DİPLOMASİ TARİHİ - Deneme Sınavı - 20

TBMM hükûmetinin ilk temsilcilikleri Bakü, Roma, Tiflis ve Moskova’da açılmıştır. Doğru cevap A'dır.

Ankara’da ise TBMM hükûmeti nezdinde ilk yabancı diplomatik temsilciliklerin 1920’den itibaren açıldığını görüyoruz. İlk olarak Sovyetler Birliği temsilci yollamış, daha sonra 1921’de Gürcistan, Afganistan, Azerbaycan’ın temsilcileri, 1923 Mayıs ayında Bulgaristan temsilcisi atanmıştır. Fransa ise İstiklal Savaşı süresince Ankara’da bir askerî temsilci bulundurmuştur. Doğru cevap C'dir.

16 Nisan 2017 referandumu ile kabul edilen ve 24 Haziran 2018 seçimlerinin ardından bütünüyle yürürlüğe giren Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi (CHS) çerçevesinde bütün devlet kurumları yanında Dışişleri Bakanlığının görev ve sorumlulukları ile teşkilatlanması yeniden düzenlenmiştir. Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında 18/7/2018 tarihli ve 1.sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Dışişleri Bakanlığı’nın Kuruluş ve Görevleri Hakkındaki 07/07/2010 tarihli ve 6004 sayılı kanun yürürlükten kaldırılmış köklü değişiklikler getirilmiştir. Herşeyden önce Bakanlık doğrudan Cumhurbaşkanına bağlanmış, dış politika kararlarının oluşturulmasına katkıda bulunma işlevi kaldırılarak salt Cumhurbaşkanlığı makamının dış politika kararlarının uygulayıcısı durumuna gelmiştir. Doğru cevap E'dir.

"Ülke ekonomisinin düzeltilmesi ve bütçenin hazırlanması için çalışmalarda bulunmak" daha çok Maliye Bakanlığının yetki ve sorumluluk alanı içerisindedir. Doğru cevap D'dir.

E şıkkı, Türkiye Dış İşleri Bakanlığının temel görevleri arasında yer alamaz.

“Türkiye Cumhuriyeti diplomatı” Dışişleri Bakanlığı meslek memurunun diğer adıdır. Meslek memuru Dışişleri Bakanlığına verilen görevlerin yürütülmesinde çeşitli kademelerde icra-yönetim sorumluluğu alan, statüsü yasa ile belirlenmiş bir devlet memurudur. Doğru cevap B'dir.

Yürürlükteki mevzuata göre Dışişleri meslek memuru olabilmek için, 657 sayılı Kanunun ilgili hükümleri ile Bakanlığa giriş yarışma sınavına ilişkiler saklı olmak (bu arada devlet memurluğu yeterlik sınavını geçmiş olmak) kaydıyla, yurt içindeki üniversitelerin veya denkliği kabul edilmiş yabancı üniversitelerin en az dört yıllık lisans eğitimi veren fakültelerinin uluslararası ilişkiler, siyaset bilimi, kamu yönetimi, tarih, sosyoloji, halkla ilişkiler ve tanıtım, psikoloji, iktisat, işletme, maliye ve finans bölümlerinden veya hukuk fakültelerinden mezun olmak gerekir. 2010’dan bu yana tarih, halkla ilişkiler ve tanıtım, sosyoloji ve psikoloji gibi dallar mezunlarının da sınava girmesine imkan tanınmıştır. Doğru cevap D'dir.

Hariciye Vekaleti 1927 yılında kalıcı bir yapıya kavuşturulmuştur. Doğru cevap A'dır.

Bilateral diplomasi İkili Diplomasiyi tanımlar.

Mültilateral diplomasi Çok Taraflı Diplomasiyi açıklar. Doğru cevap B'dir.

Diğer devletle çekince koymadan ikili bir anlaşma imzalanması örtülü tanıma demektir. Doğru cevap A'dır.

Açık tanıma beyanı mevcut olmasa dahi diğer devletle tanıdığını hiçbir şekilde kuşkuya düşürmeyecek şekilde kanıtlayan bir işleme girmek, de jure tanımanın mevcudiyetine işaret eder. Örneğin, diğer devletle çekince koymadan ikili bir anlaşma imzalanması örtülü tanıma demektir. Bir ülkeyi devlet başkanının ziyaret etmesi o ülkenin tanındığı anlamına gelir. Doğru cevap C'dir.

Ülkenin ekonomik durumu, dış politikası, silahlı kuvvetlerinin gücü, liderinin sağlığı, hükûmet içi dengeler, siyasi partiler, seçimlerle ilgili tahminler gibi bir ülkenin tüm yön ve faaliyetlerini içeren her türlü konu büyükelçiliklerin raporlarında yer alır. İçerikleri bakımından bu raporlar ikiye ayrılabilir: Bunlardan birincisi, bulunulan ülke hakkında bilgi vermekten ileriye gitmeyen ve çoğunlukla basın, devletin resmî yayınları veya özel yayınlar gibi açık kaynaklar yanında yetkililer veya halkla doğrudan temas sonucu elde edilen gizlilik taşımayan bilgilerin herhangi bir yorum yapmadan aktarılması şeklindedir. Bu tip raporlar açık rapor olarak adlandırılır. Doğru cevap C'dir.

Çoğunlukla resmî kaynaklardan da sağlanmış olsa, gizli nitelikte bilgileri ve daha da önemlisi büyükelçinin yorumunu, tahlilini, değerlendirmesini ve bazen de tavsiyelerini içeren raporlardır. Bunları da “gizli rapor” veya “siyasi rapor” diye adlandırabiliriz. Doğru cevap D'dir.

AB Devlet ve Hükûmet Başkanları Zirveleri 2002 yılına kadar dönem başkanlığını üstlenen ülkenin başkenti veya seçtiği başka bir şehrinde toplanırken Nice Anlaşması gereği artık sadece Brüksel’de akdedilmektedir.

Gizli raporların dayandığı gizli bilgilerin derlenmesi, diğer bir deyişle istihbarat faaliyeti, büyükelçiliğin sürekli bir görevidir. Dost ve düşman ülkelerin askerî gücü ve stratejik olanakları hakkında bilgi derlemek büyükelçiliklerin ve özellikle askerî ataşelerin daima başlıca meşgalesi olmuştur. Doğru cevap A'dır.

“agreman” diplomatik gelenekte büyükelçilerin kabul edilmesini ifade eden Fransızca “agrément” kelimesinin Türkçeleştirilmiş hâlidir. İngilizce konuşulan ülkelerde dahi söz konusu Fransızca terim kullanılır. Doğru cevap B'dir.

Birleşmiş Milletler Şartı’nın 33. maddesi, uyuşmazlıkların barışçıl çözümünde başvurulacak geleneksel siyasi yöntemler arasında müzakereler yanında arabuluculuk (mediation), iyi niyet misyonları, araştırma komisyonları, uzlaştırma (conciliation) gibi yolları da sayar.

En fazla resmiyet taşıyan ve en çok kullanılan diplomatik yazı “Nota”dır. Notalar dış misyon ile dışişleri bakanlığı arasında karşılıklı olarak siyasi bir girişimde bulunmak, herhangi bir konuda resmî bilgi talep etmek, anlaşmaları resmîleştiren şekil şartını yerine getirmek gibi amaçlarla yazılır. Belirli bir biçimi olan Notalar ivediliğine ve önemine göre elden özel ulakla ulaştırılabileceği gibi posta ile de gönderilebilir. Doğru cevap A'dır.

Kordiplomatik (Corps Diplomatique - Diplomatic Corps), bir devlet nezdinde akredite diplomatların tümünü oluşturan gruba verilen isimdir. Doğru cevap D'dir.