DİPLOMASİ TARİHİ - Deneme Sınavı - 2

Dışişleri Bakanlığı ve Türkiye’nin yabancı ülkelerdeki temsilciliklerinden oluşan devlet kurumudur.

“Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri” teriminden esas olarak iki şey anlaşılır. İlk akla
gelen anlam, Dışişleri Bakanlığı ve Türkiye’nin yabancı ülkelerdeki temsilciliklerinden oluşan devlet kurumudur.

29 Ekim 1923’te Cumhuriyet kurulduktan sonra, faaliyetleri yoğunlaşıp kurumsal yapısı gelişmeye başlayan Hariciye Vekaleti’nin kalıcı bir örgütlenmeye kavuşturulması 1927 yılında gerçekleşmiştir.

29 Ekim 1923’te Cumhuriyet kurulduktan sonra, faaliyetleri yoğunlaşıp kurumsal yapısı gelişmeye başlayan Hariciye Vekaleti’nin kalıcı bir örgütlenmeye kavuşturulması 1927 yılında gerçekleşmiştir.

1923-24 yılları itibarıyla genç Cumhuriyet’in ilk dış temsilcilikleri, on iki ülkede, büyükelçilik, elçilik ve maslahatgüzârlık ve 18 konsolosluk olarak toplam 30’u
bulmuştu

1960

27 Mayıs 1960 darbesi Türkiye’deki diğer kurumlar gibi dışişlerini de önemli ölçüde etkilemiştir

Dışişleri Türkiye’nin yabancı ülkelere ve uluslararası kuruluşlara dönük yüzüdür

Mültilateralizmin dış ilişkilerde artan hâkimiyetine rağmen, Türkiye dışişlerinde genellikle bilateralizme (ikili ilişkilere) öncelik verme eğilimi hakim olmuştur.

Dışişleri mesleğinin en ayırıcı özelliği dış görevlere atanma olanağıdır.

Küresel ekonominin bütünleşmesi ve teknoloji alanındaki büyük sıçrayışlar ülkelerin karşılıklı bağımlılığını önemli ölçüde artırmıştır. Medya ve kamuoyunun hakimiyetindeki karmaşık dış ilişkiler dünyası karşısında yetersiz kalması çağımız diplomasisinde önemli değişikliklere yol açmıştır.

Bugünün diplomatlarının geleneksel, siyasi, ekonomik, kültürel ve konsolosluk ilişkileri yanında yeni alanlardaki sorunlarla meşgul olmaları gerekmektedir. Çevre, enerji, terörizm, insan hakları, doğal afetler ve insani yardımlar, sınır aşan sular gibi konularda uzmanlık da gerektiren yeni diplomasi faaliyetleri ortaya çıkmıştır.

Diplomatik süreçteki en önemli değişiklik iç ve dış politikaların birbiriyle kaynaşmasının artmasıdır.

Çok taraflı ilişkilerle ilgili olarak ilk belirli değişiklik mültilateral konferanslarda, grup destekli karar tasarılarının azalmasının da gösterdiği gibi, esnekliğin
artması ve resmiyetten uzaklaşma eğiliminin artmasıdır. Bu eğilim, global düzeyde geleneksel büyük gruplaşmaların yerini ülkelerin ‘kişiselleşmesinin’ almasına, özellikle teknik müzakerelerde ülkelerin değişken ittifaklar oluşturmayı tercih etmelerine bağlanabilir. Blokların kaybolmasının bir istisnası uluslararası forumlarda üyelerinin ortak hareket ettiği Avrupa Birliği’dir.

Diplomaside gizliliğin artmasının önemli bir nedeni de uluslararası sistemde şiddet hareketlerinin çoğalmasıdır.

Genel olarak yabancı ülkelerin hükumet ve yöneticilerini etkilemeyi hedefleyen
diplomasi günümüzde giderek aynı zamanda yabancı toplumların kamuoylarını da etkilemeye yönelmektedir. O kadar ki bugün kamuoyu ‘diplomasi alanında
en önemli yeni unsur’ olarak nitelendirilmektedir.

1965'de Fletcher Hukuk ve Diplomasi Fakültesinin dekanı Edmund Gullion'nun ortaya attığı kamuoyu diplomasisi bu gereksinimlere yanıt olmuştur.

Kamuoyu diplomasisini yeni bir içeriği olduğunu savunanlar bu faaliyetin
propagandadan farkını vurgularken propagandanın günümüzde diplomasi uygulayıcıları ile giderek daha güçlenen yabancı kamuoyları arasındaki ilişki çeşitliliğini kavrayamayacağını belirtiyorlar.

Kamuoyu diplomasisi uygulamasında başlıca aktör ve koordinatör dışişleri
bakanlıklarıdır. Bu bakanlıklar esasen eskiden beri rutin olarak bugün kamuoyu diplomasisi çerçevesine giren faaliyetler yürütmektedir. Bunlar arasında, tanıtma malzemesi hazırlayıp dış temsilciliklere dağıtmak, başkentteki yabancı medya mensuplarını bilgilendirmek, (günümüzde) internet sitesi aracılığıyla doğrudan tanıtım yapmak, bilgi aktarmak, (bazı ülkeler için) kültür tanıtımı faaliyetlerine ve bu tarz faaliyetleri yürüten (Goethe Enstitüsü, Alliance Française gibi) kurumlara fon sağlamak sayılabilir.

Türkiye’nin çok yönlü, gerçekten bilinçli ve uzun dönemli bir ‘enerji diplomasisi’ni benimsemesinin başlangıcı Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattı projesi olmuştur.