DİPLOMASİ TARİHİ - Deneme Sınavı - 13

Doğru seçenek E şıkkıdır.

12. yüzyıl sonundan itibaren ilk defa İtalya’da “Ambaciatore=Büyükelçi” ünvanı ortaya çıktı.

İngiliz diplomatı Sir Victor Wellesley diplomasi ve dış politika kavramları arasındaki ayırımı şu şekilde özetlemiştir: ‘Diplomasi politika değil politikayı uygulayan araçtır. Bu iki unsur birbirini tamamlar zira biri diğerinin işbirliği olmadan
harekete geçemez. Diplomasi dış politikadan bağımsız bir mevcudiyete sahip değildir, fakat her ikisi birlikte tek bir icra politikası oluşturur - politika stratejiyi
saptar, diplomasi ise taktikleri’. Doğru cevap C'dir.

Oxford İngilizce Sözlüğüne göre, diplomasi ‘uluslararası ilişkilerin müzakerelerle yürütülmesi; bu ilişkilerin büyükelçi ve
elçilerle yürütülmesi ve yönetilmesinin yöntemi; diplomatın işi ve sanatı’ dır. Doğru cevap E'dir.

Ambrose Bierce’e göre diplomasi ‘ülkesi
için yurtsever yalan söyleme sanatıdır’. Doğru cevap B'dir.

Diplomasinin bir ülkenin gücüne katkısı, diplomatın hükümdarına ve devletine itaat derecesinin ölçütleri, ‘diplomasi ve ahlak’ teması, diplomasinin ulusal çıkarları savunmanın ötesinde bir işlev sahibi olup olmadığı, yabancı
ülkelerle ‘sürekli müzakere’ kavramı, diplomasi uygulamasında ‘uygun mevsim’
olup olmadığı tartışması, diplomatın temsil görevinin içeriği, diplomasinin profesyonelleşmesi, bunlar arasında sayılabilir. Doğru cevap C'dir.

Richelieu, Fransa’nın ulusal çıkarlarının savunulmasında diplomasinin rolünü o
kadar önemsemiştir ki diplomasinin ‘sürekli’ olması görüşünü ortaya atmıştır. Doğru cevap A'dır.

Machiavelli’nin en tanınan eseri
Prens yanında Titus Livy’nin İlk On Kitabı Üzerine Söylemler ve Floransa’nın
Tarihi adlı kitapları diplomasi hakkında
düşüncelerinin en önemli kaynaklarıdır. Doğru cevap B'dir.

Guicciardini daha çok Floransa anayasası hakkındaki yazıları ve özellikle İtalya Tarihi adlı
eseriyle tanınır. Doğru cevap D'dir.

İÖ. 5. yüzyılda Atina Perslere karşı oluşturduğu Delos Birliğine önderlik ediyordu.

Diplomasi, uyuşmazlıkların barışçıl yollarla çözümü aracı olarak Grotius’un
düşünce sisteminde özel bir yere sahiptir. Ona göre, uyuşmazlıkların çözümü için
üç yöntem vardır. Birincisi, taraflar arasında toplantı ve müzakere yapılmasıdır.
İkincisi, taraflardan her birinin taleplerinin bir kısmından ödün vermesi sonucu varılan uzlaşmadır. Üçüncüsü ise teke tek çarpışma veya kura çekme suretiyle
çözümdür. Grotius, bazen hakkını korumak yerine vazgeçmenin tercihe şayan
olduğuna inanmaktadır. Cevap E'dir.

Wicquefort, tarihte
ilk kez mukim
diplomasi konusunu
ele alan ve büyükelçi
tanımını yapan bir
diplomattı. Doğru cevap A'dır.

Morgenthau aşağıdaki “temel kuralları”nı sıralamaktadır:
• Diplomasi “haçlı” zihniyetinden arındırılmalıdır.
• Dış politika hedefleri ulusal çıkarlar doğrultusunda saptanmalıdır.
• Diplomasi siyasi sahneye diğer ulusların açısından bakmalıdır.
• Uluslar kendileri için yaşamsal olmayan her konuda uzlaşıya istekli olmalıdır.
• Değeri olmayan haklar için gerçek avantajların esasından vazgeçmemek
gerekir.
• Kendinizi hiçbir zaman mahcup olmadan gerileyemeyeceğiniz veya ciddi
risklere girmeden iyileştirmeyeceğiniz durumlara sokmayınız.
• Hiçbir zaman zayıf bir müttefikinizin sizin için kararlar vermesine izin
vermeyiniz (Morgenthau, güçlü ülkelerin bu hataya sık sık düştüğünü belirtir ve klasik örnek olarak 1853 yılında Osmanlı Devleti’nin İngiltere ve
Fransa’yı Kırım Savaşı’na sürüklemesini gösterir).
• Silahlı kuvvetler dış politikanın patronu değil aracıdır.
• Hükûmet kamuoyunun kölesi değil önderidir.

Doğru cevap B'dir.

Orta Çağ’da diplomasi kilise etrafında gelişti.

Kilise 13. yüzyılda en zayıf dönemini yaşadı.

12. yüzyıl sonundan itibaren ilk defa İtalya’da “Ambaciatore=Büyükelçi” ünvanı ortaya çıktı.

Orta Çağ sona ererken Batı Avrupa’da Papalık dışında diplomatik alanda belirli adımlar atan en önemli siyasi birim Venedik idi.

12. yüzyıldan itibaren hükümdarlar arasındaki müzakereler için Roma Medeni Hukuku’nun tam yetkili vekil kavramından diplomasiye aktarılan “tam
yetkili” elçilerin kullanılması uygulamasına geçildi.

Hükümdarlar arasında elçi değişimi dışındaki alt düzey diplomatik temaslarda
kullanılan önemli bir araç bir nevi pasaport denilebilecek “aman”dı. Aman sahibine İslam diyarlarına girme olanağını verir ve yetkili makamların korumasını
sağlardı. Aman resmi veya gayrıresmi olabilirdi. Resmi aman imam tarafından
bir kişiye, bir gruba, hatta İslam makamlarıyla barış imzalamış olan bir toprakta
yaşayanların tamamına verilebilirdi. Böyle bir aman karşılıklılık esasına göre tanınırdı. Gayrıresmi olanı ise herhangi bir Müslüman tarafından sözlü olarak veya başka bir şekilde verilebilir, ancak aman sahibi olan kişi Müslüman topraklarında kötü bir davranışta bulunursa veren cezalandırılırdı. Müslüman olmayan birinin “aman”ı olmadan İslâm diyarına girmesi hâlinde verilecek ceza da oldukça esnekti; idam edilmekten, dört aylık bir ikamet sonunda sınıra götürülmesine kadar geniş bir yelpazeyi kapsardı.

Papalar önemli meseleler için “legate”ler görevlendirirdi. Daha az önemde
konular için ise “nuncius”lar yeterliydi.

İngiliz Dışişleri Bakanlığı geleneklerini yıkarak savaşın daha başlangıcında dış ilişkilerle ilgili haberlerin resmî ve düzenli biçimde halka duyurulması için yeni bir enformasyon dairesi kurdu. Bunun yanı sıra 1916 başlarında, daha önce içişlerine bağlı olarak kurulmuş olan ve büyük ölçüde akademisyenler ile gazetecilerin oluşturduğu Savaş Propaganda Bürosu da dışişleri şemsiyesi altına alındı. Bu bölüm sonradan Siyasi İstihbarat Dairesi adını alacaktı.

Ocak 1917’de daha önce müttefiklerin savaş sonrası amaçları hakkında kendi vasıtalarıyla bilgi edindikten sonra, Amerikan Senatosu’nda yaptığı bir konuşmayla eşitler arasında müzakere edilecek bir “zafersiz barış” yapılması çağrısında bulundu. Sonra, güçler dengesinin yerini alacak bir “ortak güç” sisteminin kurulmasına desteğini yineledi ve nihayet devletlerin farklı değil ortak çıkarlar gözetecekleri bir uluslararası teşkilât kurulmasını önerdi. Dahası, gizli diplomasiyi reddederek “açık olarak müzakere edilecek açık anlaşmalar”dan söz etmeye başladı.

İlk dışişleri halk komiserliğine atanan Troçki’nin dış ilişkilere yaklaşımı son derece radikaldi. Onların düşüncesine göre komünist devrimi nasıl olsa bütün Avrupa’ya yayılacaktı, sonra da sırada bütün dünya vardı. Dolayısıyla “dış ilişkiler” ancak geçici bir durum olabilirdi.

Yıkıcı faaliyetler, Rusya’nın şemsiyesi altındaki Komintern vasıtasıyla kurumsal hâle getirilmişti. 1919’da kurulan bu teşkilât bütün dünyadaki devrimci hareketlerin koodinasyonuyla görevliydi.