FİLM VE VİDEO KÜLTÜRÜ

Sinema tarihiyle ilgili kitaplarda, Birinci Dünya Savaşı’nın hemen öncesinde Fuat Uzkınay tarafından çekilen Ayestefanos’daki Rus Abidesi’nin Yıkılışı (1914) adlı belgeselin Osmanlı döneminde çekilen ilk film olduğundan söz edilmektedir.

Türkiye’de sinemanın başlangıcı yeterli bir biçimde belgelenmemiştir. İlk gösterimlerin İzmir ve Selanik gibi, imparatorluğun Avrupa ile ilişkisi açısından önemli merkezlerinden
birinde yapılmış olması da muhtemeldir. Cumhuriyetin kurulduğu 1923’e kadar yerli kurmaca film sayısı yalnızca sekizdir ve ilk yerli yapım şirketi olan Kemal Film 1922’de kurulmuştur. Türkiye sinemasında canlanma İkinci Dünya Savaşı sonrasında gerçekleşmiştir.

Yeşilçam’ın işleyişindeki en belirleyici unsur yıldız oyunculardır. Filmlerin türleri ve hikâye örgüleri onlara göre belirlenir. Türkiye’nin farklı bölgelerindeki sinema salonlarına film dağıtımı işini gerçekleştiren bölge dağıtımcılarının, İstanbul’daki yapım şirketlerine, belli bir yıldız oyuncunun başrolünde yer aldığı, o yıldızın perdedeki kimliğine uygun konu ve tür siparişlerine dayalı filmlerin çekildiği bir işleyişe dayalı olan Yeşilçam sineması, kendine bir kitle seyircisi yaratmıştır.

Çekilen filimlerin nitelik açısından yetersizleşmesi, televizyonun yaygınlaşması, siyasal ve ekonomik alanlarda yaşanan olumsuzluklar Yeşilçam filmlerine olan ilgiyi azaltmıştır.

Eşkiya filminin gişe başarısı 1980’li yıllardan itibaren üretim ve seyirci sayısı bakımından büyük çöküş yaşayan Türk sinemasının kaderini değiştiren bir dönüm noktasıdır. 31 hafta gösterimde kalarak 2.426.570 kişi tarafından izlenmiş ve sinema mevsiminin gişede en başarılı on film listesinin başına yerleşmiştir.

Sanat filmi, sinemamız için görece yeni bir kavramdır. Yılmaz Güney politik sinemanın dünya çapında kabul görmüş, gelmiş geçmiş en iyi yönetmenleri arasında sayılır. 1980’lerde “sanat sineması” için giderek daha elverişli bir ortam oluşmaya başlamıştır. Kültür bakanlığı yardımı, Eurimages desteği, çeşitli sponsorluklar ve kolay erişilebilir yeni sinema teknolojileri sayesinde son dönemde artan sayıda genç sinemacı sektöre katılmıştır. Yerli sinema, ülke içindeki bu güçlü konumuna karşılık, dış pazar potansiyelinin sınırlı ve ortakyapım sayının az olması nedeniyle uluslararası ilişkilerinde yetersiz kalmıştır.

Deli Yürek: Bumerang, Asmalı Konak ve 335 bin kişi tarafından izlenen Hababam Sınıfı Askerde adlı yerli yapımlar Almaya'da salon başına en çok kazanan filmler olmuştur. Bu başarı, Türkiye’de film endüstrisinin ayakta kalabilmesine ve var olan canlı ortamın sürmesine de katkıda bulunmuştur.

Akın’ın Berlin Film Festivali’nde “en iyi film” ödülüne değer görülen Duvara Karşı (Gegen die Wand, 2004) adlı filmi kendisine dünya ölçeğinde ün kazandırmıştır. Filmlerinde mekân olarak hem Almanya’yı hem de Türkiye’yi kullanan Fatih Akın’ın sineması, Hollywood, Avrupa, Uzak Doğu ve Yeşilçam filmlerinden esinler taşımakta, Batı ve Türk popüler müziklerinden yararlanmakta, etnik kimlik ve çokkültürlülük gibi temalara değinmekte, güldürü ve melodram gibi türleri bir araya getirmekte ve belki de bu nedenlerle geniş bir ilgiyle karşılanmaktadır.

Göçmenlerle ilgili basmakalıp yaklaşımları reddeden filmler kimlik olgusuna ilişkin tartışmaları gündeme getirmişlerdir. Filmleri dünyanın birçok yerinde ilgiyle karşılanan Fatih Akın bu sinemanın önde gelen yaratıcılarından biri sayılmaktadır.

Gerçekten de, Kore, Tayvan, İran ve Romanya sinemalarının ardından ülkemiz sineması uluslararası film festivallerinde merakla beklenen ve ödüller kazanan filmleriyle kendinden söz ettirmeyi sürdürmektedir.

Nuri Bilge Ceylan’ın Bir Zamanlar Anadolu’da (2010) adlı filmi 64. Cannes Film Festivali’nde (2011) “Jüri Büyük Ödülü”nü bir başka filmle paylaşmıştır.

Cumhuriyetin kurulduğu 1923’e kadar yerli kurmaca film sayısı yalnızca sekizdir ve ilk yerli yapım şirketi olan Kemal Film 1922’de kurulmuştur.

64. Cannes Film Festivali'nde "Jüri Büyük Ödülü"nü alan Türk yönetmen Nuri Bilge Ceylan'dır.

İlk yerli yapım şirketi olan Kemal Film 1922 yılında kurulmuştur.

Türk sinemasında çekilen ilk renkli film Halıcı Kız'dır.

Türk sinemasında 1950'lerden 1980'lere kadar etkili olan, melodram türünün hakim olduğu sinema, Yeşilçam sinemasıdır.

Yeşilçamın işleyişindeki en belirleyici unsur, filmlerdeki tür ve hikaye örgülerinin onlara göre belirlendiği yıldız oyunculardır?

1950’lerde ilk canlandırma sineması filmi (Evvel Zaman İçinde, Turgut Demirağ, 1950) gerçekleştirilmiş ilk gişe rekortmeni (Mezarımı Taştan Oyun, Atıf Yılmaz, 1951) ortaya çıkmış, ilk renkli film (Halıcı Kız, Muhsin Ertuğrul, 1953) çekilmiştir.

Yıldız oyuncuların yaşlanması Türk sinemasının 70'li yıllarda girdiği krizin nedenlerinden biri değildir.

Feminist hareketler, toplumsal gerçekçi filmlerin konularından biri değildir.