ENGELLİLERLE SOSYAL HİZMET

Devlet Planlama Teşkilatı (Mülga DPT; Şimdiki Kalkınma Bakanlığı) ve Hacettepe Üniversitesi tarafından yürütülen “Türkiye’de Engelli Birey Olma: Temel Sosyolojik Özellikleri ve Sorunları Üzerine Bir Araştırma”sına göre engelli olmanın, engellilerin yaşamında en çok;
• Görsel/ bedensel aktivitelere ilişkin özgürlükleri,
• İş bulma ve meslek sahibi olma imkânları,
• Toplumsal yaşama ilişkin alanlara katılma fırsatları,
• Hayatlarındaki “her şeyi”,
• Ulaşım imkânları,
• Eğitim olanakları,
• Kendilerini huzurlu ve mutlu hissetmeleri,
• Kitap, gazete ve dergi gibi yayınları okuyabilmeleri,
• Özel hayata (eş bulma, aile kurma) ilişkin imkânları,
• Arkadaş edinme fırsatları,
• Harcama alanlarını kısıtladığı saptanmıştır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Birleşmiş Milletlerin açıklamalarına göre engelliğin Yüzde 50’si önlenebilir sebeplerdendir. Birleşmiş Milletler engelliğin temel sebeplerini yetersiz beslenme, bulaşıcı hastalıklar ve doğuştan gelen sebepler olarak açıklamıştır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Türkiye’de engellilikle ilgili politikalarla eş zamanlı olarak yoksullukla mücadele politikaları da yürütülmek zorundadır. Her iki politikanın birlikte yürütülmesi iki konuda da daha hızlı yol alınmasını sağlayacaktır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Engellilerin topluma katılmalarının önündeki en büyük engellerden biri de ulaşım, fiziksel çevre ve konut sorunudur. Engellilerin içinde yaşadıkları fiziksel çevre, sahip oldukları fiziksel işlev bozuklukları/yetersizlikleri ve bunun yol açtığı sınırlamalar yüzünden büyük önem taşımaktadır. Yaşanılan konuttan tüm kamusal yaşam alanlarına ve ulaşım araçlarına kadar tüm çevresel unsurların engellilerin özellikleri ve gereksinimleri dikkate alınarak tasarlanmadığı bir gerçektir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Günümüzde yapılı çevre çoğunluk için ulaşılabilirdir. Bu kişiler, yapılı çevreyi bağımsız ve doğal bir şekilde kullanırlar. Bu durumda doğal olarak herhangi bir yapının ulaşılabilir olmasının en önemli özellik olduğundan bile habersizdirler. Ancak herkes için her zaman durum böyle değildir çünkü herkes aynı bedensel ve zihinsel özelliklere sahip değildir. Ulaşılabilirlik sadece engellilerle ilgili değildir. Bu çok sınırlayıcı olur. Engellilerin yanında, geçici olarak engelli bulunanlar, yaşlılar, hamileler, bebek arabalılar, çocuklar, yük taşıyanlar, iri ve şişman kişiler, çok uzun ve çok kısa boylu kişilerin hepsi engellerle dolu çevrede hareketlerinin kısıtlanmasına maruz kalırlar. Bu gruplarda yer alan kişiler “hareket kısıtlılığına sahip bireyler” olarak tanımlanabilir. Dolayısıyla herkes, engellerle dolu bir çevreden her an etkilenebilir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Zihinsel, görme, işitme ve konuşma ve ortopedik engeli bulunanların fiziksel çevrede gereksinimleri farklılıklar göstermektedir. Farklı engel grupları için fiziksel çevrede, farklı düzenlemeler gereklidir. Görme engelliler; bu bireyler ya çok zayıf bir görme kabiliyetine sahiptir ya da görüş alanları çok sınırlıdır. Sadece büyük kontrastları veya nesnelerin dış hatlarını algılayabilirler. Doğru cevap D seçeneğidir.

Toplum bu konuda bilinçli değildir. Bu bilinç olmadığı için de özellikle işveren kesimi, “Acaba yapabilirler mi?” kaygısı içerisinde hareket etmektedir. İşe alınan engellinin o iş ortamında başarılı ve üretken olabilmesi için de iş yerinde bazı düzenlemeler yapılmalı, önlemler alınmalıdır. Bunlar yapılmadığı zaman da çalışan engellinin işe yaramadığı, üretken olamadığı gibi bir kanaatin oluşmasına neden olmaktadır. Sonuçta bu durum, henüz istihdam edilemeyen insanların önüne yeni engeller çıkarmaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Engelli bireyler toplumun en büyük azınlık gruplarından birisidir. Bu insanlar engelli olmaları nedeniyle hem kamusal alanda hem de özel alanda pek çok sorun yaşamaktadırlar.

2002 Engelliler Araştırması verilerine göre, ülkemizdeki her beş engelliden yalnızca biri (%21,7) istihdam edilmektedir. Bu oran kadın ve erkek arasında eşitsiz olarak dağılmaktadır. Erkek engelliler için %32,2, kadın engelliler için ise %6,7 olan bu oran, kentlerde %25,6 ve kırsal alanda %17,7’dir. Bu oranlar engelli bireylerin çoğunun ekonomik anlamda ailelerine bağımlı hâlde yaşadıklarının da bir göstergesidir. Bu oranların yetersiz olmasındaki temel sebep olarak engellilerin kendilerine uygun alanlardaki mesleki eğitim yetersizliği gösterilebilir. Bu görünen en gerçekçi sebep olarak gösterilebilir. Ancak hem özel sektörde hem de kamusal alanda, engelli bireylere iş ve istihdam sunma konusundaki isteksizlik olması birçok sebepten daha vahim bir durumda olduğumuzu da göstermektedir. Doğru ceap C seçeneğidir.

Engelliler için geliştirilecek rehabilitasyon programlarına katılım konusunda da eşitlik ilkesi en önemli rehber durumundadır. Programlar engellilerin, ailelerinin ve örgütlenmelerinin katılımı ile geliştirilmeli; nitelik ve nicelik yönünden engellilerin gereksinimlerini karşılayacak yeterlikte olmasına özen gösterilmelidir. Eşitlik ilkesi gereği, birden çok engeli bulunanlar ihmal edilmemelidir. Rehabilitasyon programının kapsamında eğitim, danışmanlık, bireysel kapasitenin arttırılması, değerlendirme, rehberlik gibi konular yer
almaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Engellilerin eğitim alanında yaşadıkları sorunlar aşağıdaki başlıklar altında incelenebilir;Yetişmiş Uzman Personelin Yetersizliği, Engelli Çocukların Eğitimi, Özel Eğitim Hizmetlerinin Yaygınlaştırılamaması, Engelli Çocuklara Okul Öncesi Verilen Eğitim Hizmetlerinin Yetersizliği'dir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Üçüncü modelde “Kişisel Yapılanma Modeli” adını verdiği ailelerin geçmiş yaşantılarında edindikleri deneyimleri çevreye ve çocuklarına yönelik tepkilerini belirlemektedir.

Ayrıca engelli çocuk yetiştirmeye bağlı devamlı kaygı, depresyon, endişe ve anksiyete yaşanması ailenin aşırı psiko-sosyal sorunlar yaşamasına neden olmaktadır.

Birleşmiş Milletlerin açıklamalarına göre engelliğin Yüzde 50’si önlenebilir sebeplerdendir. Birleşmiş Milletler engelliğin temel sebeplerini yetersiz beslenme, bulaşıcı hastalıklar ve doğuştan gelen sebepler olarak açıklamıştır.

Her ne kadar savaşlar esas sebeplerden biri olsa da Birleşmiş Milletler bunu temel sebepler arasında görmemektedir. Ders kitabında ilgili soruya cevaben şu bilgi yazmaktadır: "Birleşmiş Milletler engelliğin temel sebeplerini yetersiz beslenme, bulaşıcı hastalıklar ve doğuştan gelen sebepler olarak
açıklamıştır."

Engel türüne göre engellilerin her türlü işte çalışamama sorunundan kaynaklı olarak veya ülkelerin engelli istihdam politikalarındaki aksaklıklar sebebiyle “engellinin iyi gelir getirici bir işte çalışması bir yana, çoğu zaman az da olsa gelir elde edici bir iş bulup çalışması bile zorlaşmaktadır.

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü verilerine göre, Türkiye’de engelli olan nüfusun toplam nüfus içindeki oranı Yüzde 12,29’dur.

Ortopedik engelliler: Bu bireyler, sadece kol gücü ile veya elektrikle çalışan tekerlekli bir sandalye yardımıyla hareket edebilirler.

Aileler beklentiden çok, çocuklarının oyalanabileceği bir uğraşıya sahip olmasını beklemektedir. Bu sebeple engelli çocuklarının istihdamında aile beklentilerinin olumsuz bir etkisi bulunmamaktadır.

Rehabilitasyon, çok genel olarak yitirilen bir yeteneğin yeniden kazandırılması, yerine başka bir yeteneğin ‘ikame edilmesi’ demektir.