CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK NESRİ

Yayınlandığı yere göre röportajlar röportaj türlerinden değildir.

Bölgesel röportaj

Sait Faik Abasıyanık

Deneme

Fakir Baykurt

Diyorlar ki

Dizi röportaj

Gezi yazısı

Sıradan gazete ve dergi yazısı olmaktan

Röportajda yazar, eserine görsellik katar ve eserini zenginleştirir.

“Röportaj”, Fransızca “reportage” sözcüğünden dilimize geçmiştir. Kelimenin kökeni Latincede “toplamak, getirmek” anlamlarında kullanılan “reportare”
fiiline dayanmaktadır.

Genel olarak gazete ve dergilerde yayımlanan, öğretici niteliği ağır basan röportajların çok yönlü ve değişik anlatım olanaklarından yararlanılarak oluşturulması onu sıradan gazete ve dergi yazısı olmaktançıkarmış, yazınsal bir tür hâline getirmiştir.

Düşünsel bir planlamaya göre yazılan röportajlarda yazar anlattıklarının doğruluğunu; konuşma,bilgi toplama ve fotoğraflarla destekler; anlattıklarını
bir mantık çerçevesine oturtur. Anlatılanlar bir öncekiyle çelişmez. Röportajın inandırıcılığı gerçekleredayanmasıyla doğrudan ilişkilidir. Röportaj yazarı, konusunun gerektirdiğine göre resimlerden, fotoğraflardan, öteki yazılı anlatım türlerinden yararlanarak inandırıcılığını artırır, okuyucuyu gerçeklerle
yüz yüze getirir (Özdemir, 1998, 245).
Resimler, fotoğraflar, inandırıcılık açısından röportajların en güçlü dayanakları durumundadır. Bu yönüyle röportajların belgesel değerlerinin her geçen gün daha da arttığı söylenebilir.

Yöntem açısından röportajlar: Yazarın izlediğiyöntem açısından röportajların “konuşmaya dayalı”ve “belgesel” olmak üzere ikiye ayrıldığı görülmektedir.

Bir konuyu kapsamlı biçimde, değişik yönleriyle ele alan ve inceleyen röportajlara dizi röportaj denilmektedir. Olayları yerinde incelemeye ve çok sayıda
kişilerle ilişki kurulup görüşmelere dayandırılan röportajlar bu gruba girmektedir.

Sunuş tarzına göre röportajlar: Giriş bölümünün sürpriz, şaşırtıcı bir paragraf olduğu, en son söylenmesi gereken kelimelerin en başta söylendiği röportajlar Amerikan röportajı olarak adlandırılır. Yazarın konuyu işlerken kendini ön plana aldığı, “ben” eksenli röportajlar da Alman röportajı olarak sunuş tarzına göre röportajlar arasında yer almaktadır.

Ele alınan konu ve görüşülen kişilere göre röportajlar: Bu kapsamda röportajlar edebî röportaj,siyasal röportaj, sağlık röportajı, spor röportajı şeklinde çeşitlere ayrılmaktadır

Edebiyatımızda röportaj türünün ilk örneklerini Diyorlar ki ve Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal’le Mülakat adlı eserleriyle Ruşen Eşref Ünaydın
vermiştir.

Giriş bölümünün sürpriz, şaşırtıcı bir paragraf olduğu, en son söylenmesi gereken kelimelerin en başta söylendiği röportajlar sunuş tarzına göre olan röportajlardan Amerikan röportajı olarak adlandırılır.

Mülakat türünün belli başlı temsilcileri ve eserleri
şunlardır:
• Ruşen Eşref Ünaydın; Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal ile Mülakat, Edebî Ziyaretler ve Mülakatlar
• Hikmet Feridun Es, Bugün de Diyorlar ki
• Mustafa Baydar, Edebiyatçılarımız Ne Diyorlar
• Gavsi Ozansoy, Edebiyatımızda Dünküler mi Bugünküler mi Daha Kuvvetli, 40 Yıl Sonra Diyorlar ki, Beş Kuşak Konuşuyor
• Yaşar Nabi, Edebiyatçılarımız Konuşuyor