DIŞ POLİTİKA ANALİZİ

Liderlik özellikleri analizi Margaret Hermann tarafından psikoloji araştırmaları ve kişilik testleri temel alınarak geliştirilmiştir. Siyasi liderlerin söyledikleri sözlerin içerik analizi yapılması ile profillerini oluşturan bir metottur.

Operasyonel kod analizi bir liderin siyaset dünyasını, kendi ve diğerlerini, nasıl algıladığını ve bu inandıkları sebebiyle hangi taktikleri tercih ettiğini açıklar.

Lider özellikleri analizi yöntemine göre, liderlerin kişilikleri ve liderlik stilleri yedi özelliği üzerinde yoğunlaşır: liderin olayları kontrol etme yeteneğine olan inancı (belief in ability to control events), kavramsal derinlik (conceptual complexity), liderin güç ihtiyacı (need for power), diğerlerine karşı duyulan güvensizlik derecesi (distrust of others), liderin kendi grubuna karşı ön yargısı (in-group bias), özgüven (self- confidence) ve görev yönelimidir (task orientation). Bu çerçevede liderlerin kişilik- leri yedi özelliğin bileşeni olarak tasarlanmıştır.

İç politika meselelerinde olduğu gibi liderler yine Türk dış politikası için de ayrı bir önem teşkil etmiştir. Parlementer sistemlerde başbakanlar dış politika yapımı sürecindeki en önemli aktörlerdir (Başka ülkelerin liderlerinde olduğu gibi tüm Türk liderler dış politikaya aynı düzeyde ilgi sahibi değillerdir. Dış politika ilgisi ve deneyimi ve eğitim gibi değişkenler ile daha önceki siyasi liderlik çalışmaları bu faktörü incelemişlerdir. Ancak güncel uzaktan analiz yöntemlerinde böyle bir değişken mevcut değildir.). Dış politika kararlarında ve karar alma süreçlerinde başbakanların bireysel özelliklerinin, inançlarının, ön yargılarının vb. etkili olması beklenir.

1999 yılında Türkiye’de ve Yunanistan’da meydana gelen iki deprem Türk-Yunan ilişkilerinin yumuşama sürecine girmesi- ne vesile oldu. Öyle ki, depremlerin ardından belki de ilk kez Türk ve Yunan halk- ları “diğer”ini tarihsel tecrübelerden, tarihe dayalı söylemlerden ziyade o günkü şartlarda ve deprem ertesinde hayatta kalma çabası verirken gördü. Bu anlamda belki de diplomatik girişimlere depremin sebep olduğundan ziyade her iki taraf- taki siyasi liderlerin depremin yarattığı havayı olumlu bir şekilde kullanmasına vurgu yapılmalıdır.

Operasyonel kod analizi şu soruya cevap arar: liderin ‘insan ilişkilerinde güç kullanımına dair bildikleri, hissettikleri ve istekleri nedir?’ Sosyo-politik bir kavram olarak güç, birey ve diğerleri arasın- daki sosyal ilişkiler üzerine kurulu olduğu için, operasyonel kod analizi liderin kendisi ve diğerleri ve de birbirileri ile etkileşimleri hakkında sahip olduğu inanç sistemlerini açıklamayı amaçlar.

Çağdaş operasyonel kod analizinde, “operasyonel kod” felsefi ve araçsal (instrumental) inançlardan oluşan bir inanç sistemine karşılık gelir.

Günümüz operasyonel kod analizi, fiillerin amacı, zamanı, hedefi (nesne) üzerine kurulu olan sistematik ve sayısal bir yöntem olan VICS (Verbs in Context System) ile yapılmaktadır. VICS ile kişinin genel (kamuoyu önünde: konuşmaları, bildirileri, röportajları ve basın toplantıları) veya özel (günlükleri ve mektupları gibi) açıklamalarındaki kelime- lere odaklanarak operasyonel kod analizi gerçekleştirilmektedir.

Operasyonel kod analizi bir liderin siyaset dünyasını, kendi ve diğerlerini, nasıl algıladığını ve bu inandıkları sebebiyle hangi taktikleri tercih ettiğini açıklar. Bu araştırma yöntemi ceşitli evrelerden geçmiştir; günümüzdeki operasyonel kod calışmaları Alexander George’un ve Stephen Walker’ın etkilerini taşımaktadır.

Tarihsel anlamda, Türk dış politikası başbakan ile birlikte başka aktörleri de içermiştir: Dışişleri bürokrasisi, Genelkurmay Başkanlığı, Cumhurbaşkanı, ve Türkiye Büyük Millet Meclisi bunların başında gelir. Bu aktörlere ilaveten, koalisyon hükûmetlerinin üyesi olan partiler de dış politikada söz sahibi olmuşlardır. Koalisyon hükûmetlerinin kendilerine has karar alma süreçleri yine dış politika yapımında önemli etkenlerden biridir; bu konuda hem dış politika analizi literatüründe hem de Türk dış politikası literatüründe çalışmalar mevcuttur.

Dış politika kararlarında ve karar alma süreçlerinde başbakanların bireysel özelliklerinin, inançlarının, ön yargılarının vb. etkili olması
beklenir. Türk dış politikasında da başbakanlarımızın hayat felsefelerinin ve liderlik stillerinin etkilerini gözlemlemek mümkündür. Doğru cevap E'dir.

Lider özellikleri analizi yöntemine göre, liderlerin kişilikleri ve liderlik stilleri yedi özelliği üzerinde yoğunlaşır: liderin olayları kontrol etme yeteneğine olan inancı (belief in ability to control events), kavramsal derinlik (conceptual complexity), liderin güç ihtiyacı (need for power), diğerlerine karşı duyulan güvensizlik derecesi (distrust of others), liderin kendi grubuna karşı ön yargısı (in-group bias), özgüven (selfconfidence) ve görev yönelimidir (task orientation). Doğru cevap B'dir.

Hermann’a göre bu tarz liderler önlerine çıkan tehditleri ve problemleri bertaraf etmeye odaklıdırlar. Yine, bu özelliklere sahip liderler dünyayı kendileri ile düşmanları üzerine kurulu olarak algılarlar ve kendi güçlerini yaymayı amaçlarlar. Bu liderler risk almaya yatkındırlar çünkü düşmanlarına meydan okumak, karşılık vermek ahlaki bir görevdir. Doğru cevap A'dır.

Liderlerin karar alma süreçlerinde etkin olmalarının arka planında liderlerin bireysel özellikleri, ön yargıları, inançları vb. özellikleri etkilidir.

Yukarıdaki açıklamalara göre, Türk siyasi liderlerinde parti içi demokrasi ile ilgili sorunlar bulunmaktadır.

Bülent Ulusu Hükümeti, 1980 askeri darbesi sonrası atama yoluyla Milli Güvenlik Konseyi tarafından hükümeti kurmakla görevlendirildi.

Yukarıda bahsi geçen siyasi gelişmeler Recep Tayyip Erdoğan döneminde gerçekleşmiştir.

STK, Türk dış politikasında etkili olan aktörlerden biri değildir.

Yukarıda bahsi geçen dış politikadaki gelişmeler, AKP döneminde gerçekleşmiştir.

1999 yılında Türkiye ve Yunanistan’ta gerçekleşen depremler sonrası Türk- Yunan ilişkilerinde bir yumuşama dönemi olmuştur.