COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 10

Mekânsal düşünme, başarılı düşüncenin ve problem çözmenin başlangıcıdır. Mekânsal düşüncede becerili olma, K - 12 eğitim müfredatında hakim kılınmıştır.

Mekânsal düşünme üç amaca hizmet eder;
-Tanımlayıcı fonksiyonu; objelerin görünüşlerini ve aralarındaki ilişkileri yakalamak, muhafaza etmek ve nakletmek; analitik görevi
-Objelerin yapısını anlamayı sağlamak ve sonuç olarak çıkarılabilen bir fonksiyon
-Objelerin evrimi ve fonksiyonları ile ilgili sorulara yanıtlar üretmek şeklindedir.

Mekânsal yetenek, bir insanın sahip olduğu ve bir insanın zihinsel gerçekleştirme yeteneğini, rotasyon, perspektif değişimi ve benzeri gibi, karakterize etmenin bir yolu olan bir süreklilik olarak kabul edilmektedir.

Mekânsal düşünmenin temelini açıklamak için, harita, coğrafya, topoloji ve grafik metaforlarının bir kombinasyonunu kullanıyoruz. Mekânsal yapı fikri, primitif takımlar ve onlardan türetilebilecek kavramlar şeklinde anlaşılabilir.

Kodlama süreçleri kendi içlerinde atomistik değildir; önceki bilgi işlemeleri sonucundan doğarlar, ve karşılık olarak, daha karmaşık mekânsal yargıların ve çıkarımların parçaları olarak değerlendirilir. Kodlama süreci şunları içerir:
- Zeminden şekilleri ayırt etmek;
- Dokuların, ana hat şekilleri ve içsel yapısal düzenlemelerin ikisinin de, farkına varmak;
- Boyutu değerlendirmek;
- Dokuyu ayırt etmek;
- Rengin farkına varmak.

Dünya statik değildir ve akıl hareket eden nesneleri kodlamak, yorumlamak ve ifade etmek için yollar bulur. Dinamik varlıkların karakteristiklerini değerlendirmek de diğer varlıklar ya da bir referans çerçevesine göre yapılır. Değerlendirilebilir dinamik özellikler şunları içermektedir:
- Hareketin yönü,
- Hareketin tarzı,
- Hız ya da ivme,
- Kesişme ya da çarpışma.

İnsanların uygulayabileceği mekânsal dönüşümlerin bazıları şunları içermektedir:
- Perspektif değişimi (referans çerçevesi) 
- Yönelim değişimi (zihinsel rotasyon) 
- Şekillerin dönüşümü 
- Büyüklük değişimi 
- Bütünün hareketi 
- Parçaları yeniden yapılandırma 
- Yaklaşma ya da uzaklaşma 
- Karar verme 
- Çevrinme'dir.

On dokuzuncu yüzyıl boyunca ve yirminci yüzyılın ilk yarısında, Almanya coğrafi bilginin merkezlerinden biriydi. Saygı duyulan bir disiplin olarak, coğrafya, Alman üniversite sistemine güçlü bir şekilde yerleştirilmiştir. Alman bilim insanlarının uzun bir geleneği, bu disiplin içerisindeki ana düşünceleri belirlemişlerdi.

1950 ve 1970 arasındaki yıllar için, Christaller’in çalışması bir çok coğrafya uzmanı için ilham kaynağı, genel anlam olarak uygulanabilen ve metaforik olarak takip edilebilen bir model olmuştur. Coğrafyaya mekânsal analiz açısından yapılan yaklaşımın köşe taşlarından biri olmuştur.

Destek sistemleri bu karmaşıklıkları düzenlemeye şunları kullanarak yardım edebilirler;
- Çeşitli ve genel olarak geniş veri takımlarını saklama ve idare etme;
- Sürecin tekrarlı ve zahmeti temel kısımlarını rutin hale getirme, Kayıt altına alınmış işlem dizilişlerinin sonuçlarını takip etmek;
- Süreç içi geribildirimler ve yardımlar sağlamak, Sonuçların, çalışılmalarını ve finalin, kendisi ve diğerleri için, görüntülenmesi ve iletişimi için bir araç sağlamak.

Mekânsal düşünme, üç elemanın yapıcı karışımını temel almaktadır. Bunlar: mekânın konseptleri, temsilin araçları ve düşüncenin sürecidir.

Mekânsal yetenek, bir insanın sahip olduğu ve bir insanın zihinsel gerçekleştirme yeteneğini, rotasyon, perspektif değişimi ve benzeri gibi, karakterize etmenin bir yolu olan bir süreklilik olarak kabul edilmektedir. Kavram kısmen zekan ölçümünün ve testinin psikometrik geleneğinden türer, örneğin French (French ve diğ., 1963) mekânsal yönlendirme ve görselleştirme gibi mekânsal yetenek türlerini test kitini referans göstererek tanımlamaktadır.

Mekânsal yetenek için üç kategori tanımlamaktadır. Bunları;
- Mekânsal algılama,
- Zihinsel dönüşüm,
- Mekânsal görselleştirme, olarak sıralanabilir.

Mekânsal düşünme üç amaca hizmet eder;
- Tanımlayıcı fonksiyonu; objelerin görünüşlerini ve aralarındaki ilişkileri yakalamak, muhafaza etmek ve nakletmek; analitik görevi
- Objelerin yapısını anlamayı sağlamak ve sonuç olarak çıkarılabilen bir fonksiyon
- Objelerin evrimi ve fonksiyonları ile ilgili sorulara yanıtlar üretmek şeklindedir.

Mekânsal düşünme statiktir değildir. Mekânsal düşünme boşluğu bir algı çerçevesi olacak şekilde kullanabilme yetisidir. Ayrıca, mekânsal düşünme yapı ve işlem olarak bilimsel değildir.

Önemli mekânsal değerlendirmeler ve karşılaştırmalar:
- Yönelim belirleme
- Yerinin belirlenmesi
- Mesafe değerlendirmesi
- Boyut karşılaştırması
- Renk karşılaştırması
- Doku karşılaştırması
- Yer karşılaştırması
- Yön karşılaştırması
- Diğer özellikleri karşılaştırmadır.

1950 ve 1970 arasındaki yıllar için, Christaller’in çalışması bir çok coğrafya uzmanı için ilham kaynağı, genel anlam olarak uygulanabilen ve metaforik olarak takip edilebilen bir model olmuştur. Coğrafyaya mekânsal analiz açısından yapılan yaklaşımın köşe taşlarından biri olmuştur. Birçok yerde denenmiş, kabul edilmiş, bazı yerlerde de reddedilmiştir. Dünyanın birçok yerinde planlama aracı olarak işlev görmüştür. Daha sonraki coğrafya uzmanı jenerasyonlar için bir simge haline gelmiştir.

Mekânsal düşünce karmaşık ve sorunlu bir kavramdır. Destek sistemleri bu karmaşıklıkları düzenlemeye Kayıt altına alınmış işlem dizilişlerinin sonuçlarını takip yardım edebilirler.

Coğrafi mekânsal bağlamda, sekiz takım araç vardır: Coğrafi bilgi sistemleri (CBS) ve uzaktan algılama analiz sistemleri; yer bilim analitik sistemleri; CAD sistemleri; matematiksel ve istatistiki analiz sistemleri; üretim grafik ortamları; animasyon ortamları; enformasyon görselleştirme sistemleri ve kavram haritalama araçlarıdır.

İnsanların uygulayabileceği mekânsal dönüşümlerin bazıları şunları içermektedir.
- Perspektif değişimi (referans çerçevesi)
- Yönelim değişimi (zihinsel rotasyon)
- şekillerin dönüşümü
- Büyüklük değişimi
- Bütünün hareketi
- Parçaları yeniden yapılandırma
- Yaklaşma ya da uzaklaşma
- Karar verme
- Çevrinme.