ENERJİ TASARRUFU - Deneme Sınavı - 8

Ülkemizde ve dünyada enerjinin en fazla tüketildiği alanların başında ulaşım gelmektedir. Bu durum Türkiye’de mevcut enerjinin %20 sine karşılık gelirken bu değer Avrupa genelinde %20 ile %30 arasında değişmektedir, Birleşik Devletlerde bu rakam %28 mertebesindedir. Günümüz trendleri
göz önüne alınarak yapılan projeksiyonlarda enerji talebinin 2030 yılına kadar en az %30 artması beklenmektedir.

Kent içi toplu ulaşımda vazgeçilmez bir alternatif olan demiryolu, taşıma kapasiteleri, çevreye duyarlı teknolojileri, daha ucuz ve güvenilir seyahat olanağı sunması sebebiyle dünya genelinde büyük bir öneme sahiptir. Bunun haricinde tren dizilerinin ihtiyaca ve talebe göre uzatılabilme güvencesi ve esnekliği, özellikle liman kentlerinden iç bölgelere doğru mal ve eşya nakliyatında demir yolunun tercih edilmesine sebep olmuştur.

Belirtildiği üzere ülkemizde gerek yük gerekse yolcu taşımacılığında en çok tercih edilen ulaşım yöntemi karayolu ulaşımıdır. Onu yük taşımacılığında deniz yolu, yolcu taşımacılığında ise demiryolu izlemektedir.

Türkiye’deki toplam araç sayısı belirtilen yıl itibarı ile 19 994 472’dir ve bu araçlarda en büyük pay otomobile (%53,21) ve en düşük pay ise otobüse (%1,09) aittir. Aynı istatistiğe göre en yüksek ikinci pay kamyonet iken (%16,02) bu araçların ticari maksatla tercih edildikleri düşünüldüğünde Türkiye’de karayolu ulaşımında sürücülerin bir yere ulaşmak maksadıyla ikincil araç tercihi motosiklet (%14,76) olduğunu belirtmek çok da yanlış olmayacaktır.

Türkiye'de otomobil kullanıcıların ya da tüketicilerin öncelikli tercihi LPG’li motorlar olmakta (% 39.2), onu dizel araçlar (% 33.6) takip etmektedir. Araç kullanıcıların büyük çoğunluğu yakıt tasarrufu sağlayabilmek adına LPG’li araç ya da benzinli motora göre daha düşük yakıt tüketimine sahip dizel motorları tercih etmektedirler.

Yakıt verimliliği, motorlu taşıtın hareketi esnasında yakıtın hangi verimlilikte kullanıldığını ifade eder. Yakıt ekonomisi, mil ya da km başına tüketilen yakıtın galon ya da litre cinsinden belirtildiği bir ölçü ya da değerlendirme biçimidir. Yakıt tüketimi ise yakıt ekonomisinin biraz tersidir. Aracın belirtilen bir yol boyunca ne kadar yakıt tükettiğini gösterir.

Bu noktada yapılması gerekenler genel hatları ile aşağıdaki gibidir:
Araçların aerodinamik yapıları ve motorlarının teknik kapasiteleri geliştirilmeli
•Ulaşım ağlarındaki organizasyon güçlendirilmeli
Daha verimli ve daha etkin enerji kaynaklarına yönelmeli
Araç sürüş tekniğini geliştirmelidir.

Hem yolcu (722 kcal/kişi-km) hem de yük (921 kcal/ton-km) taşımacılığında en yüksek enerji tüketimi karayolu taşıtlarında görülmektedir. Karayolunu yolcu taşımacılığında 100 kcal/kişi-km ile havayolu takip ederken, yük taşımacılığında demiryolu takip etmektedir.

Buji değişimleri (iyi ateşlemenin sağlanabilmesi) - Yağ değişimi (sürtünme kayıplarının önlenmesi) - Hava filtre değişimi (iyi ateşlemenin sağlanabilmesi) - Soğutma suyu (motor bloğunun uygun sıcaklıkta çalışabilmesi) gibi önlemler araçların rutin bakımları ile ilgiliyken uygun vites ve devirde kullanma seyahat esnasında araç kullanımına ait bir önlem olarak diğerlerinden farklılık gösterir.

Uçuş yüksekliği arttıkça ve atmosfer sıcaklığı düştükçe termal verim artmaktadır. Bu nedenle uçuş yüksekliğinin arttırılması enerji verimliliğine fayda sağlarken, azaltılması tersine bir etkiye neden olmaktadır.

Türkiye’de yük taşımacılığında %88,30 oranla karayolu tercih edilir. Ardından denizyolu (%5,80), demiryolu (%5,30) ve havayolu (%0,60) gelmektedir.

Türkiye’de karayolu taşımacılığında kullanılan motorlu araçlardan en çok tercih edilen tür %53,21 oranla otomobildir.

Türkiye’de karayolu taşımacılığında kullanılan yakıtlardan en çok tercih edilen tür %47,9 oranla mazottur. Ardından %29,9 oranla benzin ve %21,8 oranla LPG gelmektedir.

Ulaşımda verimliliği arttırmak için şunlar gereklidir;
Araçların aerodinamik yapıları ve motorlarının teknik kapasiteleri geliştirilmeli
Ulaşım ağlarındaki organizasyon güçlendirilmeli
Daha verimli ve daha etkin enerji kaynaklarına yönelmeli
Araç sürüş tekniğini geliştirmelidir.

Ulaşımda enerji verimliliği yük ya da yolcunun faydalı seyahatinin, araçların çekişi için harcanan enerjiye oranıdır.

Verimli bir sürüş için yakıt tasarrufunun sağlanacağı en uygun seyir hızı 35 – 95 km/h’dir. 130 – 135 km/h seyir hızı yakıt sarfiyatını arttıracaktır.

Blok Tren, trenin tam olarak yüklendikten sonra son istasyona kadar durmayacağı (ara yükleme boşaltma istasyonlarının olmadığı) modeldir.

Toplu taşıma verimliliğini arttırmak için yapılması gerekenler;
Toplu taşımada birim yolcu başına enerji tüketimini azaltabilmenin en birincil koşulu, doğru kapasite kullanımı ve dolayısıyla doğru işletme koşullarıdır.
Sefer sayıları talebe bağlı olarak organize edilmeli ve araçların boş seyretmelerinin önüne geçilmelidir.
Toplu taşıma araçlarına ayrılmış şerit ve yol uygulaması yaygınlaştırılmalıdır.
Verimi daha yüksek motorlar tercih edilerek enerji tasarrufuna destek olunmalıdır.
Çevre dostu enerji kaynakları kullanan motorlar tercih edilmelidir.
Toplu taşımacılıkta raylı sistemlerin kullanımı yaygınlaştırılmalı ve teşvik edilmelidir.

Enerji standartlarının belirlenmesinde dikkat edilmesi gereken hususlar;
Yakıt verimli lastikler
Yakıt verimlilik standartları
Eko-sürüş teknikleri

Demiryolu araçlarında enerji verimliliği üzerinde yapılan çalışmalar kabaca beş ana grupta toplanmaktadır, bunlar enerji tüketiminin en aza indirilmesi, demiryolu araçlarının hızlarının optimizasyonu, işletmenin optimizasyonu, enerji geri kazanımları ve enerji depolama olarak sıralanabilir.