EĞİTİM TARİHİ - Deneme Sınavı - 13

İbranilerdeki eğitim yöntemleri büyük ölçüde skolastik idi. Ezber ön planda olup, otorite hoca ve klasik kitaplar dikkatle takip edilirdi. Eğitimde disiplin sıkıydı ve hocaya itaat şarttı. Fiziksel cezaların verilmesi sıradan bir uygulamaydı. Ancak İbrani eğitiminde zamanla katı eğitim yöntemlerinin terkedildiği ve kuralların yumuşadığı bilin- mektedir. “Çocuklar bir elle cezalandırılmalı, iki elle okşanmalı” düsturu, İbrani eğitiminin önemli bir ilkesi hâline gelmişti.

Buda ahlakının ana çizgilerini, dünyanın diğer kadim din ve felsefelerinin kuralları oluşturur. Bunlar: Doğruluk, sa ık, düşünmek, nefsini kötülüklerden korumaktır. Buda’ya göre doğrunun beş ayrı prensibi olup bu ilkeler Hint eğitiminin felsefesini oluşturur:

1. Canlı olan hiçbir şeyi öldürmemek.

2. Başkasının karısına, kızına dokunmamak, saygı göstermek.

3. Başkasının malına dokunmamak.

4. Yalan söylememek.

5. Sarhoş eden her türlü içkiden sakınmak.

Fiziksel güzellik ve sağlamlık

Retorik, gramer ve diyalektik

Sokrat annesinin ebe olmasından hareketle, öğretim sanatını bu meslekle ilişkilendirmiştir. Ebe nasıl annelerin karnındaki çocukları belli metot ve hareketlerle çıkartıyorsa, Sokrat da insanların ruhlarındaki gerçeklikleri kendi metoduyla meydana çıkarmıştır. Böylece, insanlara erdemleri dıştan vermek değil, kişilerin kendi kendine bulma yeteneği aktif hâle getirilirdi. Öğrencilere farklı sorular sorarak, karşılıklı konuşarak (diyalog) çeşitli konularda aslında sadece kulaktan duyma, temelsiz, yarım bilgilere sahip olduklarını itiraf ettirirdi. Ona göre insan, bir defa kendi kendine sorular sorarak hakikati aramaya başlarsa artık bundan sonra sürekli bu yolda devam ederdi.

Antik Çağ Roma’da eğitimin temel amacı “iyi vatandaş” yetiştirmekti. İyi vatandaş becerikli, sağlam bir karaktere sahip kişidir.

Özellikle Roma’da St. Augustinus zamanında Hristiyan inançları, hayata ve eğitime etkili bir şekilde benimsetildi. Böylece Batı dünyasında bilim ve sanat 15. yüzyıla kadar büyük ölçüde Hristiyanlığın etkisi altına girmiş oldu. Bu süreçte, Hristiyan inanç esaslarını öğretmek ve yaymak amaçlı farklı düzeyde okullar açıldı. Bu okullardan sadece din alanında değil, diğer bilim ve sanat alanlarından da yetişen kişiler çıktı. Örneğin Aureluis Augustinus (354-430) bunların başında gelir. İlk eserlerinden biri Öğretmen Üzerine adlı kitabıdır. Bu eserinde etkili bir din savunuculuğu yapar ve ideal din adamını tasvir eder.

Antik Yunan eğitiminde müzik, jimnastik, dil ve edebiyattan başka matematik ve tabiat bilimlerine de önem verilmiştir. Bunlar arasında felsefe öğretim ve eğitimin en üstünü kabul edilirdi ve büyük bir itibarı vardı. Felsefe öğretiminin çok farklı amaçları ve metotları vardı. Sokrat her türlü sını an ve yaştan insana eğitim verirdi. Ona göre “kendini bilmeyi öğretmek” felsefenin temel amacıydı.

Epikürcü okul ise MÖ 300 yıllarından Epiküros tarafından yine Atina’da kurulmuş ve uzun yıllar tara ar bulmuştur. Epikür, öğrencilerini bahçede toplayıp ders verdiği için onun tara arlarına “Bahçe filozoları” denmiştir. Manevi havasının yüksek olmasına özen gösterilen Epikür okulunda bağlılık ve yardımlaşma önemli idi.

Epikür felsefesinin özü, Stoacılarda olduğu gibi Mantık, Fizik ve Ahlak teorilerinin birleşiminden meydana gelmiştir. Epikür her türlü bilgiyi duyuma indirger. Ona göre insan, tanrılar tarafından yaratılmamıştır; dolayısıyla bu dünyada aşkın varlıklardan korkmanın gereği yoktur. Bu görüşüyle o, dinlere karşı bir görüş sergiler. Epikürcülere göre tanrılar insanlara benzer fakat büyük yaratıklardır.

Bugünkü anlamda eğitimin bir kamu hizmeti hâline gelmesi, toplumdaki bütün bireyleri ve aileleri ilgilendirmesi, devlet okullarının açılması ve eğitimin hemen herkes için bir ihtiyaç hâline gelmesi büyük ölçüde 18. yüzyıl sonrasında meydana gelmiştir. Bu icadın adı “modern eğitim”dir. Bu dönemde son derece köklü ve yaygın toplumsal, siyasi, teknolojik, ekonomik ve kültürel değişimler meydana gelmiştir. Bu değişimler sonrasında bugünün kamu/özel okulları (modern eğitim) meydana gelmiş, eğitim farklı toplum kesimlerine en azından ilköğretim düzeyinde zorunlu ve ücretsiz hâle getirilmiştir. Aynı zamanda bu eğitim devletin sıkı denetim ve gözetiminde belli bir program çerçevesinde uygulanmaya başlanmış ve büyük ölçüde laik bir içerikle donatılmıştır. Eski Çağ’da “örgün eğitim”, çok geniş toplum kesimleri için değil, dar bir seçkin zümreye hizmet vermiştir.

Hunlar, bozkırlarda yaşayan, temel geçimleri hayvancılık olan bir topluluktu. Geniş bozkırlarda yaşayabilmek için avcılık ve savaşçılık yeteneklerini geliştirmek zorundaydılar. Tam anlamıyla yerleşik bir kültüre sahip olmamak, bazı kültürel, sanatsal ve ilmî kurumların oluşmasına da engel olmuştur. Buna karşın Hun toplumunun kendine özgü bir eğitim anlayışından, çocuklarını yetiştirme kültüründen bahsetmek mümkündür. Zira varlıklarını devam ettirebilmek için, gelenek ve göreneklerini (törelerini), kendilerine özgü hayat biçimlerini yeni nesillere sağlam bir şekilde aktarmaları gerekiyordu. Hun Türklerinin yazı kullandıklarına dair bilgiler vardır. İlk kullandıkları yazı hiyeroglif cinsindendi ve resimle ifade ediliyordu. Aradan yüzyıllar geçtikten sonra yazıda gelişmeler oldu. Saka, Uygur ve Göktürklerdeki gelişkin dil, edebiyat ve kültür kurumlarının kökenleri Hunlara dayanır. Hunlar, demir, bakır, altın gibi madenleri hayatın birçok alanında kullanmışlardır. Buradan hareketle el sanatları ve zanaatta gelişmeler olmuş, güzel eserler meydana getirmişlerdir. Bunlara “step sanatı” denmiştir. 

Yukarıdaki seçenekler incelendiğinde step sanatı kavramı, belirtilen seçeneklerden en fazla Eski Türklerde (Hunlar) Eğitim bir başka ifadeyle eski çağda eğitim kapsamında değerlendirildiğinden bu sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

Sümerler, Mezopotamya medeniyetinin en önde gelen kavmidir. MÖ 3000 yıllarında yüksek bir kültür ve medeniyet seviyesine ulaşmışlar ve tarihe yazıyı bulan kavim olarak geçmişlerdir. Tarihte okula benzer ilk yapıların Sümerler tarafından kurulduğu varsayılmaktadır. Sümer medeniyetine ait bulunan tabletlerde okul günlükleri, hikâyeleri ve faaliyetlerine ilişkin bilgiler yer almaktadır. Buna göre Sümer’de, daha çok dinî ve mesleki nitelikte okullar açılmıştır. Memleketin, özellikle de saray ve mabetlerin iktisadi ve idari ihtiyaçları için memurlar yetiştirmek gerekli görülmüştür. Bu sebeple okullarda yazı yazmak ve hesap tutmak önemli sayılmıştır. Sümerlerde okul genel halk için değildi. Zenginler, idareciler ve din adamlarının çocukları okuyabiliyordu. Aynı zamanda kadın ve kızların da eğitimde yer almadığı bilinmektedir. Okul zorunlu değildir ve belli bir zaman aralığında eğitim yapılmaktadır. Okulda ummia (üstad, hoca) adında bir “baş eğitici” ya da “yönetici” vardır. Yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, Ummia adında bir baş eğitici, belirtilen medeniyetlerin Sümerlerin eğitim sistemlerinde yer alan okullarda görev yaptığından bu sorunun doğru yanıtı B seçeneğidir.