DİPLOMASİ TARİHİ - Deneme Sınavı - 18

Deprem, su baskını, kuraklık gibi doğal afetlerde veya insan elinin neden olduğu açlık ve zorunlu göç gibi krizlerde devreye giren başlıca çok taraflı insani yardım kanalı Birleşmiş Milletler Teşkilatı’dır. BM kuruluşlarından dördü -Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), Kalkınma Programı (UNDP), Dünya Gıda Programı (WFP) ve Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR)- kriz ortamlarında insani yardımların sağlanmasını ve gerekli önlemlerin alınmasını sağlayan başlıca kurumlardır. Doğru cevap C'dir.

Çocuklara Yardım Fonu kısaltması UNICEF'dir. Doğru cevap B'dir.

Doğal olarak diplomasi boşlukta uygulanamaz. Müzakereler soyut değil somut koşullar çerçevesinde cereyan eder. Bu koşulların niteliği büyük ölçüde sonucu da tayin eder. Diplomasinin amaçlarına ulaşabilmesi, yani ülkeler arasında güce başvurmadan karşılıklı çıkarları üzerinde uzlaşı sağlayabilmesi için çeşitli araçlara gereksinmesi vardır. Bu araçlar zorlayıcı-caydırıcı olabileceği gibi teşvik edici de olabilir. Bunları havuç ve sopa diye adlandırmak mümkündür. Doğru cevap A'dır.

Sopaların başında, “güç politikasının” baş aracı olan güce başvurmaktan bir adım geride olan güce başvurma tehdidi gelir. Bunun yanında, diplomatik ilişkilerin kesilmesi ile ambargo, boykot ve abluka (blocus) gibi ekonomik yaptırımlar da zorlayıcı önlemlerdir. Doğru cevap B'dir.

Zorlayıcı olmayan araçlar, yani havuçlar olarak, ekonomik ve teknik yardımları, ticari tavizleri, en çok kayrılan ülke muamelesi yapmayı veya uluslararası forumlarda destek vaatlerini saymak mümkündür. Nihayet, diplomasinin en olumlu aracı işbirliği ve dayanışma esası üzerinden ilişkilerin geliştirilmesidir. Bu durumda, zorlayıcılık-sopa ve teşvik-havuç araçlarının yerini karşılıklı ortak çıkarlar alır. Bu yaklaşım kazan-kazan ilişkisi şeklinde de adlandırılabilir. Doğru cevap A'dır.

Uluslararası siyasette “müzakere” terimi, dar anlamıyla ülkelerin resmen atanmış temsilcilerinin hükûmetleri arasındaki ortak çıkarlar veya uyuşmazlıklar konusunda resmî bir anlaşmaya varmak için yaptıkları görüşmeleri ifade eder. Doğru cevap C'dir.

Müzakere, geniş anlamda, diplomatik iletişimin her yönünü içerir. Bir diplomat resmî temas ve faaliyetlerinin her anında ülkesi adına müzakere hâlindedir: Ülkesinin çıkarlarını ve görüşlerini savunur, ülkesini tanıtır, propagandasını yapar.  Doğru cevap D'dir.

Birleşmiş Milletler Şartı’nın 33. maddesi, uyuşmazlıkların barışçıl çözümünde başvurulacak geleneksel siyasi yöntemler arasında müzakereler yanında arabuluculuk (mediation), iyi niyet misyonları, araştırma komisyonları, uzlaştırma (conciliation) gibi yolları da sayar. Bunlar arasında, müzakerelerden sonra, en çok başvurulan ve diplomasi alanında gelenekleşmiş yöntemlerin başında arabuluculuk gelir. Arabuluculuk bir diplomasi aracı olarak müzakere yöntemini tamamlayıcı niteliktedir. Doğru cevap E'dir.

Müzakerelerden sonra, en çok başvurulan ve diplomasi alanında gelenekleşmiş yöntemlerin başında arabuluculuk gelir. Arabuluculuk bir diplomasi aracı olarak müzakere yöntemini tamamlayıcı niteliktedir. Doğru cevap A'dır.

Güvenilirliği -ve etkinliği- artırabilecek bir uygulama, müzakerecinin müzakere talimatının oluşturulması sürecine baştan dahil edilmesidir. Bu şekilde, müzakereci bir yandan konunun teknik ve siyasi yönleri hakkında birinci elden ayrıntılı bilgi edinirken, diğer yandan ülkesindeki iç siyaset yaklaşım ve dengelerini öğrenerek, ne hususlarda esnek olunabileceğini, ne konularda gerilemenin mümkün olmadığını kavrar. Nihayet, söz konusu kişi karşı taraf için de son dakikada heyet başkanı yapılan birine nazaran daha prestijli ve ağırlıklı olarak görülür. Doğru cevap A'dır.

Hâlen AB’nin resmî lisanları arasında, Yunanca, Macarca, Çekce, İrlanda lisanı olan Keltçe gibi yerel kullanım dışında geçerliliği olmayan dillerin yer alması karşısında Birlik bazı pratik çözümlere başvurmak zorunda kalmıştır. Bunların başında, günlük yaşamda üye ülkelerin işlerini “çalışma lisanları” ile görmeleri gelmektedir. Bunlar, esas itibarıyla İngilizce, Fransızca ve bazen de Almancadır. Fransızların bütün direnişlerine ve bazen büyük mesele hâline getirmelerine rağmen, eğilim giderek İngilizcenin ortak çalışma dili hâline gelmesi yönündedir. Bununla beraber, Avrupa Birliği’nin temel metinlerinin bütün resmî lisanlarda düzenlenmesi zorunludur. Doğru cevap E'dir.

17. yüzyıla kadar anlaşmaların çoğu Latince kaleme alınırdı. Daha sonraları tarafların milliyetine bakılmaksızın Fransızca, ortak anlaşma lisanı kabul edildi. 20. yüzyılda İngilizcenin bu amaçla kullanımı artmışsa da, genel uygulama karşılıklı lisanların tercümelerinin esas alınmasıdır. Doğru cevap C'dir.

Diplomasinin temel unsuru, daha doğrusu ön koşulu olan “tanıma”dır.

Kuramsal olarak bir ülke nezdindeki mukim büyükelçi “devletini” temsil eder.

De jure tanıma, bütün hukuki sonuçlarıyla tanıma demektir. Buna karşı, de facto tanımada bir ülke diğerinin mevcut olduğu gerçeğini kabul etmekle yetinir, ancak hukuki sonuç doğurabilecek ilişki ve tasarruflardan kaçınır.

Dış misyonların en başta gelen işlevlerinden biri bulunulan ülke ile sürekli bir müzakere yürütmektir.

İtalya’da başlayan ancak Fransa tarafından geliştirilen ve kurumlaştırılan mukim diplomatik temsilciliklerin tabi oldukları ve bugün de geçerli olan kurallar 1961 Diplomatik İlişkiler Hakkındaki Viyana Konvansiyonu’nda kodifiye edilmiştir.

Diplomasi tarihinin önemli zirvelerinden biri olan Cenevre Zirvesi 1 Temmuz 1955'te gerçekleşmiştir.

Diplomatik temsilcilerin bulundukları ev sahibi ülkede istenmeyen adam-kişi-şahıs ilan edilmelerine persona non grata denir.

İletişim diplomasinin ruhudur.