EKONOMİK COĞRAFYA - Deneme Sınavı - 1

Küreselleşme, dünyanın tek bir mekân olarak algılanabilecek ölçüde sıkışıp küçülmesi anlamına gelen bir süreci ifade etmektedir. Tedarikçiler ve tüketicilerle olan bağlantılar kurulduktan sonra üretim herhangi bir yerde yapılabildiği için konum ve mesafe önemini yitirmiştir.Doğru cevap C seçeneğidir.

Küreselleşme ile birlikte ekonomik bağlantıların hızı ve yoğunluğu artmakla birlikte, farklı üretim yapılarının hâlen belirli bölgelerde toplandığı da bir gerçektir. Ekonomik coğrafyaya bağlı olarak üretim yapısı küresel ekonomide karşılaştırmalı üstünlük sağladığı sürece üretimin belirli bölgelerde yoğunluğunu artması devam edecektir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Coğrafi ekonomi, köklerini uluslararası iktisat teorisinden alarak bir yöntem geliştirmeye çalışan iktisat dalıdır. Birden fazla alandaki büyümeyi ve bunlar arasındaki ticareti analiz etmeye çalışan iktisatçılar bu grupta yer almaktadır. Ekonomik coğrafya ise ekonomik farklılıkları, yerler arasındaki eşitsizliği, endüstriyel ve bölgesel gelişimin politik, kültürel, sosyal ve tarihsel boyutlarını, küresel ve yerel ekonomik ilişkileri ve bunların firmalar, endüstriler ve bölgeler açısından önemini, dünyadaki eşitsizliğin nedenlerini ve sonuçlarını incelemektedir. Bu süreçte ihtiyaç duyulması halinde sosyoloji, antropoloji ve siyaset bilimi teorilerinden de yararlanarak kapsamlı analizler gerçekleştirilir. Bu durumda doğru cevap C seçeneğidir.

İletişim teknolojilerinde medyana gelen gelişim ile birlikte sermayenin dünyanın herhangi bir bölgesi üzerinde faaliyet göstermesi kolaylaşmıştır. Harvey’in zaman mekan sıkışması olarak ifade ettiği bu durum sonucunda küreselleşmeyi ortaya çıkaran yeni uzamsal ilişkiler, mekansal düzenlemeler, küresel işbölümü ve işlevlerle bağlantılı olan yerler ağı üretilmiştir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Dünya sistem teorisini geliştiren Wallerstein, Üçüncü Dünya teorilerini reddeder ve ekonomik değişim ilişkilerinin oluşturduğu karmaşık bir ağ ile birbirine bağlı tek bir dünya olduğunu savunur. Dünya sistem teorisi, dünyanın merkez ve çevre olarak bölündüğünü savunur ayrıca bunlar arasında yarı çevre olarak adlandırılan ve tanımını diğerleri ile ilişkisine göre kazanan bölgeler de bulunmaktadır. Bu ayrışmada, merkez ve çevre arasında yapısal ve kurumsallaşmış bir "iş bölümü" bulunmaktadır. Merkez, yüksek düzeyde teknolojik ilerlemeye sahip ve ileri düzeyde ürünler üretirken; çevrenin rolü, merkezin temsilcilerine ham madde, tarımsal ürün ve ucuz iş gücü sağlamaktır. Merkez ve çevre arasındaki değişim eşit olmayan şartlarda gerçekleşir.

Belirtilen ekonomiler içsel ölçek ekonomileri olarak adlandırılır. İçsel ölçek ekonomilerine iş bölümü ve uzmanlaşma ile ulaşılır. Daha fazla işçi çalıştırılıp üretim hacmi arttırıldığında işçi başına verimlilik ve kâr oranları artacaktır. Kısaca içsel ölçek ekonomiler firmaların büyümek, yani daha çok üretmek yoluyla emek ve teçhizatı daha verimli kullanmalarını, pazarlama ve yönetim masraflarını azaltmalarını ifade eder.

Küreselleşme sürecinin etkilerinin yoğun biçimde hissedildiği bir dönem olan 90’larda yeni ekonomik coğrafya teorisi, iktisadi faaliyetin neden belirli alanlarda yığıldığı sorusunu gündeme getirerek yeni dış ticaret teorisi ile bölgesel iktisat arasındaki ilişkileri genel denge modelleri çerçevesinde açıklamaya çalışmıştır. Sermaye hareketleri ile özellikle Çin ve Doğu Asya ülkelerinin yaşadığı ekonomik gelişme ekonomik coğrafyanın bu alana yönelik çalışmaya başlamasına neden olmuştur. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Neoklasik teoriye göre farklı ürünlerin, pazar alanı büyüklükleri farklı olmaktadır. Aslında farklı pazar alanlarına sahip ürünlerin bir hiyararşisi olup, üreticilerini farklı yerlerde konumlanmaya zorlarlar. Ürünlerin basit bir sıralaması yüksek, orta ve düşük dereceli ürünler şeklinde olabilir. Yüksek dereceli ürünler satın alma sıklığı daha az katma değeri daha yüksek olan ürünlerdir. Bu durumda E seçeneğinde yer alan Uydu seçeneklerde arasında katma değeri en yüksek ürün olduğundan pazar alanı diğer ürünlerden daha büyüktür.

Küreselleşme kavramı birçok farklı alanda yaşanan değişimleri vurgulamak için kullanılır. Bu nedenle küreselleşmenin genel geçer bir tanımı ortaya koymak mümkün değildir. Özellikle 80’lerden sonra dünyanın birçok bölgesinde etkisini arttırarak ve düşünsel tartışmaların merkezine girmiştir. Küreselleşme 90’lardaki hızını kaybetse de bugün hala etkisini devam ettiren bir süreç olarak yaşanmaya devam etmektedir. Bu sebeple doğru yanıt C seçeneğidir.

Küreselleşme ekonomik alanda; ticari, mali ve üretim olmak üzere üç boyutu ile varlık göstermiştir. Bu alanlarda ulusal para ve sermaye piyasalarının dünya piyasalarına entegrasyonunu sağlamaya yönelik olarak birçok farklı kurum faaliyet göstermiştir. Bunlar; GATT, IMF, IBRD, BIS. Bu sebeple doğru yanıt E seçeneğidir.

Coğrafi keşifler ve sömürgecilik faaliyetlerinin ekonomik sonucu olarak kapitalizm dünya üzerinde yayılarak egemen üretim biçimi haline gelmiş, bu süreçte ele edilen büyük miktarlarda para ya da değerli maden ise sanayi devrimi için gerekli olan sermaye birikiminin sağlanmasına yol açmıştır.  Doğru yanıt E seçeneğidir.

Alman devletleri kendi arasında bir gümrük birliği kurarak Alman devletleri arasında ticari engelleri azaltmış birlik dışındaki ülkelere karşı da Alman ürünlerini gümrük vergileri ile korumuştur. Doğru cevap B seçeneğidir.

Sanayi devrimi ile birlikte ortaya çıkan yenilikler, üretim süreçlerinde kas gücünün yerini alarak ciddi bir üretim artışına neden olmuştur. Talebi aşan üretim artışı beraberinde yeni pazar arayışlarını getirmiştir. Bu durumda iktisadi liberalizm sanayileşmesini en erken başlattığı için İngiltere’nin en çok faydalanacağı bir durum oluşturur. Doğru cevap B seçeneğidir.

Altın standardı, ülkelerin, kendi paralarını belirli bir ağırlıkta altına karşılık göstermeleri ile ortaya çıkmış bir sistemdir. İlk olarak 1821 yılında İngiltere’de uygulanmaya başlamıştır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Bretton Woods Anlaşması ile ülkelerin ödemeler dengesinde sorunlarla karşılaşan ülkelere yardım etmek için Uluslararası Para Fonu (IMF) kurulmuştur. Böylece ödemeler dengesinde sorunlarla karşılaşan ülkelerin gümrük vergilerini yükseltmelerinin önüne geçilerek uluslararası ticaretin gelişmesi sağlanmıştır. Doğru cevap B seçeneğidir.

GATT ile birlikte tarifelerin azaltılmasıyla klasik korumacılık anlayışı bitmiş ancak bunun yerini tarife dışı kısıtlamalar ile yeni korumacılık anlayışı almıştır. Tarifelerin önemini kaybetmesi ile kendi sanayilerini korumak isteyen ülkeler tarife dışı kısıtlamalara yönelmişlerdir. Böylelikle iç pazarlarını korurken kendi ihraç malları için başka pazarların açık kalmasını sağlamışlardır. Ancak bu durum C seçeneğinde belirtilen sonuca yol açmamıştır.

Gunnar Myrdal "Kutuplaşma Teorisi" farklı gelişme seviyesinde bulunan ülkeler arasında mal ve faktör hareketlerinin serbestleştirilmesi durumunda gelişmiş (zengin) ülkelerin daha da gelişeceğini buna karşılık gelişmekte olan (fakir) ülkelerin daha fakirleşeceğini belirtmektedir. Myrdal, dolaylı olarak gelişmekte olan ülkelerin gelişmiş ülkeler düzeyine gelene kadar bu ülkeler arasında mal ve faktör hareketlerinin serbest olmamasının daha faydalı olduğunu belirtmektedir. Bu durumda doğru yanıt D seçeneğidir.

Dünya mal ticaretinde Asya ülkelerinin payının artmasının başlıca sebebi bir çok sanayi sektöründe bu ülkelerin diğer ülkelere göre karşılaştırmalı üstünlüğü ele etmiş olmasıdır. Doğru yanıt D seçeneğidir.