ESKİ ANADOLU TARİHİ - Deneme Sınavı - 3

"Arnuvanda’dan sonra oğlu III. Tuthaliya ve kraliçesi Taduhepa egemen olmuşlardır. Bu çiftin Genç Tuthaliya olarak belge­lere geçen oğulları daha tahta geçemeden, kardeşi Şuppiluliuma tarafından öldürtülmüştür. Hitit tahtını kan dökerek elde etmesine karşın bu kral, devleti imparatorluk haline dönüştüren kişidir. Ül­kenin toprakları bu kral döneminde tekrar genişle­miş, Halpa, Kargamış alınarak tüm Kuzey Suriye egemenlik alanı içine katılmış, alınan bu iki önemli kentin başına Şuppiluliuma’nın oğulları getirilmiş­tir.”

“Kadeş Antlaşması, Mısır ile Hitit ülkeleri arasında yapılan tarihteki ilk uluslararası barış antlaşmasıdır… Kadeş Savaşı’ndan sonraki gerginliği bitiren “ebedî barışın ve ebedî kardeşliğin” antlaşması ile Mısır ilişkilerini düzeltmiştir (MÖ 1270).”

“Hitit krallığının mutlakıyetçi olduğunu söylemek, özellikle devletin kuruluş dönemi için, pek olası görünmemektedir. Çünkü bir danışma kurulu niteliği de taşısa, “panku” adı verilen ve çoğunlukla kraliyet ailesine mensup devlet memurlarından kurulu asiller meclisinin yetkileri vardı.”

“Hatti kökenli mitolojiler; İlluyanka Hikâyesi, Kaybolan Tanrı Mitosu, Gökten Düşen Ay Mitosu, Kamruşepa Mitosu.”

“Pantheon, çok tanrılı sistemlerde bir devletin oluş­turduğu resmi tanrılar topluluğuna veri­len isimdir.”

“Hurri kökenli mitolojiler; Kumarbi Efsane­si, Hedammu Mitosu, Ullikummi Şarkısı, Avcı Keşşi’nin hayatını anlatan bir masal ve Appu adlı bir adam ile oğulları “İyi” ve “Kötü”nün hikâyesini içeren masal dikkate değerdir.”

Prehistorik Dönem: Yaklaşık olarak 2.5 milyon yıl önce ilk aletlerin üretilmesi ile başlayıp yazının kullanılmaya başlandığı döneme kadar geçen süreç.

Anadolu’da Alt Paleolitik Dönemi yansıtan en önemli merkezlerden birisi İstanbul’da Küçük Çekmece Gölü’nün kuzeyindeki Yarımburgaz Mağarası olduğu için bu merkeze ayrı bir sayfa açmak gerekmektedir.

Orta Paleolitik Dönem- Bu dönemin ikinci saf- hası olan Orta Paleolitik, MÖ 200.000-40/35.000 tarihleri arasındaki dönemi kapsamaktadır. Bu dönem içinde önce uzun sıcak bir süreç, ardından buzul çağı yaşanmıştır. Böylesi değişen iklim koşulları içinde karşımıza doğa karşısında daha başarılı bir insan tipi olan Neanderthal insanı çıkmıştır.

Orta Paleolitik dönemin, toplumsallaşma yolunda atılan en önemli adımlarından biri de insanların ölülerini gömmesi ve ölülerin yanına bazı armağanlar bırakmasıdır. Ölümden sonra yeniden dirilişe inancı gösteren bu uygulama, dönem insanının soyutlama yetisinin kanıtları olarak yorumlanmaktadır.

Çanak Çömlekli Neolitik Dönem (MÖ 7.000-5.500)

Neolitik Dönem’de en önemli yerleşimlerinden biri 2012 yılında, 1405 sıra numarasıyla UNESCO Dünya Miras Listesi’ne dâhil edilen ve tarih öncesi bir Anadolu yerleşmesinin niteliğine dair ayrıntılı bilgiler sunan Çatalhöyük’tür.

Kalkolitik Dönem, “köy ve çiftçi yaşam tarzının dönüşüm geçirmesi” veya “tarımcı köylerin kentleşme süreci” şeklinde tanımlanabilir.

İlk Tunç Çağı’nda ortaya çıkacak olan çömlekçi çarkının öncüsü turnet, yani yavaş dönen çark bu dönemde bulunmuş ve yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Sonuçta özellikle iç hacmi aynı olan seri üretim standart kaplar imal edilmiştir ki bu kaplar büyük olasılıkla dönemin yoğun ticari etkinliklerinin bir zorunluluğu olarak imal edilmişlerdir.

İlk Tunç Çağı’nda köy tipi yerleşim yerleri yavaş yavaş büyüyerek kentlere dönüşmüşler ve bu merkezlerde yaşayan insanların bazıları yoğun bir ticari etkinlikle uğraşıp, zenginliğin büyük bir kısmını kontrol etmeye başlayınca toplumsal gruplar arasındaki fark daha öncekilere göre hiç olmadığı kadar artmıştır. Madenciliğin gelişimine ilaveten çömlekçi çarkının kullanımının da yaygınlaştığı sürecin sonunda Anadolu halklarının üretim hızı önceki dönemlere göre inanılmaz boyutlarda artmıştır. Bütün bu gelişim aşaması süresince, örgütlenmiş bir iş gücü, depolama alanları ve bunların etkili bir şekilde korunması için yeni bir oluşuma gereksinim duyulmuştur. Nihayetinde daha da karmaşıklaşan toplumsal ve ekonomik yapı, hemen hemen tüm kurumlarıyla bir devlet örgütünün ortaya çıkmasını sağlamıştır.

İlk Tunç II Dönemi’nin en önemli ve üzerinde ayrı durulması gereken merkezlerinden biri Alacahöyük’tür. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan sonra başlatılan ilk Türk kazısı olarak özel bir öneme sahip olan yerleşimdir.

Hitit kralı III. Hattuşili döneminde Hitit ülkesi, üç büyük coğrafi bölgeye ayrılmıştı. Bunlar: Merkezde Kızılırmak kavsi içerisindeki Hattuşa ve çevresi, güneybatıda merkezi Konya-Karaman’da bulunan Tarhuntaşşa ve çevresi (Madde II)  ile güneybatıda Gaziantep-Nizip yakınlarında bulunan Kargamış’tır (Madde I). Bu kapsamda cevap: Kargamış ve çevresi (Madde I) ile Tarhuntaşşa ve çevresi (Madde II)’nin yer aldığı C seçeneğidir.

Güneydoğu Anadolu’da ve kısmen Kuzey Suriye’de kurulmuş Geç Hitit Krallıkları/Beylikleri: Kargamış; Antakya ve Amuk Ovası dolaylarında Pattina (Unqi); Gaziantep ve güneyinde Sam’al; Kahramanmaraş ve dolaylarında Gurgum; Malatya ve çevresinde Melid; Adıyaman dolaylarında Kummuhu; Çukurova ve kuzeyinde Que ve Hilakku; Kayseri ve dolayları Tabal’dır.

Bu kapsamda cevap: Gurgum’dur.

Teokratik monarşi

Çoğunlukla kraliyet ailesine mensup devlet memurlarından kurulu asiller meclisi.