butonuna basınız ve Küre üzerinde Turkiye_Nufus verisini görüntüleyiniz (Bkz. Sayfa 200’de, Şekil 8. 8).

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, seçeneklerde yer alan Imagery, Elevation (30m), Elevation (90m/1 km) ve List By Type, ArcGlobe arayüzünde Table of Contents penceresinde yer almaktadır, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

Table of Contents penceresinde   List By Type moduna geçiş yaprak Turkiye_ Nufus verisini mouse’un sol tuşuna basarak Imagery raster veri setinin üstüne taşıyınız. Sembolojisi üzerinde çift klik yaparak Symbol Selector penceresini aktif hâle getiriniz. 3D Billboards’ da yer alan bir semboloji seçerek OK butonuna basınız ve Küre üzerinde Turkiye_Nufus verisini görüntüleyiniz (Bkz. Sayfa 200’de, Şekil 8. 8).

Küre üzerinde görüntülenen verilerin öznitelik bilgilerini Tool Bar’da yer alan Identify fonksiyonu ile gerçekleştirebilirsiniz. Mouse ile Identify fonksiyonunu seçiniz. Türkiye üzerinde herhangi bir ili işaretleyiniz. Identity penceresinde objelere ait öznitelik bilgilerini inceleyiniz (Bkz. Sayfa 201’de, Şekil 8. 9). 

Table of Contents penceresinde yer alan Turkiye_Nufus katmanı üzerinde mouse’un sağ tuşuna basınız ve Properties fonksiyonunu seçiniz. Aktif hâle gelen Layer Properies penceresinde Symbology fonksiyonunu seçiniz. Show bölümünde Quantities altında yer alan Graduated Colors özelliğini seçerek Field Value değerini Nuf_2007 olarak set ediniz. Symbol üzerinde mouse’un sol tuşu ile aktif hâle gelen Properties for All Symbols… fonksiyonunu seçiniz. Aktif hâle gelen Symbol Selector penceresinde yer alan Outline Color değerini No Color olarak set ediniz ve OK butonuna basınız. Layer Properties penceresinde Tamam butonuna basarak işlemi sonlandırınız (Bkz. Sayfa 202’de, Şekil 8. 10).

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, doğru cevap A’dır. Küre üzerinde görüntülenen verilerin öznitelik bilgilerini Tool Bar’da yer alan Identify fonksiyonu ile gerçekleştirebilirsiniz.

Navigate fonksiyonunu mouse’un sol tuşuna basarak farklı eksenlerde veriyi görüntüleyebilirsiniz. Mouse’un sağ tuşuna basarak içe ve dışa zoom yapabilirsiniz. Mouse’un sol ve sağ tuşuna birlikte basarak görüntüyü ekran üzerinde istediğiniz alana kaydırabilirsiniz. Tools Bar’da yer alan Full Extent butonuna basarak Data View’da küreyi görüntüleyebilirsiniz. Tools Bar’da yer alan Fly fonksiyonu ile mouse’un sağ tuşuna basarak içe, sol tuşuna basarak dışa doğru uçuş gerçekleştirebilirsiniz.

Navigate fonksiyonunu mouse’un sol tuşuna basarak farklı eksenlerde veriyi görüntüleyebilirsiniz. Mouse’un sağ tuşuna basarak içe ve dışa zoom yapabilirsiniz. Mouse’un sol ve sağ tuşuna birlikte basarak görüntüyü ekran üzerinde istediğiniz alana kaydırabilirsiniz. Tools Bar’da yer alan Full Extent butonuna basarak Data View’da küreyi görüntüleyebilirsiniz. Tools Bar’da yer alan Fly fonksiyonu ile mouse’un sağ tuşuna basarak içe, sol tuşuna basarak dışa doğru uçuş gerçekleştirebilirsiniz.

Table of Contents penceresinde Turkiye_Nufus katmanı üzerinde mouse’un sağ tuşuna basarak Properties fonksiyonunu seçiniz. Aktif hâle gelen Layer Properties penceresinde Globe Extrusion fonksiyonunu seçiniz. Extrude fatures in Layer çekini atınız.  Calculater butonuna basınız. Expression Builder penceresinde aşağıdaki eşitliği yazarak OK butonuna basınız. Layer Properties penceresinde Tamam butonuna basarak işlemi sonlandırınız (Şekil 8. 12). 2007 yılına ait il nüfus değerleri küre üzerinde üç boyutlu olarak görüntülenmiştir. Tools Bar’da yer alan Navigate fonksiyonunu kullanarak veriyi Data View’da farklı ölçeklerde görüntüleyiniz (Sayfa 203’de, Şekil 8. 13).

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, doğru cevap A’dır. Tools Bar’da yer alan Fly fonksiyonu ile mouse’un sağ tuşuna basarak içe, sol tuşuna basarak dışa doğru uçuş gerçekleştirebilirsiniz.

ArcToolbox ortamındaki Spatial Analiz Tools altında Distance (mesafe), Density (yoğunluk), Surace Analysis (yüzey analizleri), Interpolate to Raster (interpolasyon), Zonal Statistics (bölgesel istatistikler), ve Convert (dönüşüm) fonksiyonları yer alır.

Distance (mesafe), Density (yoğunluk), Surace Analysis (yüzey analizleri), Interpo- late to Raster (interpolasyon), Zonal Statistics (bölgesel istatistikler), ve Convert (dönüşüm) fonksiyonları ArcToolbox ortamındaki Spatial Analiz Tools altında yer alır.

Azimut güneşin açısal yönüdür (pusula yönü). 0’ ile 360’ arasında bir değer ile ifade edilir.

Altitude güneşin ufuk üstündeki açısıdır. 0’ ile 90’ arasında bir değer ile ifade edilir

Aspect (Bakı):

Üçgenlerin kuzeyle yaptığı coğrafik açı değeridir. Bir başka ifade ile üçgenlerin, 0’dan 360’a kadar sıralanan pusula yönleridir. Kuzey 0’dır ve saat yönünde olmak üzere 90 Doğu’dur, 180 Güney’dir ve 270 Batı’dır. Eğim derecesi 0 olan Düz alanar -1 değeri ile temsil edilir.

Slope (Eğim):

Mevcut bir DEM verisinden, eğim iki farklı şekilde hesaplanır. Eğim, yüzde veya derece cinsinden raster bir formatta (ESRI Grid, .Tiff veya .img) üretilmiş olur.

Derece cinsinden eğim, düşey mesafenin yatay mesafeye oranının tanjant açısıyla ifadesidir. Yüzde cinsinde eğim ise yüksekliğin yatay mesafeye oranının yüzde olarak ifadesidir.

Raster analizler ile üretilen (Distance, Surface, Interpolation, Conversion gibi) verilerin Value değerlerini Reclassify fonksiyonunu kullanarak yeniden sınıflandırabilirsiniz. Yeniden sınıflandırılan raster verilerin, Raster Calculate fonksiyonu kullanılarak toplanması, farkların bulunması veya sorgulanması ile riskli alanların, en uygun yerleşim yerinin, en uygun ürün yerinin tespit edilmesinde kolaylık sağlayacaktır.

ArcToolbox penceresinde, Spatial Analyst Tools altında yer alan Overlay > Weighted Overlay fonksiyonunu mouse ile çift klik yaparak aktif hâle getiriniz. Aktif hâle gelen Weighted Overlay (Ağırlıklı Çakıştırma) analiz değerlerini aşağıdaki şekilde set ediniz (Katmanların ağırlık yüzdeleri Influence bölümünde belirtilmiştir) ve OK butonuna basarak işlemi sonlandırınız.

............Spline penceresinde OK butonuna basarak işlemi sonlandırınız. Analiz sonrası oluşanOrt_Sicaklik raster verisini inceleyiniz.

Altitude güneşin ufuk üstündeki açısıdır. 0’ ile 90’ arasında bir değer ile ifade edilir.