ENERJİ EKONOMİSİ

Ortamın sıcaklık ve nemine bağlı olarak boruların dış yüzey sıcaklığı öyle bir kritik değere ulaşır, bu değerin altına inilmesi durumunda yüzeyde terleme başlar. Yalıtım yapılmadığı takdirde boru yüzeyinde yoğuşma meydana gelir. Eğer kullanılan yalıtım malzemesi ya da kalınlığı uygun değilse, yalıtım malzemesinin dış yüzeyinde veya bünyesinde yoğuşma meydana gelir. Difüzyon direnç faktörü (µ) değeri de yoğuşma meydana gelmemesi çok önemlidir. Eğer yalıtımda kullanılan malzeme düşük difüzyon direnç faktörlü ise malzeme içerisinde yoğuşma meydana gelir. Öte yandan düşük sıcaklıkların söz konusu olduğu borularda yalıtım yapılmaması hâlinde ortaya çıkabilecek diğer bir problem ise donmadır. Mesela su sayaçlarının yalıtılmaması bu boruları kışın patlamasına neden olur. Doğru cevap E seçeneğidir.

Terleme; su buharının bir yüzeyde yoğuşarak su damlacıkları oluşturmasıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Isı yalıtımı; en genel olarak enerji kazanımı sağlanması için, sıcaklık farklarından dolayı meydana gelebilecek ısı kayıp ve kazançlarını önlemek amacıyla alınması gereken önlemlerdir. Isı yalıtımı; • Yapılarda • Tesisatta • Endüstride uygulanmaktadır. Yapılarda kullanılan ısı yalıtım malzemeleri ile tesisat ve endüstriyel uygulamalarda kullanılan ısı yalıtım malzemeleri birbirinden çok farklı özellikler göstermektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Isı iletkenlik katsayısı, yalıtım için kullanılacak olan malzemenin seçimindeki en önemli özelliktir. Birimi W/mK dir. Yalıtım malzemesinin 1 metresinden, iki ortam arasındaki sıcaklık farkının 1K olması durumunda geçirdiği ısı miktarı olarak tanımlanır. Tanımdan da anlaşılacağı üzere ısı iletkenlik katsayısı (λ) ne kadar düşük olursa ısı kayıp miktarı da o kadar az olacaktır. Isı iletkenlik katsayısı λ kullanılırken laboratuarlarda ölçülen değer değil, pratik λ değeri verilmelidir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Bakalit, lifleri birbirine yapıştırarak malzemeyi istenilen forma (rulo, levha) getirmemizi sağlar. Bakalitli cam yünü maksimum 250°C’ye kadar kullanılabilir. Bakalitsiz cam yünleri maksimum 550°C’ye kadar, genellikle sanayi cihazlarının yalıtımında (kazan, tank, boru vb.) kullanılmaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Taş yününün sıcaklığa dayanımı genelde cam yününden daha fazladır ve bu değer 1000°C’ye kadar ulaşabilir. Bileşiminde bakalit kullanılmışsa en fazla kullanılabileceği sıcaklık 200-250°C, kullanılmamışsa 1000°C’dir. Diğer malzemelerin maksimum sıcaklık miktarı çok daha düşüktür. Doğru cevap C seçeneğidir.

Kritik yalıtım kalınlığı; yalıtılan bir boruda gerçekleşen ısı kayıplarını en aza indiren ve maliyetin de kabul edilebilir bir düzeyde olduğu yalıtım kalınlığıdır. Bir boru için kritik yalıtım yarıçapı, yalıtım malzemesinin sahip olduğu ısı iletim katsayısının, dış ortamın ısı taşınım katsayısına oranı olarak tanımlanır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Vana ve armatürlerin yalıtılmamasının başlıca nedenleri şu şekilde özetlenebilir: Armatürlerden yayılan ısının kazan dairesini ısıtmasının tercih edilmesi, armatüre yapılan bakım sırasında yalıtımın sökülüp tekrar takılmasının zorluğu, maliyet artıcı bir uygulama olarak görülmesi, konuya gereken önem ve hassasiyetin verilmemesi, tesisat yalıtımının uygulamada son aşama olmasından dolayı, zamanın yetersiz olması, sac kaplama işçiliğinin ve maliyetinin yüksek oluşu olarak sıralanmaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Isı iletkenlik katsayısı (λ) işareti ile gösterilmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yoğuşmanın meydana gelmemesi için; Isı yalıtım malzemesi doğru seçilmeli, yoğuşmanın meydana gelmemesi için yalıtım kalınlığı doğru hesaplanmalı, yalıtım yapıldığında ısı köprüleri oluşmamalı ve sızdırmazlık için doğru önlemler alınmalıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Optimum yalıtım kalınlığı; Isı kaybının en aza indirilmesinin yanı sıra yalıtım maliyetinin de olabildiğince düşük olduğu yalıtım kalınlığıdır.

Terleme; su buharının bir yüzeyde yoğuşarak su damlacıkları oluşturmasıdır.

Ses köprüsü; farklı ses iletkenliği olan yapı malzemelerinin birbirine bağlandığı, kesiştiği veya iç içe geçtiği yerlerde, genel yapıya göre ses geçişinin daha fazla olduğu yerlerdir.

Isı yalıtımı; en genel olarak enerji kazanımı sağlanması için, sıcaklık farklarından dolayı meydana gelebilecek ısı kayıp ve kazançlarını önlemek amacıyla alınması gereken önlemlerdir. Isı yalıtımı;
• Yapılarda
• Tesisatta
• Endüstride uygulanmaktadır.

Isı kaybı hesabı; bir binanın ısıtılması sırasında iç ve dış ortamlar arasındaki sıcaklık farkından oluşan ısı geçişlerinin, binadaki her kat, her daire ve her oda için ayrı ayrı hesaplanarak bir tablo hâlinde gösterilmesidir.

Taş Yünü: Kireç taşı, basalt, dolomit gibi minerallerden elde edilen lifli yapıya sahip bir yalıtım malzemesidir. Birbirinden farklı değişik yöntemlerle üretilmekte olup üretim esası cam yününe benzemektedir.

Mineral esaslı bir yalıtım malzemesi olup, boru, levha, sprey ya da form verilmiş özel parçalar şeklinde kullanılmaktadır. Kalsiyum silikatın su ilavesiyle sertleşen toz hâlinde olan şekilleri de bulunmaktadır. Tesisatlarda özellikle yüksek sıcaklık olan bölgelerin yalıtımında kullanılmakta olup 1100°C’ye kadar dayanabilen tipleri bulunmaktadır. Yoğunlukları 190-200 kg/m3 arasında olup basınç dayanımı 8-10 kg/cm2 ’dir.
Kalsiyum silikat yangın yalıtımları için de tercih edilebilecek bir malzeme olup ısı iletim katsayısı oldukça düşüktür. Şekil 3.4’te prefabrik kalsiyum silikat boru yalıtımları gösterilmiştir.

Kritik yalıtım kalınlığı; yalıtılan bir boruda gerçekleşen ısı kayıplarını en aza indiren ve maliyetin de kabul edilebilir bir düzeyde olduğu yalıtım kalınlığıdır. Bir boru için kritik yalıtım yarıçapı, yalıtım malzemesinin sahip olduğu ısı iletim katsayısının, dış ortamın ısı taşınım katsayısına oranı olarak tanımlanır.

Boru yalıtımında kullanılan başlıca ısı yalıtım malzemeleri şunlardır:
• Prefabrik polietilen köpüğü
• Prefabrik EPS-XPS
• Prefabrik cam yünü-taş yünü- cam köpüğü
• Prefabrik kauçuk köpüğü
• Prefabrik poliüretan-fenol köpüğü
• Beyaz cam yünü veya taş yünü şiltesi
• Enjekte poliüretan
• Kalsiyum silikat

Havanın içerisinde bulunan su buharının, ortam sıcaklığına ve ortamın bağıl nemine bağlı olan terleme sıcaklığından daha düşük sıcaklıktaki bir yüzeye temas etmesi sonucu, su buharının gaz hâlinden sıvı hâline geçmesine yoğuşma denir.