DOĞUM BİLGİSİ VE SUNİ TOHUMLAMA - Deneme Sınavı - 8

Mekanik Savunma Sistemi

Duktus Papillaris Sfinkteri

Fürstenberg Rozeti

Laktosebum (Keratin)

Fürstenberg Rozeti
Duktus papillarisin meme başı sinüsüne açıldığı yerde bulunan güçlü kas kıvrımlarından
oluşan ve meme başı kanalını tıkayarak mikroorganizmaların meme bezine girişini engelleyen önemli bir yapıdır.
Sağım işlemi de mekanik olarak kanalların süt ile yıkanmasını sağlar ve bu şekilde
mikroorganizmaların memede barınmasına engel olur.

Elle sağım 3 farklı yöntem ile yapılabilir.
1. İki Parmak Arasında Sağım
Baş ve işaret parmağı arasında tutulan meme başı, yukarıdan aşağıya doğru sıvazlanır; bu hareket, memeden süt gelmeyene kadar sürdürülür (Resim 8.1). İki
parmak arası sağım yorucudur. Aynı zamanda, meme iki parmak arasında fazla
sıkıştırıldığından, meme dokusuna zarar verilebilir. Bu nedenle, iki parmak arası
sağım önerilmez.
2. Başparmağı Bükerek Sağım
Başparmak bükülerek meme başının meme ile birleştiği yere yerleştirilir ve işaret
parmağından başlamak üzere, diğer parmaklar kapatılarak meme avuç içine alınır.
Başparmağın sıkıştırması ile geri kaçamayan süt, meme başı deliğinden dışarı alınır. Ancak, bükülen başparmak meme başı dokusunu sıkıştırır, bu nedenle doğru
bir uygulama değildir.
3. Avuç İçinde Sağım
Elle sağım teknikleri içinde en uygun tekniktir. Meme başı avuç içine alınır. İşaret
parmaktan başlayarak parmaklar yukarıdan aşağıya doğru sırayla kapatılır. Böylece meme başında biriken süt meme başı deliğinden dışarı alınır (Resim 8.2). Avuç
içi açılıp kapanarak memede süt bitinceye kadar sağım sürdürülür.

Balık kılçığı: Bu sistemde hayvanlar birbirleri ile 30 veya 50 derecelik açı oluşturacak şekilde
sıralanırlar

Paralel: Sağılacak inekler sağımcı çukuruna 90 derece açı oluşturacak şekilde sıralanırlar. Sağım, ineklerin arka bacakları arasından, memeye güvenli ve kolay ulaşım sağlamak
için, arkadan yapılır

Rotari: Sağımcı ortada durur ve inekler onun etrafında daire şeklinde dönen bir platform üstünde sıralanmışlardır. Bu sistemle 200-300 ineği bir sağımcı sağabilir

Sağım Sırası
Sağıma başlamadan önce, olası meme hastalığının sürüye yayılmasını önlemek için, sağılacak inekler hasta olma olasılığı en azdan en çok olana göre sıralanmalı ve bu sıra ile
sağıma alınmalıdırlar. Sıralama aşağıdaki gibidir.
1. sırada, ilk doğumunu yapmış inekler,
2. sırada, yeni doğum yapmış sağlıklı inekler,
3. sırada, sağlıklı inekler,
4. sırada, mastitis geçirip iyileşen inekler,
5. sırada, mastitis sağaltımı gören inekler.

Genel olarak makineli sağımda 380 mm Hg (= 38 cm Hg) basınç (vakum)
değeri uygulaması önerilir.

Meme bezleri salgı yapma özelliğinde olan bezlerdir. Memenin salgısı olan süt, alveol
adı verilen ve çevresi hücrelerle çevrili, küçük boşluklarda üretilir. Bu boşluklar, küçük süt
kanalcıkları (duktus laktiferus) ile daha büyük kanallara açılırlar. Bu kanallar da meme
başının üst kısmında yer alan daha büyük boşluğa (sinüs laktiferus) açılırlar. Kısrak ve
domuzlarda meme başında 2 veya 3, inek, koyun ve keçide bir meme başı kanalı bulunur.
Meme başı kanalının çevresinde, sütün kendiliğinden akmasını önleyen kaslar (sfinkter)
bulunur. Meme başı kanalının iç deliğinin çevresinde Fürstenberg Rozeti denilen mukoza
dürümleri vardır. Bu oluşumlar, sinüs laktiferusta biriken sütün meme başı kanalını zorlamasını engeller. Böylece meme başı kanalında yer alan sfinkterin yükü de azaltılmış olur.

madıkları; yani kuruya ayrıldıkları dönemlerde memeler küçülürler.
Meme bezleri salgı yapma özelliğinde olan bezlerdir. Memenin salgısı olan süt, alveol
adı verilen ve çevresi hücrelerle çevrili, küçük boşluklarda üretilir. Bu boşluklar, küçük süt
kanalcıkları (duktus laktiferus) ile daha büyük kanallara açılırlar. Bu kanallar da meme
başının üst kısmında yer alan daha büyük boşluğa (sinüs laktiferus) açılırlar. Kısrak ve
domuzlarda meme başında 2 veya 3, inek, koyun ve keçide bir meme başı kanalı bulunur.
Meme başı kanalının çevresinde, sütün kendiliğinden akmasını önleyen kaslar (sfinkter)
bulunur. Meme başı kanalının iç deliğinin çevresinde Fürstenberg Rozeti denilen mukoza
dürümleri vardır. Bu oluşumlar, sinüs laktiferusta biriken sütün meme başı kanalını zorlamasını engeller. Böylece meme başı kanalında yer alan sfinkterin yükü de azaltılmış olur.
Her bir meme lobu birbirinden bağımsızdır. Memelerin gelişimini gebelikte plasenta
tarafından salgılanan östrojen ve progesteron hormonları sağlar. Aynı zamanda süt yapımını sağlayan luteotropik hormon (LTH), prolaktin hormonunun salgılanmasını uyarır.
Ancak östrojen laktasyonun başlamasını engeller. Doğumdan sonra plasentanın atılması ile östrojenin prolaktin üzerindeki baskılayıcı etkisi ortadan kalkar ve sütün salgılanması; yani laktasyon başlar. Sütün indirilmesi oksitosin hormonu ile sağlanır.

Mekanik Savunma Sistemi
Bu sistemde, memede hastalık oluşturan mikroorganizmaların, meme başı kanalından
memeye girişini engelleyen anatomik yapılar bulunur. Bu yapılar, duktus papillaris sfinkteri, Fürstenberg Rozeti ve laktosebumdur.

Laktoferrin
Laktoferrin, meme bezinin süt salgılayan hücreleri tarafından üretilir. Bakterilerin hücre
duvarında demirin bağlanmasını sağlayarak bakterilerin çoğalmasını engelleyen bir maddedir.

Mikroorganizmalar meme bezine girmek için meme başı kanalı duktus papillarisi geçmek
zorundadırlar. Meme başı sadece sağım sırasında açılır. Bu açılma, meme başına uygulanan basınçla olur. Sağım dışı zamanlarda sfinkter aracılığı ile sıkıca kapalıdır.

Sabit Sistemler
• Vakum Hatlı Sağım Makineleri

• Boru Hatlı Sağım Sistemi

• Sağımhane Sağım Sistemleri

Sağıma başlamadan önce, olası meme hastalığının sürüye yayılmasını önlemek için, sağılacak inekler hasta olma olasılığı en azdan en çok olana göre sıralanmalı ve bu sıra ile
sağıma alınmalıdırlar. Sıralama aşağıdaki gibidir.
1. sırada, ilk doğumunu yapmış inekler,
2. sırada, yeni doğum yapmış sağlıklı inekler,
3. sırada, sağlıklı inekler,
4. sırada, mastitis geçirip iyileşen inekler,
5. sırada, mastitis sağaltımı gören inekler.
Eğer olanak var ise, sağaltımları süren ineklerin iyileşene kadar farklı bir sağım makinesiyle sağılmaları iyi olur.

Sağım Öncesi Yapılması Gerekenler:

Sağım Sırası

Vakum Denetimi

Ön Sağım

Sağım Öncesi Memelerin Hijyenik Temizliği

Meme Başlıklarının Yerleştirilmesi

Sağım Sonrası Yapılması Gerekenler
Sağım sonrası meme başı deliği yaklaşık bir saat kadar açık kalır. Meme başı deliği kapanana kadar alınacak önlemlerle mikropların meme dokusuna girmesi engellenir.
• Son sütün boşaltılması
Sağım sonrası memede kalan sütler, mastitis oluşumuna neden olmaktadır. Sağım işlemi bittikten sonra memedeki son sütün boşaltılması için hafif masaj uygulanması gerekir.
• Sağım başlıklarının uzaklaştırılması
Memedeki sütün tamamen boşaldığından emin olduktan sonra, sağım başlıklarının
basıncı kapatılıp meme başlarından uzaklaştırılır.
• Sağım sonrası daldırma sıvısının uygulanması

Sağım işlemi bittikten sonra, meme başlarına hem dezenfektan etkisi hem de mekanik
koruma etkisi olan daldırma sıvıları uygulanır (Resim 8.12). Sağım sonrası uygulanan
daldırma sıvısı kısa sürede donarak meme başı kanalını tıkar. Böylece mikropların meme
başı kanalından memeye girişini önler.

• Sağım sonrası ayakta tutma
Sağımhaneden çıktıktan sonra ineklerin yaklaşık bir saat kadar ayakta kalmaları gerekir. Bunu sağlamak için en sık uygulanan yöntem, sağım sonrası ineklerin yemlenmesidir.
Bu süre içinde meme başındaki daldırma sıvısı kurur. Böylece meme başı deliği kapanır
ve mikropların memeye girişi engellenir.
• Sütü soğutma
Sütteki mikroorganizmaların çoğalmasını önlemek için, ineği sağdıktan sonra en geç
30 dakika içinde, sağılan sütün soğutma tankına dökülmesi gerekir.

Sağım Sırası
Sağıma başlamadan önce, olası meme hastalığının sürüye yayılmasını önlemek için, sağılacak inekler hasta olma olasılığı en azdan en çok olana göre sıralanmalı ve bu sıra ile
sağıma alınmalıdırlar. Sıralama aşağıdaki gibidir.
1. sırada, ilk doğumunu yapmış inekler,
2. sırada, yeni doğum yapmış sağlıklı inekler,
3. sırada, sağlıklı inekler,
4. sırada, mastitis geçirip iyileşen inekler,
5. sırada, mastitis sağaltımı gören inekler.
Eğer olanak var ise, sağaltımları süren ineklerin iyileşene kadar farklı bir sağım makinesiyle sağılmaları iyi olur.

Klonlama: Bir organizmanın, hücrenin ya da hücrelerin bir atadan ya da stoktan eşeysiz olarak genetik anlamda kopyalanması yani birbirinin aynı canlıların oluşturulması demektir.

Çağdaş hayvan yetiştiriciliğinde başlıca hedefler; yüksek verimli genotipleri korumak ve yaygınlaştırmak, dölverimini en yüksek düzeyde tutmak ve var olan hayvan varlığı ile verim olanaklarından en üst düzeyde yararlanmak şeklinde özetlenebilir.