ENERJİ TASARRUFU - Deneme Sınavı - 7

Enerji tasarrufu olarak tanımlanan bu kavram

ulaşım araçlarında tahriği sağlayan motorların daha

yüksek verime sahip olmasından başlayan ve araçları

kullanan kişilerin daha etkin ve dikkatli sürüş

tekniği kullanmalarına kadar devam eden süreçtir.

Mevcut sistemlerin daha

dikkatli kullanımı ile kast edilen bir iş elde etmek

için tüketilen enerjiden tasarruf sağlayabilmek ya

da başka bir bakış açısıyla enerjiyi mevcut sistemlerde

daha etkin biçimde kullanabilmektir.

bu talebi karşılayacak

alternatif çözümler üzerinde durulmakta ve araştırmalar

sürdürülmektedir. Tüm seçenekler doğru olduğu için Cevap D  seçeneğidir.

Karayolu taşımacılığı kısa mesafelerde hem maliyet hem de ulaşım anlamında çok daha avantajlıdır. Denizyolu, güvenilir, ucuz, yüksek taşıma kapasitesi ve kayıpların az olması ile yük taşımacılığında önemli olması tercih nedenidir.

Havayolu ulaşımı, daha çok yolcu taşımacılığında özellikle uzun mesafeli seyahatlerde, hızlı olması nedeniyle tercih edilmektedir.

Demiryolu,çevreye duyarlı teknolojileri, daha ucuz ve güvenilir seyahat olanağı sunması önemli tercih nedenidir. Yatırım maliyeti yüksek   kullanım ömrünün uzun olmasıdır. Doğru cevap C Seçeneğidir.

Karayolu taşımacılığı en birincil ulaşım yöntemidir. Ülkemizde gerek yük gerekse yolcu taşımacılığında en çok tercih edilen ulaşım yöntemi karayolu ulaşımıdır. Doğru cevap B'dir.

Yolcu taşımacılığında deniz yolu en az tercih edilen ulaşım türü durumunda iken, yük taşımacılığında en az tercih edilen ulaşım biçimi de havayoludur.

Ulaşım pastasında en büyük pay sahibi olan karayolunda bunun hangi araçlarla nasıl gerçekleştirildiğine dair verilere göre  toplam araç sayısı 2015 yıl itibarı ile 19 994 472’dir ve bu araçlarda en büyük pay otomobile (%53,21) ve en düşük pay ise otobüse (%1,09) aittir.

Karayolu araçlarının ani olarak hızlanması ya da yavaşlaması (ivmelenmesi) yakıt tüketimini %5-10 arasında değiştirmektedir. Bu nedenle ani frenleme ve hızlanmadan kaçınmakta fayda vardır.

Seyahat esnasında araçların yüksek devirlerde kullanılması seyir esnasında fazla yakıt kullanımına neden olacaktır, bu nedenle düşük devirlerde araç kullanımı önemlidir. Bu amaçla uygun vites tercih edilmeli ve benzinli araçlarda 2500 rpm devir ve dizel araçlarda 2000 rpm devir vites değişimi için sınır olarak görülmelidir. Doğru cevap A'dır.

Demiryollarında enerji verimliliği adına, geri kazanım ve depolama da yaygın olarak kullanılmaktadır. Ulaşım araçlarında, özellikle frenleme anlarındaki enerjiden yararlanılarak enerji depolanır ve bu enerjiden depolama kapasitesine bağlı olarak araçların farklı fonksiyonlarını yerine getirirken yararlanılır. Yaygın olarak kullanılan form geri kazanımlı frenleme sistemidir. Bu sistemde araç fren yaptığı zaman ortaya çıkan kinetik enerji, elektrik enerjisine dönüştürülür ve bu enerji ya depolanır ya da kataner hattına iletilir.

Yük taşımacılığında istasyon sayısındaki artış ile

• Her bir istasyondaki yükleme ve boşaltma

işlemi nedeniyle seyahat süresinin uzadığı

• Yükleme boşaltma işlemi için ilave manevra

lokomotiflerine ihtiyaç duyulduğu

• Gene aynı işlemler için ilave manevralara

ihtiyaç duyulduğu

tespit edilmiştir. Bunların ise gerek zaman gerekse

enerji tüketimini çok fazla arttırdığı ve bunların sonucunda

da birim yük başına taşıma maliyetlerinin

yükseldiği belirlenmiştir.

Bu handikaplardan kurtulabilmek adına blok

tren adı verilen ve trenin tam olarak yüklendikten

sonra son istasyona kadar durmayacağı (ara yükleme

boşaltma istasyonlarının olmadığı) bir taşıma

modeli önerilmiştir. Bu yeni modele Blok Tren uygulaması

adı verilir.

Sinyalizasyon yardımıyla gerçekleştirilen bir diğer enerji dostu uygulamada yeşil dalga uygulamasıdır. Bu uygulamada birbirini takip eden kavşaklarda, belirli bir hızla (genel itibari ile mevcut yolun hız limiti) seyreden aracın trafik ışıklarının  koordinasyonu sağlanarak kırmızı ışıklarda durmadan gidebilmesi sağlanmaktadır. Bu sayede hem sabit hızın sağladığı düşük yakıt tüketiminden yararlanılmakta hem de aracın durmasından kaynaklı kayıplar önlenmektedir. Doğru cevap A'dır.

Ülkemizde ve dünyada enerjinin en fazla tüketildiği alanların başında ulaşım gelmektedir. Bu durum Türkiye’de mevcut enerjinin %20 sine karşılık gelirken bu değer Avrupa genelinde %20 ile %30 arasında değişmektedir, Birleşik Devletlerde bu rakam %28 mertebesindedir. Günümüz trendleri göz önüne alınarak yapılan projeksiyonlarda enerji talebinin 2030 yılına kadar en az %30 artması beklenmektedir. Elbette ki bu talebi karşılayacak alternatif çözümler üzerinde durulmakta ve araştırmalar sürdürülmektedir. Dolayısıyla doğru cevap E şıkkıdır.

Asıl olarak kara yolu taşımacılığı, kara üzerinde seyreden bütün taşımacılık tiplerini kapsamakla birlikte, günümüzde kullanım itibari ile kamunun yararına açık olarak belirli bir yönde mucur, asfalt ya da betondan dökülerek inşa edilmiş yol üzerinde gerçekleşen ulaştırma biçimini göstermektedir. Uzun mesafeli taşımacılıkta yüksek maliyetli olmasına karşın, kısa mesafelerde hem maliyet hem de ulaşım anlamında çok daha avantajlı olan karayolu, diğer ulaşım yöntemlerinin kullanılamadığı en uç noktalara ulaşma beceresi ile de vazgeçilmezdir. Karayolu taşıtları motorlu ve motorsuz taşımacılık olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Dolayısıyla doğru cevap A şıkkıdır.

Günümüzde ulaşım, araçların neyin üzerinde seyahat ettiğine bağlı olarak isimlendirilmektedir ve bunlarda ulaşım türlerini oluşturmaktadır. Bunlar başlıca; demiryolu, karayolu, havayolu, denizyolu ve botu hatlarından oluşmaktadır. Gemi ise denizyolu içerisinde yer alan bir aracın adıdır. Dolayısıyla doğru cevap D şıkkıdır.

Türkiye, ulaştırma türlerinin tamamından hem yolcu hem de yük taşınmasında yararlanmaktadır. Her ne kadar ülkedeki ulaştırmanın büyük bir kısmı karayolu tarafından karşılanmakta ise de bu taşıma yükünün diğer ulaştırma tipleri tarafından da paylaşılması ülkenin öncelikli hedefleri arasında yer almaktadır. Bunun en önemli sebeplerinden birincisi ülke genelinde yaşanan trafik sorunu, bir diğer sebepte son zamanlarda enerji tasarrufu ve ülkenin enerji kaynaklarının daha verimli daha etkin biçimde kullanılma ihtiyacıdır. Ulaştırmada tüketilen enerjinin neredeyse tamamının (%99) petrol ürünü olması ve neredeyse bunun tamamının da ithal ediliyor olması bu düşünceyi pekiştiren etmenlerdendir. Dolayısıyla doğru cevap D şıkkıdır.

Ulaşım pastasında en büyük pay sahibi olan karayolunda bunun hangi araçlarla nasıl gerçekleştirildiğine dair detayları TÜİK’in 2015 verilerine bakarak söylemek mümkün olabilmektedir. Buna göre Türkiye’deki toplam araç sayısı belirtilen yıl itibarı ile 19 994 472’dir ve bu araçlarda en büyük pay otomobile (%53,21) ve en düşük pay ise otobüse (%1,09) aittir. Dolayısıyla doğru cevap D şıkkıdır.

Karayolundaki araçların yarısına yakını dizel motorlu iken benzinli araç oranı ile LPG’li araç oranı birbirlerine çok yakındır ve 20 milyona yakın aracın neredeyse tamamı petrol ürünleri kullanmaktadır. Karayolu ulaşımında motorlu taşıtların büyük çoğunluğu otomobillerden oluşmaktadır. Kullanıcıların ya da tüketicilerin öncelikli tercihi LPG’li motorlar olmakta, onu dizel araçlar takip etmektedir. Demiryolu araçlarında ise durum, gene petrol türevi yakıt kullanan motorlardan yanadır. Dolayısıyla doğru cevap D şıkkıdır.

Yakıt ekonomisi, mil ya da km başına tüketilen yakıtın galon ya da litre cinsinden belirtildiği bir ölçü ya da değerlendirme biçimidir. Dolayısıyla doğru cevap B şıkkıdır.

Araçlarda yakıt tasarrufunun sağlanabilmesi ya da başka bir bakış açısıyla daha verimli sürüş (Avrupa’da Eko-sürüş tekniği olarak da adlandırılan) sağlanabilmesi amacıyla; araçların düşük devirle kullanılması, şehir içi seyir hızının 35 ile 95 km/h arasında olması ve araçların rutin bakımlarının yapılması önerilmektedir. Dolayısıyla doğru cevap B şıkkıdır.

Karayolu araçlarının daha verimli çalışabilmesi için uygun olan çalışma koşullarının devamlılığı önemlidir, bu da araçların günlük, haftalık, aylık ve senelik bakımlarının yapılması anlamına gelmektedir. Yakıt sarfiyatının artmaması da motor bakımının tam olarak yapılması ile ilintilidir. Araçların rutin bakımlarında; buji değişimleri (iyi ateşlemenin sağlanabilmesi), yağ değişimi (sürtünme kayıplarının önlenmesi), hava filtre değişimi (iyi ateşlemenin sağlanabilmesi) ve soğutma suyu (motor bloğunun uygun sıcaklıkta çalışabilmesi) başlıklarına dikkat edilmesi önerilmektedir. Bu bakımdan doğru cevap C şıkkıdır.

Toplu taşımada dikkat edilecek hususlar; a) toplu taşımada birim yolcu başına enerji tüketimini azaltabilmenin en birincil koşulu, doğru kapasite kullanımı ve dolayısıyla doğru işletme koşullarıdır. b) Sefer sayıları talebe bağlı olarak organize edilmeli ve araçların boş seyretmelerinin önüne geçilmelidir. c) Toplu taşıma araçlarına ayrılmış şerit ve yol uygulaması yaygınlaştırılmalıdır. d) Verimi daha yüksek motorlar tercih edilerek enerji tasarrufuna destek olunmalıdır. e) Çevre dostu enerji kaynakları kullanan motorlar tercih edilmelidir. f) Toplu taşımacılıkta raylı sistemlerin kullanımı yaygınlaştırılmalı ve teşvik edilmelidir. Dolayısıyla doğru cevap D şıkkıdır.