EKONOMİK COĞRAFYA

Ekonomik küreselleşmenin yaratmış olduğu yeni iş ortamında rekabetin derecesi ve niteliği de değişmektedir. Mal ve hizmet üreten pek çok sektörde ticaretin serbestleşmesi ile yerli üreticileri küresel rekabet karşı karşıya getirmektedir. Yeni rekabet ortamında özellikle rekabet deneyimi eksik işletmelerin faaliyetlerini sürdürmeleri zorlaşmaktadır. Küresel rekabet dinamik olmanın yanı sıra karşılıklı etkileşimin daha yoğun olduğu bir süreçtir. Bu nedenle yeni rekabet ortamı işletmelerin rakiplerinin davranışlarını ve muhtemel tepkilerini önceden kestirebilmeleri, tüketici davranışlarını iyi ölçmeleri, sektörde yenilikçi olmaları ve yeniliklere uyum sağlayacak kapasiteye sahip olmaları ile daha önemli hâle gelmiştir. Buna göre doğru cevap C'dir.

Küresel ekonomilerde rekabet üstünlüğünü elde etmede taklidi zor ürünler üretmek önemli bir unsurdur. Bu noktada yenilikçi üreticiler (ülkeler) rekabet üstünlüğü elde edeceklerdir. Dünya Ekonomik Forumu’nun rekabet ile ilgili hazırlamış olduğu raporda yenilik odaklı ekonomilerin (ülkelerin) dünya rekabet sıralamasında ilk sıralarda yer aldığı görülmektedir. Doğru cevap E'dir.

Ekonomik Küreselleşme:İş gücü, sermaye, mal (ve hizmet) piyasalarının yanı sıra
teknolojinin uluslararası nitelik kazanması şeklinde kazanması tanımlanabilir. Ekonomik küreselleşmenin ticari, mali ve üretim olmak üzere üç boyutu vardır.

Küreselleşmeyi etkileyen gelişmeler üç başlıkta toplanabilir. İlki uluslararası taşımacılık ve haberleşme (iletişim) alanındaki yeniliklerdir (vapur, demir yolu, kanal ve telgraf). Söz konusu yenilikler ticaretin önündeki en büyük engellerden taşıma maliyetlerini büyük ölçüde azaltmıştır. Sanayi Devrimi ile üretimde ciddi artışlar meydana gelirken, taşımacılıktaki yenilikler de ticaret maliyetleri ve süresini aşağı
çekmiştir. Bu süreçte coğrafi keşiflerin uzak mesafeli ticareti mümkün kılması göz ardı edilmemelidir. İkincisi serbest piyasa ekonomisini ön plana çıkaran iktisadi liberalizmdir.Adam Smith ve David Ricardo gibi iktisadi liberalizmi savunan klasik iktisatçıların dış ticaretin önündeki engellerin kaldırılmasına yönelik görüşlerinin kabul görmesi, ülkeler arasında ticaretin gelişmesine katkı sağlamıştır. Üçüncüsü 1870-1914 döneminde uygulanan altın standardı hem dış ticareti geliştirmiş hem de uluslararası sermaye hareketliliğini artırarak ekonomik küreselleşmeyi olumlu yönde etkilemiştir.

14 ve 15.yy’da ticaretin gelişmesine dolaylı katkı yapan gelişmeler; gemileri ve malları korsanlara ve deniz kazalarına karşı güvence altına alan sigortacılığın gelişmesi, Akdeniz’deki liman şehirlerinde borsanın kuruluşu, dış ticarette takasın yerine para kullanılması ve buna bağlı olarak altın ve gümüşe olan talebin artması sayılabilir. Bunun sonucunda para ticaretinin başlaması ve madenciliğin gelişmesi şeklinde sıralayabiliriz.

Coğrafi keşiflerle birlikte ticarette ön plana çıkan ülkeler üstünlüklerini korumak için deniz kuvvetlerine önem vererek ticaretin daha güvenli yapılmasına çalışmışlardır.

İngiltere, Fransa’yı Hindistan’dan çıkmaya zorlamış, Plasey Savaşı (1757) neticesinde, bölgeden Fransızlar çekilmiştir.

Britanyalı tüccarlar, iç ticarette yerli tüccarlardan fazla vergi ödemeyecek

Birinci aşama 1780-1870 arası dönemi kapsar. Bu aşamada teknolojik yenilikler, yoğunlukla pamuklu dokumada (tekstilde) kullanılmıştır.

Devalüasyon: Ülke parasının dış değerinin ani ve iradi bir hükümet kararıyla düşürülmesidir.

Damping, anti damping, sübvansiyon, telafi edici vergiler, çevre standartları, gümrük işlemleri, mevsimsel gümrük vergileri, miktar kısıtlamaları, gözetleme ve izleme tedbirleri, gönüllü ihracat kısıtlamaları tarife dışı engellere örnek verilebilir.

Adam Smith (1723-1790) “Milletlerin Zenginliği” adlı eserinde ulusal zenginlik ve gücün temelinde ekonomik büyüme olduğunu belirtmektedir. Ekonomik büyümeyi içinde piyasa ölçeğinde uzmanlaşmaya bağlamıştır. Smith merkantilist anlayışta devletin ticaret ve piyasanın büyümesine engel olduğunu, bunun da ekonomik büyüme ve refaha olumsuz yansıdığını belirtmektedir. Ona göre, bir ülke zengin ve güçlü olmak istiyorsa ticaret serbest olmalı ve ülkeler en iyi oldukları işlerde uzmanlaşmalıdır.

Küreselleşmeyi ekonomi boyutuyla iş gücünün, sermayenin, teknolojinin, mal ve hizmet piyasalarının uluslararası nitelik kazanması ve ülke pazarlarının uluslararası nitelik kazanması olarak açıklayabiliriz.

16 ve 17. yüzyıllarda Avrupalı devletlerin altın ve diğer doğal kaynaklara sahip olma, yeni pazarlar bulma gibi emperyalist yaklaşımlarla ticaret anlaşmaları yapma ve sömürge oluşturma çabaları küreselleşmeye katkıda bulunmuştur.

Küreselleşme sürecinde en önemli dalgalardan biri de II. Dünya Savaşı sonrası dönem­dir. Bu dönemde ticaretin önündeki özellikle tarife engellerinin kaldırılması ve bölgesel düzeyde ekonomik iş birliği ve/veya bütünleşme hareketlerinin yaygınlaşması, uluslarara­sı ticaretin önündeki engellerin azalmasına ve gümrük duvarlarının yavaş yavaş ortadan kalkmasına neden olmuştur.

Paul Krugman (1995) 1869 yılını küresel ekonominin başlangıcı olarak ifade etmekte­dir. En önemli gerekçesi ise Süveyş Kanalı’nın açılması ve Birleşmiş Pasifik (Union Pacific) Demir yolu tamamlanmasının bu yılda gerçekleşmesidir.

Altın standardının büyük ölçüde son bulması dünya ticaretinin genişlemesine olum­suz yansımış, uluslararası ticaret hacminde ciddi daralmalar gerçekleşmiştir

Bretton Woods Anlaşması döviz kuru ve uluslararası ödemelerle ile ilgili belirsizlikleri ortadan kaldırarak uluslararası ticaretin gelişmesine önemli katkı sağlamış, fakat ulusla­rarası ticaretin gelişmesine esas katkıyı II. Dünya Savaşı sonrasında imzalanan Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması yapmıştır.

Küresel rekabet, ulusal düzeydeki rekabetten üretim teknolojisi, faktör maliyetleri, pazar yapıları, yabancı rakiplerin kendi hükümetlerinden aldıkları destekler, rakiplerin üretim, satış, pazarlama, Ar-Ge gibi pek çok konuda farklı imkânlara sahip olmaları ile ayrılmaktadır.

Küresel ekonomilerde rekabet üstünlüğünü elde etmede taklidi zor ürünler üretmek önemli bir unsurdur. Bu noktada yenilikçi üreticiler (ülkeler) rekabet üstünlüğü elde ede­ceklerdir.