ETKİLİ İLETİŞİM TEKNİKLERİ

İletiler ve Kanallar
İletişim sürecinde gönderilen ve alınan (kodlanan ve kodları çözülen) iletiler pek çok farklı biçimde olabilir. İletilerin gönderme ve alma işlemleri birden fazla duyu organımızın yardımıyla gerçekleştirilebilir. Genel olarak yazılı-sözlü (sözel iletişim) olarak gönderilen ve alınan iletiler çok değişik biçimlerde de olabilir. Sözel (verbal) iletişimin yanı sıra, sözsüz (non-verbal) iletişim de gündelik yaşamımızda önemli bir yer tutar. Örneğin, insanın giydiği bir kıyafet ve kıyafetin renkleri kendimize ve aynı zamanda karşımızdakilere belirli iletiler iletebilir. Bazı günler, bazen de genelde, taraftarı olduğumuz futbol takımının forması ya da forma renklerinde, belirli renklerde kıyafetler giymeyi tercih ederiz (sözsüz iletişim).

Anında ve Gecikmeli Yansıma
Yansımada anındalık, bireylerarası ve kitle iletişimini birbirinden ayıran en önemli unsurlardan biridir. Bireylerarası iletişimde aldığımız yansıma genelde anında olur. Karşımızdaki bireyin gülümsemesi ya da suratını asması ve bizi sözleriyle onaylaması ya da onaylamaması anında olur. Kitle iletişiminde ise yansıma genellikle gecikmeli olarak gerçekleşir. Örneğin, bir gazetenin okurunun editöre yazdığı mektup genellikle birkaç gün sonra editöre ulaşır ve yanıtlanması da zaman alırdı. Eski iletişim kitaplarında gecikmeli geribildirime genellikle bu örnekler verilirdi. Günümüzde ise bilgi ve iletişim teknolojileriyle desteklenen kitle iletişim araçlarında anında yansıma verilmeye başlanmıştır. Ünitenin ilerleyen bölümlerinde sanal iletişim konuları işlenirken konuyu daha iyi bir biçimde özümseyebileceksiniz.

Fiziksel Gürültü
Fiziksel gürültü ileti ya da sinyalin iletimi sırasında bozulmaya uğraması durumudur. Örneğin, bilgisayarın bir anda durması, konuşma yapan bireyin ağzındaki fiziksel bozulma dolayısıyla peltek konuşması, görüşü engelleyen gözlükler ve güneş gözlükleri vb. Fiziksel olarak iletişimi bozan engeller olarak tanımlanabilir. Fiziksel gürültü, aynı zamanda, yazılı iletilerin de bozulması durumudur. Örneğin, silik ve okunaklı yazılmamış iletiler, yazılı kağıdın anlamsız katlanmasıyla bozulmaya uğraması, okunaksız el yazıları ve gerçekte alıcının gönderilen iletileri açık ve net bir biçimde almasına engel olan herhangi bir fiziksel bozulma durumudur.

Psikolojik Gürültü
Önyargılar, yanlılık, peşin hükümler, yanlış varsayımlar, kapalı görüşlülük ya da fikirlilik ve benzer zihinsel engeller iletiyi almada ve işlemede sorun çıkaran durumlardır. Açıklanan ve benzeri zihinsel engeller iletişimin tam manası ile yapılmasına engel olur. Bu gibi zihinsel engellere iletişimde psikolojik gürültü adı verilir. 

Anlamsal (Semantik) Gürültü
Anlamsal gürültü iletişimde kaynak tarafından üretilen iletilerin alıcı tarafından tam olarak anlaşılamaması durumudur. Geniş anlamda, iletişim sürecinde kaynak ve alıcının aynı dili konuşmaması durumu olarak özetlenebilir. Daha anlaşılabilir bir örnek ise, iletişim sürecinde kaynağın çok teknik bir dil kullanması alıcının konuşulan konu ile ilgili herhangi bir şey anlayamaması durumunu ortaya çıkarabilir. Örneğin, ülkemizde, maalesef zaman zaman, doktor ve hukukçuların kullandığı dil çok teknik terim içerdiği için normal vatandaşlar tarafından tam olarak anlaşılamamakta ve iletişim tam olarak sağlanamamaktadır.

Daniel Bell’e Göre Bilgi Toplumunun Özellikleri
a. Mal üretiminden hizmet üretimine geçen bilgi toplumunda sağlık, eğitim, araştırma, devlet hizmetleri ve yüksek teknoloji endüstrileri hızlı bir yükseliş göstermişlerdir.
b. Yüksek teknoloji ve yeniliklerin üretilmesine verilen destek ile, özellikle IBM (International Business Machines- Uluslararası İş Makineleri) firması 20. yüzyılın bilime dayalı firmaları arasında en ünlü olanı olarak gösterilmektedir. Bunun yanı sıra, üniversiteler de endüstri ötesi toplumun yani bilgi toplumunun en önemli kurumlarıdır.
c. Bilgisayarlaşma ile gelen yeni süreç soyut sembol sistemlerin yasalarla ve standartlaşmayla somutlaştırılması yeni akıllı teknolojilerin doğmasının önünü açmış ve bilgisayarlaşma ile yeni ekonomik modeler geliştirilmiştir. Bu bağlamda, bilgisayarla ya da diğer bir deyişle sanal iletişimin de yaygınlaşması ve hayatımızda önemli bir yer alması sağlanmıştır. Ünitenin ilerleyen bölümlerinde bu sistemlere somut örnekler verilecektir.
d. Bilim ve bilişsel değerlerin güç kazanması ve bu bağlamda da bilimin saygınlığının artması, bilimin ve araştırmanın bilgi toplumunun temel gereklerinden olduğu düşüncesinin ön plana çıkmasını sağlamıştır.
e. Karar alma süreçlerinde yaşanan değişikliklerle bilim uzmanlığı ve bilimsellik ön plana çıkmıştır. Hizmet sektörünün de bilgi toplumunda hızla gelişme göstermesiyle, hizmet sektörünün ve çalışanlarının ön plana çıkması beraberinde hemen hemen tüm sektörlerde ekonomikleşme davranışının yerini sosyalleşme davranışının almasına neden olmuştur.
f. Bu değişimler çoğu sektörde ve toplumda liyakati ön plana çıkarmıştır. Diğer bir deyişle bir işi uzmanının ve ustasının yapması bilgi toplumunda ön plana çıkan değerdir. Bilgi toplumunda liyakat ile işlerin yapılmasına verilen önem mülkün ve zenginliğin önüne geçmiştir. Bu durumu dilimizde yorumlamaya çalışırsak, paranın ve malın yerini bilginin aldığını görmekteyiz. Günümüzde de dünya zenginlerinin listesine baktığımızda bilgi ile kazanılan zenginliklerin ön plana çıktığını gözlemlemekteyiz.
g. Teknik konularla ilgili entellektüelliğin yaygınlaşması da, bilgi toplumunda şu tartışmayı ön plana çıkarmıştır. Teknik entellektüellik mi yoksa edebiyat ve sanat alanında entellektüellik mi daha ön planda olmalıdır?

Medyanın kısa tarihçesine göz attığımızda 19 Ağustos 1839’da Paris’te meraklı kalabalığın bakışları arasında Louis Degauerre’un müthiş buluşunu halka tanıttığını gözlemliyoruz. Degauerre’nin buluşuna ilk ticari fotoğraf işleme ünitesi denilebilir. Bulduğu mekanizmaya yine kendi adından esinlenerek Degauerreotype adını vermiştir. Bu mekanizma ışığa duyarlı maddelerle bir nevi fotoğraf elde etme yöntemiydi. Bu durum tarihte ilk fotoğrafçılık olayı olarak da kabul edilir. Burada asıl önemli olan konu, bu tarih aynı zamanda, Manovich (2001) ’e göre medya çılgınlığının da başlangıcı olarak kabul edilir.

Medya tarihindeki turumuza devam ettiğimizde 1890’lı yıllarda hareketsiz görüntülerin yanına hareketli görüntülerin de eklendiğini görmekteyiz. 1893 yılında ilk film stüdyosu olan Edison’u medya tarihinin kilometre taşları arasında gözlemliyoruz. Bundan iki sene sonra Lumiere kardeşler yeni icatları olan sinematografi kamerasını tanıtmışlardır.

Tarih turumuzda 1609 yılında ilk gazetenin yayınlamasına şahit oluyoruz. Kitle iletişiminde yüzlerce yıldır basılı bir araç olarak kullanılan gazete de kitap gibi, bilgi toplumunda yerini, elektronik ortamlarda yayımlanmaya bırakmaktadır. Yeni medya araçlarında yerini alan gazete, genellikle, elektronik ortamlarda ücretsiz ve güncel olduğu için okunurluğunu günden güne artırmaktadır. Bunun aksine, geleneksel olarak kağıda basılan gazetelerin satış rakamları da günden güne azalmaktadır.

Sesleri kitlelere taşımada en en etkili araçlardan biri olan radyo ise 1920 yılında bulunmuş ve günümüze kadar en etkili kitle iletişim araçlarından biri olarak evlerimizde, arabalarımızda, yanımızda ve taşınabildiği hemen her yerde yerini almıştır.

Televizyon, diğer bir deyişle, hem sesi hem de hareketli görüntüleri taşıyabilen müthiş araç için insanların 1936 yılını beklemesi gerekmekteydi. Günümüzün vazgeçilmez kitle iletişim araçlarından biri olan televizyon, bazı kaynaklara göre, dünya üzerindeki pek çok insanın hala vazgeçemediği haber alma, eğlence ve eğitim aracıdır.

Yeni medya kitle iletişimine de yenilikler getirmiştir. Daha önce izleyici konumunun, istisnalar dışında, ötesine geçemeyen bireyler yeni medya uygulamaları ile birlikte içeriğe ve uygulamalara da erişebilir bir konuma gelmiştir. Geray (2002) farklı zaman dilimlerinde içeriğe ve uygulamalara etkileşimli bir biçimde ulaşabilen bireylerden söz etmektedir. Bu durumun anlamı, geleneksel medya uygulamalarında (radyo, televizyon, gazete vb.) bireyler kitleye gönderilen iletileri izleyebilmektedirler. Bu iletilere yanıt vermeleri, geribildirimde bulunmaları oldukça güçtü ancak sayısal iletişim ve yeni medya araçları bu imkanı yalnızca izleyici olan kesime sunmaya başlamıştır. Kitle iletişimi için bu durum çok önemli bir yeniliktir. Bu tanımlamalardan sonra yeni medyayı, iletişimde etkileşimi artıran, iletileri sayısal bir biçime getiren ve herkesin kolayca erişebileceği ortamlar olarak tanımlayabiliriz. Yeni medya araçları ile yapılan iletişime de sanal iletişim adını vermekteyiz.

Kısaca Web (ağ) adı verilen World Wide Web (www) dünya üzerindeki en önemli sayısal ağdır. Web teknolojisi kullanıcılarına bir adres üzerinde sisteme bağlanma olanağı sunar ve “www” ile başlayan adreslerdeki sayfaların görüntülenmesini sağlayan bir hizmeti ifade eder. Web üzerinde çeşitli adres uzantıları bulunmaktadır. Bu uzantılar sahip oldukları alana ve paylaştıkları bilgi türüne göre sınıflandırılmışlardır. Örneğin eğitim kurumlarına “edu” hükümet kuruluşlarına “gov”, ticari işletmelere “com”, kişisel sitelere “gen”, ağ anlamındaki network “net”, vakıf, dernek, oda ve sivil toplum örgütlerine “org”, askeri kurumlara “mil” ve uluslararası kuruluşlara “int” uzantısı verilir. Televizyon şirketlerine ise “tv” uzantısı verilmiştir. Amerika Birleşik Devletleri dışındaki ülkelerin ülke kodları da web adreslerinin sonuna eklenir. Türkiye için “tr” uzantısı adresin sonuna eklenmelidir. Örneğin, Anadolu Üniversitesi’nin web adresi: https://www.anadolu.edu.tr/ dir. Bir eğitim kurumu olduğu için de adresinde “edu” uzantısı vardır.

Blog
Türkçede internet günlüğü olarak adlandırılan (Web Log) teriminin kısaltmasıdır. Bireyler ya da gruplar tarafından yapılan serbest yorumlar ardışık sıra ile listelenir. Web günlükleri iletişimde bağımsız bireyler tarafından belirlenen konuların tartışması ve yorumlaması biçiminde kullanılır. Web günlükleri ile artık bireyler, “bireyden kitleye” türünde sanal bir iletişimin de başlamasına neden olmuştur.

Bir zamanlar okunması ve hatta evde bile bulundurulması tehlike arz eden
kitapların günümüzde kütüphanelerin raflarında sıra sıra dizili bir biçimde okunmayı beklemesi iletişim bağlamının zamansal boyutu ile açıklanabilir.  Doğru yanıt B şıkkında verilmiştir.

İletileri almamızda en önemli unsur beş duyumuzdur. Doğru yanıt E şıkkında verilmiştir.

Yansımada anındalık bireylerarası ve kitle iletişimini birbirinden ayıran en önemli unsurlardan biridir. Bireylerarası iletişimde aldığımız yansıma genelde anında olur. Karşımızdaki bireyin gülümsemesi ya da suratını asması ve bizi sözleriyle onaylaması ya da onaylamaması anında olur. Doğru yanıt C şıkkında verilmiştir.

Bilgi toplumu kuramı' terimini ilk defa kullanan bilim adamı Daniel Bell'dir. Aslında Bilgi toplumu kuramını Bell’den önce düşünenler de vardır ancak doğrudan bu terimi kullanmamışlardır. Doğru yanıt D şıkkında verilmiştir.

Bell’e göre modern toplum üç parçaya bölünmüştür ve her bir parça farklı ilkelerle yönetilir. Doğru yanıt B şıkkında verilmiştir.

İlk film stüdyosu olan Edison 1893 yılında kurulmuştur. Doğru yanıt A şıkkında verilmiştir.

İlk ses kaydı 1877 yılında yapılmıştır. Doğru yanıt D şıkkında verilmiştir.

Eğitim kurumlarına “edu” hükümet kuruluşlarına “gov”, ticari işletmelere “com”, kişisel sitelere “gen”, ağ anlamındaki network “net”, vakıf, dernek, oda ve sivil toplum örgütlerine “org”, askeri kurumlara “mil” ve uluslararası kuruluşlara “int” uzantısı verilir. Doğru yanıt E şıkkında verilmiştir.

Türkçede internet günlüğü olarak adlandırılan ikinci kuşak web hizmeti blog'dur. Doğru yanıt B şıkkında verilmiştir.

En çok kullanılan sosyal ağlar Facebook, Twitter, Linkedin, Instagram, Youtube, Snapchat, Pinterest, Myspace, Badoo, Xing vb. olarak sıralanabilir. Doğru yanıt C şıkkında verilmiştir.

İletişim bağlamını daha iyi anlayabilmek için bağlamın üç boyutunu incelemek ge­rekmektedir. İletişim bağlamının üç boyutu; fiziksel, sosyo-psikolojik ve zamansal boyut olarak sınıflandırılır. Elle tutulur ya da maddi ortam ve çevrelerde gerçekleşen iletişimde fiziksel boyut ön plandadır. Fiziksel boyut iletişimin gerçekleştiği fiziksel ortam ya da çevredir. Bu fiziksel boyut, ne tür olursa olsun, iletişimin biçimini, içeriğini ve iletiyi de etkilemektedir. Örneğin sınıf içinde öğrencilerin birbirleriyle olan iletişimi, lokantada müşterinin garsonla olan iletişimi, sosyal ağlarda bireylerin arkadaşlarıyla gerçekleştir­diği bilgi alışverişi gibi örnekler iletişimin gerçekleştiği maddi ve fiziksel çevrelere örnek olarak verilebilir. Doğru yanıt A’dır.

İletişim bağlamının zamansal boyut’u iletişimin gerçekleştiği günün ve tarihin za­manı olarak açıklanabilir. Pekçok insan için sabah saatleri iletişim için uygun bir zaman değildir, ama diğerleri için ise en uygun zaman olabilir. Tarih içinde bir zamanda gerçek­leşen iletişimin etkisi, önemi ve uygunluğu açısından oldukça önemlidir. Örneğin, zaman içerisinde dinler, ırklar ve cinsellik ile ilgili verilen iletiler verildiği zamana ve yere göre önemlidirler. Bir zamanlar okunması ve hatta evde bile bulundurulması tehlike arz eden kitaplar günümüzde kütüphanelerin raflarında sıra sıra dizili bir biçimde okunmayı bek­lemektedirler! Örneğin, D. H. Lawrence’ın Lady Chatterley’s Lover (Leydi Chatterley’in Aşkı) ve Vladimir Nabokov’un Lolita isimli kitapları Batı’da bir zamanlar yasaklı kitaplar listesindeydi, günümüzde ise öğrencilerin okuma listelerinde olan bu kitaplar üniversite kütüphanelerinin raflarını süslemektedirler. Doğru yanıt C’dir.