ETKİLİ DAVRANIŞ YÖNETİMİ

İstendik davranışın bir ya da bir kaç kez tekrarlanması o davranışın kazanıldığı anlamına gelmez. Davranış kalıcı hale gelene kadar tekrar edilmeli ve izlenilmelidir. B, C, D, ve E seçenekleri de istendik davranışın kazandırılmasında yapılması gerekenleri ifade etmektedir. Bu yüzden doğru cevap A'dır.

Davranışta belirli bir doğru tepki olasılığını güçlendiren ve artıran sürece "Pekiştirme" adı verilmektedir. Davranışın gerçekleştirilmesinin hemen ardından, ortama hoşa giden bir uyaranın eklenmesi ya da ortamdan hoşa gitmeyen-itici bir uyaranın çekilmesi yoluyla o davranışın ileride gerçekleşme olasılığının ya da sıklığının arttırılması sürecidir. Bu nedenle Doğru cevap B'dir. Diğer seçenekler birer süreç değildir.

Olumlu pekiştirme, bir davranışın yapılma olasılığını artırmak veya sürdürmek amacıyla, o davranışı izleyecek şekilde ortama bir uyaranın eklenmesidir. Doğru cevap D Seçeneğidir. A,B ve C seçenekleri olumsuz ve otomatik pekiştirme ile ilgili doğrulardır. E seçeneğindeki "davranış analizinin en az uygulanan ilkesidir" ifadesi yanlıştır çünkü olumlu pekiştirme davranış analizinin en sık uygulanan ilkesidir. Dolayısıyla doğru seçenek D'dir.

Bireyin içinde bulunduğu durumdan itici uyaranın kaldırılarak davranışın yapılma olasılığını artırma sürecine olumsuz pekiştirme adı verilir. Diğer bir deyişle bireyin hoşuna gitmeyen bir uyarıcının ortamdan çıkarılmasıdır. 

Olumsuz pekiştirme ile ceza genellikle karıştırılmaktadır. Bu iki süreç birbirinden tamamen farklıdır. Cezada davranışın sıklığı azalırken, olumsuz pekiştireçlerde davranışın sıklığını arttırma vardır. D seçeneğindeki "sosyal olmayan davranışlar" ise otomatik pekiştirme yoluyla devam eden davranışlardır. Bu nedenle doğru seçenek C'dir.

Pekiştireçler, Birincil ve İkincil pekiştireçler olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır. Bu nedenle doğru seçenek A'dır.

Birincil pekiştireçler bireyde fizyolojik ihtiyaçların karşılanmasını sağlayan pekiştireçlerdir ve fizyolojik ihtiyaçlarla ilişkili olması nedeniyle öğrenme yolu ile bireyin hayatında değildir. A, B, C, ve D seçenekleri ikincil pekiştireçlerdir. Bu nedenle doğru seçenek E'dir.

Doğru cevap D'dir. Birey sevdiği işleri yaparken pekiştirilmemelidir. Bireyin yapmaktan zevk aldığı ve alışkanlık hâline getirdiği olumlu davranışlar için pekiştireç verilmemelidir.

Çift Uyaran Sunumu, bireye iki farklı uyaranın eş zamanlı olarak sunulması ve bunun sonucunda bireyin uyaranlardan birini seçmesidir. Çift uyaran sunumunda, öncelikle birey için etkili olabileceği düşünülen uyaranlar belirlenir, daha sonra bu uyaranlar arasından ikişer uyaran eşlenerek çiftler oluşturulur. Oluşturulan bu çiftler deneme sırasında bireye sunulur ve bireyin seçtiği uyaran önceden hazırlanmış olan kayıt formuna kaydedilir. Bu nedenle Doğru cevap C'dir.

Belli bir davranıştan sonra pekiştirmenin yapılmasıdır. Pekiştiricilerin verilmesi, planlanmış belli sayıda davranış gösterilmesine bağlıdır. Örneğin, bir bireyin günde üç kez dişini fırçaladıktan sonra istediği bir etkinliği yapması gibi.
Soruda da bireyin sergilediği 4 doğru davranıştan sonra kendisine pekiştireç sunulmasına karar verilmişse bu Sabit Oranlı Pekiştirme Tarifesi'dir. Bu nedenle doğru cevap E'dir.

Pekiştirme, davranışın arkasından gelen ve davranışın sıklığını, olma olasılığını artıran bir olaydır. Davranışın ardından gelen doğru bir pekiştirme, davranışın sürmesine hizmet eder. Bir diğer ifadeyle, pekiştirme, hoşa giden bir uyarıcının ortama sokulması veya hoşa gitmeyen bir uyarıcının ortamdan çıkartılması işlemidir. Bu nedenle doğru cevap B'dir.

Pekiştirme, olumlu, olumsuz ve otomatik pekiştirme olmak üzere üç biçimde sınıflandırılır. Bu nedenle doğru cevap B'dir.

Bireyin içinde bulunduğu durumdan itici uyaranın kaldırılarak davranışın yapılma olasılığını artırma sürecine olumsuz pekiştirme adı verilir. Diğer bir deyişle bireyin hoşuna gitmeyen bir uyarıcının ortamdan çıkarılmasıdır. 

Olumsuz pekiştireçle ilgili olarak B, C, D, ve E seçeneklerindeki  ifadelerin tersi bir durum söz konusudur. Bu nedenle doğru cevap A'dır.

Otomatik pekiştirme aracılığı ile ortaya çıkan davranışlar sosyal ortamlardan bağımsız bir şekilde ortaya çıkmaktadır; çünkü davranışın işlevine bireyin kendisi dışında başka bir bireyin dâhil olması söz konusu değildir. Bireyin tırnaklarını kesmesi ya da yemeğini tatlandırmak için yemeğine tuz koyması otomatik pekiştirmeye örnek olarak verilebilir. Bu nedenle doğru cevap C'dir.

E seçeneği dışındaki seçenekler ikincil pekiştireçlerdir. Birincil pekiştireçler bireyde fizyolojik ihtiyaçların karşılanmasını sağlayan pekiştireçlerdir ve fizyolojik ihtiyaçlarla ilişkili olması nedeniyle öğrenme yolu ile bireyin hayatında değildir. Yiyecek ve içecekler, bireylere davranış kazandırmada ve olumsuz davranışlarını azaltmada oldukça etkili birincil pekiştireçlerdir. Bu nedenle doğru cevap E'dir.

D seçeneğindeki "yiyecek" birincil türde bir pekiştireçtir. Birincil pekiştireçler zaman içinde pekiştireç olma özelliğini kaybetmezler. Örneğin; aç kalmış bir insan için ekmek her zaman bir pekiştireç olma özelliği taşır. Bu nedenle doğru cevap D'dir.

Otizmli bireylerde ve zihin yetersizliği olan bireylerde sosyal ve etkinlik pekiştireçleri pek işe yaramaz. Bu yüzden nesnel pekiştireçler kullanmak gerekir. Çocuğun hoşuna gidecek kıyafetler, kitaplar, resimler, oyuncaklar ve diğer nesneler pekiştireç olarak kullanılabilir. Bu nedenle doğru cevap C'dir.

Sembol pekiştireçler tek başına değeri olmayan ancak diğer pekiştireçler ile birlikte kullanıldığında anlam kazanan pekiştireçlerdir. Burada, bireye yıldız, kart, jeton gibi araçlar verilir ve bu araçlardan belli miktarda topladığında karşılığında birincil, sosyal ya da etkinlik pekiştireçlerinden biri verilir. Örneğin, on jeton toplayan bir çocuğa parka gitme hakkı verildiği varsayılırsa, birey parka gidip vakit geçirmek için belirli davranışları yerine getirecektir. Bu nedenle doğru cevap C'dir.

D seçeneği dışındaki seçenekler doğrudur. 

Yiyecek ve içecek gibi birincil pekiştireçler, hedef davranış öğretimi sırasında az aralıklarla ve azar azar verilmeli ki birey için doygunluk hissi oluşmasın ve pekiştireç etkililiğini kaybetmesin. Bu nedenle pekiştireçler küçük miktarlarda sunulmalıdır. Bu nedenle doğru cevap D'dir.

Soruda tanımı yapılan pekiştirme tarifesi "sürekli pekiştirme tarifesidir". Diğer seçenekler ise aralıklı pekiştirme tarifeleridir. 

Sürekli pekiştirme yeni beceri ve kavramların öğretilmesinde etkilidir ancak bireyin pekiştirece doyması sürekli pekiştirmenin sınılılılığıdır. Bunu önlemek için pekiştireç çok küçük parçalara bölünmelidir. Sürekli pekiştirme tarifesi dikkatli bir şekilde planlanmalı ve kullanılmalı, ayrıca hedef davranış tutarlı şekilde sergilenmeye başladığında, sürekli pekiştirme silikleştirilerek yerini aralıklı pekiştirme tarifelerine bırakmalıdır.

Bu nedenle doğru cevap A'dır.

Pekiştirme, hoşa giden bir uyarıcının ortama sokulması veya hoşa gitmeyen bir uyarıcının ortamdan çıkartılması işlemidir.