ENGELLİ PSİKOLOJİSİ

Normallik kavramını tek bir şekilde açıklamak mümkün görünmemektedir. Bu konuda tek bir tanım ortaya koyabilmek güç olduğundan, araştırmacılar konuyu dört açıdan ele almaktadırlar:
• Normallik sağlıklı olmaktır. Bu geleneksel görüşe göre normal ve sağlıklı insan herhangi bir hastalığı olmayan insandır.
• Normallik diye bir durum yoktur. Normallik organizmanın tüm kişilik yapılarının birbiriyle denge durumunda olmasını ya da uyumlu bir birlik içinde işlevlerini sürdürebilmesini ortaya koyuyorsa, gerçekleşmesi imkansız olan bu durumda normallik kavramından söz etmek mümkün değildir.
• Normallik ortalama ile eş anlamlıdır. Bu yaklaşım davranışlarının normallik oranlarını ölçmek amacıyla, günümüzde değerlendirmeyi matematik ilkesine göre yapmaktadır. Bir başka ifade ile çoğunluğu oluşturan grup normal sayılırken, çoğunluktan uzaklaşan uçlardaki durumlar, normal dışı olarak değerlendirilir.
• Normallik bir süreçtir ve normal davranış birbiriyle etkileşim durumunda olan sistemin ortak bir ürünüdür. Bir başka deyişle normallik herhangi bir andaki durumu tanımlamaktan ziyade, organizmada görülen değişikliklere ya da süreçlere işaret eder. 

Doğru cevap E seçeneğidir.

Davranışçı yaklaşım normal dışı davranışların aynen diğer davranışlar gibi öğrenilmiş davranışlar sonucu oluştuğunu savunur. Normal dışı davranışların klasik koşullama, edimsel koşullamadan farklı bir şekilde, beklenti ve yapılan işlerin sonuçlarını görme gibi içsel süreçlerin de etkisiyle şekillendiğini varsayar. Doğru cevap C seçeneğidir.

Tüm insanlarda farklı derecelerde görülebilen kaygı durumunun türü ve derecesi önemlidir. Birçoğumuz yaşadığımız kaygının sebebini bilebiliriz. Kaygı bozukluğu yaşayan kişiler neden kaygılandıklarını bilemezler ya da yaşadıkları kaygı o an içinde bulundukları durumla uyumlu değildir. Bazı durumlarda kaygı rahatsız edecek kadar şiddetli yaşanabilir. Birkaç saatten birkaç güne kadar süren krizler şeklinde ortaya çıkabilir. Kaygının nedeni ne hasta ne de ailesi ve yakınları tarafından anlaşılabilir. Kaygı ancak böyle durumlarda bir uzman tarafından incelenerek ortaya çıkartılabilir. Kaygı halinin etkisi altına kalan birey, bedensel ve psikolojik belirtiler gösterir. Bedensel belirtiler, şöyle sıralanabilir:

Kaygı hali ile ilgili psikolojik belirtiler ise şöyle sıralanabilir:

Doğru cevap A seçeneğidir.

Kaygı duymak birçok kişi için normal bir durumdur. Fakat duyulan kaygı kişinin yaşamını aksatacak düzeye ulaşıyorsa bu durumda fobilerden söz etmek mümkündür. Gerçekte hiçbir tehlike olmadığı halde mantık dışı duyulan korkular fobi olarak adlandırılır. Örneğin, yükseklikten, kapalı ya da açık alanlarda kalmaktan, asansörden, kalabalıktan, yılandan, karşı cinsten korkmak fobi örnekleridir. Freud’un görüşüne göre ise fobi, bilinçdışında altında çözümlenmemiş çelişkilerden oluşmaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Kişinin beden fonksiyonlarıyla aşırı derecede ilgilenmesi ve iç organların işlevlerinde bozukluk veya hastalık olduğu konusunda mantık dışı inanışlara sahip olması durumu hipokondriyasis olarak adlandırılır. Sağlık kuruluşlarına başvuran hastaların yaklaşık %4-6'sında bu tarz yakınmalar görülür. Kadınlar ve erkeklerde eşit oranda görülen bu durum erkeklerde en sık 30, kadınlarda ise 40 yaşlarında ortaya çıkar. Hipokondrik kişiler kendilerinde ciddi bir hastalık olduğuna dair kesin bir inançları vardır ve bu hastalığın iyileşme umudu yoktur. Hasta kişinin vücut fonksiyonlarına ve duyularına karşı doğuştan aşırı duyarlı olması ya da ve ağ- rı eşiğinin düşük olması mümkündür. Doğru cevap A seçeneğidir.

Hebefrenik şizofreni (Dağınık şizofreni): Çocuksu konuşma ve kıkırdama, bağlantısız konuşma, el ve kol hareketleri ve yüz mimikleri, kendi kendine konuşma, nedensiz bir kahkahayı izleyen ağlama nöbetleri, dışkı ve idrara aşırı ilgi, dışkının elbisesine, duvarlara silmesi, utanç duygusunun tümden ortadan kalkarak cinsel organlarını göstermesi, öfke nöbetleri ve saldırganlık hebefrenik şizofreninin belirtileridir. Hebefrenik şizofrenide birey, dış çevreye kendisini kapatarak, kendine özgü bir düş dünyası içinde yaşamakta ve davranış biçimlerinde gerileyerek yetişkin yaşamın zorlanmalarından kaçmaya çabalamaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Sürekli alınan bir ilaç veya başka bir kimyasal madde ile beyinde zedelenme ve işlev bozukluğunun oluşması Korsakov psikozu adı verilen işlevsel bozukluğa yol açabilir. Sürekli olarak alkol kullanımı ve alkol ile geçirilen uzun yıllar beynin bozulmasıyla bu hastalığı tetikleyebilir. Bu hastalığın en büyük belirtisi anterograd bellek kaybıdır. Buna yakalanan birey öğle ve akşam yemeğinde ne yediği gibi bilgilere dayanan son zamanlarda meydana gelen olayları hatırlamaz. Bireyler bu durumun farkındadır ama hafıza kaybını uydurma olaylarla başkalarından saklarlar. Doğru cevap C seçeneğidir.

Genç erişkinlik döneminde başlayarak, aşağıdaki belirtilerden en az dördünün varlığı ile kendini belli eder. Toplumsal ilişkilerden kopmanın ve kalabalık ortamlarda kısıtlı bir duygu ifadesinin görüldüğü bir kişilik sorunudur. Sık olarak görülen belirtiler:

Doğru cevap D seçeneğidir. D seçeneği antisosyal kişiliğin bir belirtisidir.

Cinsel bozukluklar içerisinde yer alan cinsel sapmalar toplumsal ahlaki kuralları tehdit eden bir yapıda ortaya çıkar. Cinsel sapma toplumu da tetikleyici tahrik edici boyutlara ulaşabilir. Cinsel açıdan sapkın kişi teşhircilik, ırza geçme gibi suçları işleyebilir. Zaman içerisinde bu davranışlar masum insanlara yönelebilir. Teşhirci olarak nitelendirilen kişilerin karşı cinse saldırmak yerine onları korkutmak ve şok etmek daha hoşlarına gidebilmektedir. Psikodinamik yaklaşım teşhirciliği içsel çatışmalara bir tepki, bazı yaklaşımlar ise, teşhirciliği, kendine güveni olmayan erkeklerin kendilerini kanıtlama yolu olarak açıklayabilmektedir. Bir diğer psikoseksüel bozukluk olan ırza geçme, nadir bir şekilde kontrolsüz ani bir dürtünün etkisiyle ortaya çıkmaktadır. Genel olarak bu eylem, birey tarafından önceden planlanır. Irza geçmenin olası nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

Doğru cevap E seçeneğidir.

Bireyin bir anda tüm bellek kaybı ile ilgili durumuna dissosiyatif füg adı verilir. Hasta, kişisel reddedilme, kayıplar, başarısızlıklar, evlilik sorunları ve parasal sıkıntılar gibi durumlarla, her zamanki evinden veya işinden uzak bir yere, ani, beklenmedik seyahatlere çıkar. Önceki kimliğini, ailesini, adını yani önceki kimliğinin önemli kısmını hatırlayamaz ya da hatırlamakta güçlük çeker. Genellikle yeni bir kimlik takınır. Ani bellek kaybıyla birlikte, amaçlı, açık zihinle, uzak mesafelere, uzun süren seyahatlere çıkma görülür. Seyahat daha çok başıboş dolaşma şeklindedir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Ortalamaya aykırı olan normal dışı davranışlar istatistiksel olarak az rastlanan rahatsızlık gösterme olarak tanımlanmaktadır.

Psikolojik yaklaşımlardan davranışçı yaklaşım normal dışı davranışların diğer davranışlar gibi öğrenilmiş davranışlar sonucu oluştuğunu savunmaktadır.

Biyolojik yaklaşım normal dışı davranışları sinir sistemi, salgı bezleri gibi organik işlev bozuklukları çerçevesinde açıklamaktadır.

Bireyin mantıksız ve anlamı olmayan davranışlar sergilemesi kaygı durumunun psikolojik belirtilerinden biridir.

Kedi fobisi Ailorofobi olarak adlandırılmaktadır.

Hipokondriyasis, hiperkondriyasis, konversiyon histerisi ve  psikojenik ağrı kaygı sonucu bedende görülen bozukluklardan olup dissosiyatif füg ise dissosiyatif bir bozukluktur.

Obsesif-Kompulsif bozukluğu olan bireylerde sıkça görülen saplantılardan biri aşırı düzenli olmak, her gün evin her tarafının tozlarını almak, temizlenmemiş yer kalırsa büyük bir sıkıntı ve rahatsızlık yaşamak olarak tanımlanmaktadır.

Katatronik şizofren bireyler saatlerce hatta günlerce beden durumunu değiştirmeksizin olduğu yerde kalma davranışı sergileyebilmektedirler.

Korsakov Psikozu sürekli alınan bir ilaç ya da kimyasal maddenin beyinde zedelenme ve işlev bozukluğu oluşturması durumudur.

Hebefrenik şizofrenide birey çocuksu konuşma, kıkırdama ve bağlantısız konuşma gibi davranışlar sergileyebilir.