ELEKTRİK ENERJİSİ İLETİMİ VE DAĞITIMI - Deneme Sınavı - 13

Yer altı kablolarını seçerken dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır. Bunlar, kabloların anma gerilim değerleri, kabloların direnç, endüktans ve kapasitans gibi sabitlerinin değerleri, yük akımı, kısa devre dayanımı, gerilim düşümü olarak sıralanabilir.

Alpek kabloların yapısal özelliklerinin sağladığı bazı avantajları aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Kısa devre arızları daha az olur.
• Delinme gerilimleri çok yüksek olduğundan yalıtım arızası yok denecek kadar azdır.
• Çevre dostu olup, ağaç kesilmelerini en alt düzeye indirir, doğa ile uyum sağlar.
• Faz iletkenlerinin yalıtılmış olması, elektrik hakkında yeterli bilgi sahibi olmayan kişilerin dikkatsizce iletkenlere dokunması sonucu oluşabilecek ölümcül kazaları önler.
• Yapısı nedeni ile yıldırım gibi atmosferik olayların oluşturduğu aşırı gerilimlerin tahrip edici etkisi sonucu meydana gelen kısa devreler ve maddi kayıplar daha azdır                                                                                                             • Nötr hattının çıplak oluşu, fazlar ile karışmasını önler, tesis ve tamir esnasında yanılmalara ve ölümcül hatalara imkan vermez.
• Çıplak iletkenli hatlara göre direk boylarının kısalması, 5 çıplak iletken için gerekli bağlantı malzemesi ve çekimi yerine tek bağlantı ve çekim neticesi tesislerin maliyetinde % 15-35 arasında bir tasarruf sağlanır.
• İşletme ve bakım masrafları, çıplak iletkenlere göre daha azdır.
• Bu kablolar ile tesis edilmiş direkler üzerine, birden fazla kablo tesis edebilme olanağı, daha sonraları gerekecek mevcut şebeke takviyelerinde çok büyük bir kolaylık, imkân ve ekonomi sağlar.
• Orta gerilim hava hatları veya hava hattı telefon kabloları ile beraber aynı direkler üzerinde tesis edilebilir.
• Endüktif direnç değerinin çıplak iletkenli hatlara göre daha düşük olması, gerilim düşümleri ve kayıpların azalmasına imkân verir.

Örgülü iletkenlerde, çapları eşit olan ortada bir tel ve bu telin çevresindeki her bir katmanda bir önceki katmandakinden 6 fazla olmak üzere teller bulunur. Buna göre;
• 1 telli (som) iletken,
• 1+6=7 telli, bir katmanlı,
• 1+6+12=19 telli, iki katmanlı,
• 1+6+12+18=37 telli, üç katmanlı
• 1+6+12+18+24=61 telli, dört katmanlı örgülü iletkenler imal edilir.

Havai hatlarda gerilim büyüdükçe ve iletken çapı küçüldükçe elektrik alan şiddeti
büyüyeceğinden, korona olayı yaşanır.

380 kV iletim hatlarında, standart 954 MCM (Cardinal) ve 1272 MCM (Pheasant) her bir fazda iki veya üçlü demet halinde çelik özlü alüminyum iletkenler kullanılır.

Havai hatlarda meydana gelecek kayıpları azaltmak ve hattın emniyetli bir biçimde çalışmasını temin etmek için, kullanılacak iletkenler, belirli kriterler göz önüne alınarak seçilmelidir. Bu kriterler, iletkenlik, iletkenin çapı, özgül ağırlığı, ısı dayanımı, mekanik dayanımı, krona kayıpları, kaçak geçirgenliği, sehimi ve direnç, endüktans ve kapasitans gibi hat sabitlerini kapsamaktadır.

Bakır iletkenin özgül ağırlığı 3 8,9 g/cm³ iken alüminyumun özgül ağırlığı ise 2,7 g/cm³ ’tür.

Yüksek gerilim enerji nakil hatlarında, iki direk arasında gerili bulunan iletkenin, kendi ağırlığı, üzerinde biriken kar veya buz yükleri sebebiyle sarkmasına sehim denir

B-kablolar, hareketli tesislerde kullanılan, ağır işletme koşullarına uygun olan kablolardır. Bu tür kablolar, yalıtkan malzemeye göre lastik yalıtkanlı veya termoplastik yalıtkanlı olarak imal edilirler.

Kör Damar: Çok damarlı kablolarda, damarlar arasındaki boşlukları doldurmak veya kabloya uygun bir şekil verilmesini kolaylaştırmak için kullanılan yalıtkan malzemeden yapılmış, iletken içermeyen damardır. Yalıtkan olarak genellikle ip kullanılır.

Elektrik enerjisini toplamaya veya dağıtmaya yarayan ünitelerden oluşan şalt sahaları ve transformatör merkezlerinde kullanılan çeşitli donanım ve tesis elemanları şöyledir:

Doğru cevap A'dır.

Elektrik enerjisini toplamaya veya dağıtmaya yarayan ünitelerden oluşan şalt sahaları ve transformatör merkezlerinde kullanılan çeşitli donanım ve tesis elemanları şöyledir:

Doğru cevap B'dir.

Oto transformatörün avantajları aşağıdaki gibi sıralanabilir:
1. Gerilimi alçaltıp yükseltmek için tek sargı kullanıldığından küçük güçlerde daha az yer kaplar.
2. Çıkış gerilimi istenilen şekilde ayarlanabilir.
3. Normal transformatörlere göre daha az ısınırlar.
4. Verimi yüksektir.
5. Bakır ve demir kayıpları azdır.

Doğru cevap C'dir.

Bara sistemlerini,
• Tek bara sistemi
• Çift bara sistemi
• Yardımcı bara sistemi
• Santral içi ihtiyaç baraları
şeklinde sınıflandırmak mümkündür.

Doğru cevap D'dir.

Tek bara sistemi enerjinin sürekliliği sağlanamayacağından dolayı emniyetli değildir. Bu yüzden ucuz
olmasına rağmen kullanılmaz. Giriş ve çıkışların aynı baraya müşterek olarak bağlandığı bara türüdür. Doğru cevap A'dır.

Çift Bara Sistemi: Ark ocakları, demir çelik fabrikaları gibi büyük tesislerin kullandıkları elektrik enerjisinin sürekliliğini sağlamak amacıyla kullanırlar. Bu sistemde güç trafoları aynı baradan beslenir ve gerekli olduğunda her iki barayı paralel bağlayabilir. Enerjinin sürekliliğinin önem arz ettiği sistemlerde çift baralı sistemler kullanılır. Doğru cevap B'dir.

Sayaç sistemleri: Bir Fazlı (Monofaze) Aktif Sayaçlar, Üç Fazlı Dört Telli Aktif Sayaçlar, Bir Fazlı Reaktif Sayaçlar, 3 Fazlı Reaktif Sayaçlar. Doğru cevap A'dır.

Kullanılan kumanda elemanları; kontaktör, aşırı akım rölesi ve zaman rölesidir. Doğru cevap B'dir.

Kesici seçiminde dikkat edilmesi gereken özellikler: Anma gerilimi, Anma frekansı, Sürekli anma akımı, Darbe kısa devre akımı, Açma süresi, Kesme süresi. Doğru cevap A'dır.

Kesici seçiminde dikkat edilmesi gereken özellikler: Anma gerilimi, Anma frekansı, Sürekli anma akımı, Darbe kısa devre akımı, Açma süresi, Kesme süresi. Doğru cevap C'dir.