EĞİTİM TARİHİ - Deneme Sınavı - 14

Roma mediniyetinin eğitim, sanat, edebiyat vb. alanlarda yetiştirdiği en önemli isimler: Cicero, Seneca, Quintilianus, Plutarch’tır.

Protagoras kendini “sofist” olarak adlandırmıştır. Sofist, “bilgelik öğreten”, “bilgelik taslayan” anlamlarında kullanılmıştır.

Fenikelilerde özellikle sanat ve zanaat işlerini öğreten küçük ölçekli atölyeler bulunmaktaydı. Toplumda mesleki eğitime önem verilirken ahlâk, maneviyat ve entelektüel eğitime yeteri kadar önem verilmemiştir.Toplumda eğitim ve ahlak zayıflığından dolayı fena işlerin yaygınlığına dair bilgiler vardır. Bir arada yaşamanın sağlıklı kurallarını oluşturamayan, yeni nesillere tarihsel derinliği olan kültür ve geleneklerini aktaramayan ve onlara esaslı bir idealizm ruhu veremeyen Fenikeliler, kısa sürede istila edilmiş ve hayatta uzun süre kalmaları mümkün olmamıştır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Hunlarda çocukların cesur bir savaşçı (alp) olarak yetişmesine önem verilirdi. Onun için daha küçüklükten itibaren savaşçı yeteneklerinin gelişmesine yönelik davranışlar öğretilirdi. Çocuğa ad verme töreni de bunun bir parçasıydı. Çocuk büyüyüp geliştikten ve ancak bir kahramanlık gösterdikten sonra ad alabilirdi. Bu törene ilişkin eski Türk destanlarında pek çok örnek vardır. Doğru cevap C şıkkıdır.

İon kültüründe mitolojinin de önemli bir yeri vardır. Bunun yanında şiir ve edebiyat gelişmiştir. Bu da yüksek kültürün oluşmasına büyük katkı sağlamıştır. Özellikle didaktik şiirlerin edebiyat ve kültür çevresindeki yeri büyüktür. Burada gelişen kültür, bilim ve medeniyet, Antik Yunan’a (Atina) geçerek, orada yüksek bir düşünsel dünyanın gelişmesine temel oluşturmuştur.

Antik Dönem Çin’de, cemaat okulları, kanton okulları, büyük kasaba okulları ve büyük şehir okulları olmak üzere farklı türde okullar bulunurdu. Bu okulların hizmet alanları ve nüfuzları, öğretim ilke ve yöntemleri birbirinden farklıydı. Şehir okulları yüksekokul olarak görülür ve en ileri düzeyde eğitim burada verilirdi. Birçok aile çocuğunu küçük yaşlardan itibaren resmî ve yaygın olmayan halk okullarına göndermiştir. Burada çocuk basit düzeyde okuma yazma öğrenir, bazı meslekleri edinirdi. Çin halk okulları büyük ölçüde Lao-tse ve Konfüçyüs felsefesinin etkisinde eğitim yapardı. Doğru cevap E şıkkıdır.

Hindistan’ın Antik Çağlarında gelişen ve modern zamana kadar devam eden kast sisteminin en üst basamağında Brahmanlar (din adamları) bulunuyordu. Bu sınıfın büyük imkânları ve hakları vardı.Kastın ikinci sınıfında Kşatriyalar yer alıyordu. Bu sınıfı askerler meydana getiriyordu ve bunlar da din adamlarından sonra en itibarlı ve seçkin sınıftı. Üçüncü olarak ise halk tabakası Vaysiyalar geliyordu. Esnaf, sanatkâr, ziraatçı ve küçük toprak sahipleri bu sınıftandı. Toplumsal sınıfın en sonunda (altında) ise Südralar (parya) yer almaktaydı. Südralar kölelerden, ağır ve eziyetli işlerde kullanılan esirlerden oluşuyordu.Doğru cevap D şıkkıdır.

İroni: Bir hakikati alaylı yollarla, bilmemezlik ve cahillik ayaklarına yatarak karşısındakine hissettirme sanatıdır. Bu metodun tarihte bilinen en büyük ustalarından biri hatta ilki Sokrat’tır. Sokrat, öğrencisine bir şey öğretmek istediği zaman, “bir şey biliyorum, o da hiçbir şey bilmediğimdir” ilkesini öncelikle hayata geçirerek, karşısındaki insanların tam olarak inanmadıkları, temelli olarak bilmedikleri konuları ortaya koymaya çalışırdı. Doğru cevap A şıkkıdır.

nsanlığın gelişim ve dönüşüm tarihi, büyük ölçüde 19. yüzyılın Avrupalı tarihçileri ve sosyal bilimcileri tarafından adlandırılmış ve tasnif edilmiştir. Buna göre yazının bulunmasından Roma devletinin MS 395 yılında ikiye ayrılışına kadar olan dönem, Eski Çağ ya da İlk Çağ (Antik Çağ) olarak adlandırılır

Sümerler, Mezopotamya medeniyetinin en önde gelen kavmidir. MÖ 3000 yıllarında yüksek bir kültür ve medeniyet seviyesine ulaşmışlar ve tarihe yazıyı bulan kavim olarak geçmişlerdir. Tarihte okula benzer ilk yapıların Sümerler tarafından kurulduğu varsayılmaktadır. Sümer medeniyetine ait bulunan tabletlerde okul günlükleri, hikâyeleri ve faaliyetlerine ilişkin bilgiler yer almaktadır. Buna göre Sümer’de, daha çok dinî ve mesleki nitelikte okullar açılmıştır. Memleketin, özellikle de saray ve mabetlerin iktisadi ve idari ihtiyaçları için memurlar yetiştirmek gerekli görülmüştür. Bu sebeple okullarda yazı yazmak ve hesap tutmak önemli sayılmıştır.

Sümerlerde okul genel halk için değildi. Zenginler, idareciler ve din adamlarının çocukları okuyabiliyordu. Aynı zamanda kadın ve kızların da eğitimde yer almadığı bilinmektedir. Okul zorunlu değildir ve belli bir zaman aralığında eğitim yapılmaktadır. Okulda ummia (üstad, hoca) adında bir “baş eğitici” ya da “yönetici” vardır. Bu baş eğiticinin yanında yardımcı personeller vardır ve onlara “okul ağabeyi” denilir. Öğrencilere de “okul oğlu” denilirdi. Ayrıca sınıfta disiplinden, yoklamadan ve ödevleri kontrolden sorumlu sınıf başkanı statüsünde birileri de bulunurdu.

Özellikle Akadlarda kadınlara ayrı bir önem verilirdi. Kadınlar günlük hayatın pek çok alanında yer alırdı. Bu kavimde aile eğitimine ilişkin birçok uygulamanın olduğu söylenmektedir.

Antik Mısır medeniyetinin eğitim ve bilim alanındaki en önemli icadı hiyeroglif adı verilen resim yazısıdır.

Mezopotamya bölgesinin bir diğer Antik Çağ medeniyeti Fenikelilerdir. MÖ 1200’lerden yine MÖ 700’lü yılların başına kadar Lübnan, Adana ve Filistin arasındaki bölgelerde yaşamışlardır. Akdeniz’e kıyı bölgelerde yaşadıkları için özellikle denizcilik alanında gelişme göstermişlerdir. Babil, Asur ya da Mısır’dan öğrendikleri yazıyı daha da geliştirmişler ve deniz yoluyla başka kültürlere yaymışlardır. Fenikelilerin geliştirdikleri 22 harflik alfabe, önce Yunan’a sonra İtalya ve derken bütün Avrupa’ya geçmiştir.

Hun Türklerinin yazı kullandıklarına dair bilgiler vardır. İlk kullandıkları yazı hiyeroglif cinsindendi ve resimle ifade ediliyordu. Aradan yüzyıllar geçtikten sonra yazıda gelişmeler oldu. Saka, Uygur ve Göktürklerdeki gelişkin dil, edebiyat ve kültür kurumlarının kökenleri Hunlara dayanır. Hunlar, demir, bakır, altın gibi madenleri hayatın birçok alanında kullanmışlardır. Buradan hareketle el sanatları ve zanaatta gelişmeler olmuş, güzel eserler meydana getirmişlerdir. Bunlara “step sanatı” denmiştir

Eski çağlarda Çin’de çocukların nasıl eğitileceğine dair kitaplar yazılmıştır. Öyle ki bu kitapların dünyanın ilk pedagojik kitaplarından olduğu kabul edilir. Örneğin MÖ 2200 dolaylarında yazılan Şoking adlı çocuk eğitimi kitabında ülkede hizmet eden bir eğitim bakanlığından bile bahsedilmiştir. Söz konusu bakanlığın görevleri sayılmış ve bunlar arasında; baba ile çocuk arasındaki ilişkiye, kral ve toplum ilişkisine, hak ve adalete, kadınlara ve anne babaya hürmete, büyük ve küçük arasındaki saygıya, dostlar arası iletişime vb. konulara dikkat çekilmiştir.

Hindistan’ın Antik Çağlarında gelişen ve modern zamana kadar devam eden kast sisteminin en üst basamağında Brahmanlar (din adamları) bulunuyordu. Bu sınıfın büyük imkânları ve hakları vardı. Herkes onlara hizmet etmekle ve onların dediklerini dinlemek ve uygulamakla yükümlüydü. Kastın ikinci sınıfında Kşatriyalar yer alıyordu. Bu sınıfı askerler meydana getiriyordu ve bunlar da din adamlarından sonra en itibarlı ve seçkin sınıftı. Üçüncü olarak ise halk tabakası Vaysiyalar geliyordu. Esnaf, sanatkâr, ziraatçı ve küçük toprak sahipleri bu sınıftandı. Toplumsal sınıfın en sonunda (altında) ise Südralar (parya) yer almaktaydı. Südralar kölelerden, ağır ve eziyetli işlerde kullanılan esirlerden oluşuyordu. Bu tabakanın adını bile anmaya değmezdi. Hiçbir hakları yoktu. Sınıflar arasında geçiş yoktu. Hangi sınıfta doğulursa o sınıftan ölünürdü. Kuralı ihlal edenler ağır cezalara çarptırılırdı. Üst sınıftakiler, alt sınıftan biriyle evlenecek olursa ait olduğu kasttan çıkarılır ve yedi nesil boyunca geri gelemezdi.

Sokrat’ın eğitim tarihi açısından en önemli özelliği, kendine özgü bazı öğretme yöntemleri yanında, öğrencilerine sonsuz bir sevgi beslemesi, gerçeğe karşı fayda gözetmeyen bağlılığı; tavır, davranış ve kanaatleri arasındaki samimiyet ve tutarlılığıdır. Kendine özgü samimi ve hasbi yönleri olan Sokrat, temel kavramları öğrencilerine anlatabilmek, hakikati ve onun bilgisini kalıcı bir şekilde kazandırabilmek için kendine ait bir metot geliştirmiştir. Bu metodun özelliği, önce insanların sahip oldukları ya da bildiklerini sandıkları ama gerçekte bilmedikleri temelsiz bilgileri yıkıp sonra da
hakikat bilgilerini onlara yine kendileri sayesinde öğretmektir. Bu metot iki aşamadan oluşmaktadır:
1. İroni: Bir hakikati alaylı yollarla, bilmemezlik ve cahillik ayaklarına yatarak
karşısındakine hissettirme sanatıdır. Bu metodun tarihte bilinen en büyük ustalarından biri hatta ilki Sokrat’tır. Sokrat, öğrencisine bir şey öğretmek istediği zaman,
“bir şey biliyorum, o da hiçbir şey bilmediğimdir” ilkesini öncelikle hayata geçirerek, karşısındaki insanların tam olarak inanmadıkları, temelli olarak bilmedikleri konuları ortaya koymaya çalışırdı. Bu metoda göre Sokrat, bir tartışma ya da
meselenin anlatılması, açıklanması sırasında, hiç bir şey bilmez gibi görünür ve
görünüşe bakılırsa karşısında konuştuğu adamın kendisine bir şeyler öğretmesini
ister gibi bir durum takınırdı. Bu suretle bir şey bildiğini sanan adam, kendisine sorulan sorular, cevaplardan ortaya çıkan ilginç ve beklenmedik sonuçlar ve
çıkarılan fikirlerin çelişkileri, zayıflığı, yetersizliği ya da çürüklüğünü görür ve
böylece aslında anlatmaya çalıştığı meseleyi bilmediğini kabul etmek zorunda kalırdı. Böylece herhangi bir gerçeği ortaya koymak isteyen kişi, hükümlerinde acele
etmemesi gerektiğini öğrenirdi.
2. Doğurtmaca (Maeutik Metot): Sokrat annesinin ebe olmasından hareketle, öğretim sanatını bu meslekle ilişkilendirmiştir. Ebe nasıl annelerin karnındaki çocukları belli metot ve hareketlerle çıkartıyorsa, Sokrat da insanların
ruhlarındaki gerçeklikleri kendi metoduyla meydana çıkarmıştır. Böylece, insanlara erdemleri dıştan vermek değil, kişilerin kendi kendine bulma yeteneği aktif hâle getirilirdi. Öğrencilere farklı sorular sorarak, karşılıklı konuşarak
(diyalog) çeşitli konularda aslında sadece kulaktan duyma, temelsiz, yarım bilgilere sahip olduklarını itiraf ettirirdi. Ona göre insan, bir defa kendi kendine
sorular sorarak hakikati aramaya başlarsa artık bundan sonra sürekli bu yolda
devam ederdi.