FOTOĞRAF VE VİDEO PROJE GELİŞTİRME

Sayfa 87 Fot. 5.1 ve 5.2, Sayfa 90 Fot. 5.6, Sayfa 91 Fot. 5.7' yi inceleyiniz.

Doğru cevap E şıkkıdır.

‘Cumhuriyetin Hayalleri’. 1997 - 1998 yıllarında yapılan, anlatımını Cumhuriyet’in ilk kuşaklarının sözlü tarih tanıklıkları üzerine kurmuş ve yüzünü bu döneme çevirmiş bir film. Doğru cevap C şıkkıdır.

‘Çöpte Dostoyevski Buldum’ 2005 - 2010 yılları arasında yapılmış bir belgesel film. Bir kâğıt toplayıcısının, yapım yılları boyunca hayatını izleyen, bu bağlantı ile çocukluk yıllarından itibaren ailesinin, çevresinin, kâğıt toplayıcılığının serüvenini dillendiren bir film. Doğru cevap D şıkkıdır.

‘Cumhuriyetin Hayalleri’ 1998 yılında bir ulusal televizyon kanalındaki ilk gösteriminin ardından başka kanallar tarafından da talep edildi ve yayına alındı. Belgesel filminin yönetmeni ve metin yazarı Enis Rıza, Özgün beste ve müzik yapımcısı Sinan Sakızlı’dır.

Doğru cevap A şıkkıdır.

Sözlü tarih, toplumsal tarihî insan öyküleri üzerinden kavramaya çalışan bir belgesel
yapım türüdür. Doğru cevap E şıkkıdır.

Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu, Başbakanlık Basın Enformasyon Genel Mü- dürlüğü, Devlet Demiryolları, Karayolları Genel Müdürlüğü, Atatürk Orman Çiftliği arşivleri hareketsiz görsel malzeme - fotoğraf için önemli arşivlerdi. Doğru cevap E şıkkıdır.

Cumhuriyet’in kuruluş döneminin görsel malzemesini (kullanılabilir kalitede) içeren
kitaplar, albümler, kataloglar, dergiler, özel koleksiyonlar, günlük gazete koleksiyonları araştırılacak kaynaklar arasında yer alacaktı. Araştırma mekânları ise millî kütüphaneler, Ankara, İstanbul, İzmir’deki ana kütüphaneler ve TBMM kitaplığı olmak üzere araştırmanın
olgunlaşma aşamalarında edinilen yeni bilgilerle yeni kütüphaneler, özel arşivler olacaktı. Doğru cevap E şıkkıdır.

Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu, Başbakanlık Basın Enformasyon Genel Müdürlüğü, Devlet Demiryolları, Karayolları Genel Müdürlüğü, Atatürk Orman Çiftliği arşivleri hareketsiz görsel malzeme - fotoğraf için önemli arşivlerdi. Hareketli tarihsel arşiv görüntüleri için TRT ve FRTEM (Film, Radyo ve Televizyonla Eğitim Merkezi) diğer önemli kaynaklardı. Doğru cevap C şıkkıdır.

Belgeselin gösterimi 29 Ekim 1998 tarihinde olmuştur. Doğru cevap D şıkkıdır.

‘Cumhuriyetin Hayalleri’ 1998 yılında bir ulusal televizyon kanalındaki ilk gösteriminin ardından başka kanallar tarafından da talep edildi ve yayına alındı. Belgesel filminin
yönetmeni ve metin yazarı Enis Rıza, Özgün beste ve müzik yapımcısı Sinan Sakızlı’dır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Belgesel sinema, yüzünü gerçek hayata dönmüş bir sinema. Yaşanmış veya yaşanan hayatın düşünebileceğimiz her alanı konusu içinde yer alır. Gerçeği tüm yüzleri ile araştırmaya ve izleyicisi ile paylaşmaya çalışan belgesel sinema, hayatı belgeler ve toplumsal hafızaya kazandırmaya çalışır. Bu eyleminde yaratıcılığın özgünlüğüne inanır ama bu özgünlüğün “gerçek hayat” ile sürekli olarak sorgulanacağını öngörür. Kendi estetiğini ve tekniğini geliştirirken “etik” değerlerini de hep gündemde tutar, gözden geçirir. Doğru cevap A'dır.

Özen gösterilerek hazırlanmış, gerekli düzeyde geliştirilmiş bir belgesel yapım dos- yası, finansman arayışında da önemlidir. Konu hakkında bilgisi olmayan bir kişi, bir kurum temsilcisi, potansiyel bir finansör proje dosyasından hareketle nasıl bir belgesel olacağını genel hatlarıyla kavrayabilmeli, işlevini ve çalışma alt yapısının gerisindeki emeği fark edebilmelidir. Finansör, belgesel alanda şu ya da bu düzeyde uzmanlaşmış bir kuruluş ise proje önerisinin yetkinliğinin ya da eksikliklerinin daha kolay tespit edileceğini öngörmek gerekir. Doğru cevap B'dir.

Bu soru bir belgeseli yapılabilir kılmak için nelere ihtiyaç var sorusu ile iç içe. Sorularımıza bir düzen vermek, yapım aşamalarını hayal etmek, eksiklerimizi görmek için en iyisi yazılı olarak düşünmektir.

Sıralı gitmeye çalışırsak;
• Bir fikrimiz var, demek ki konumuz genel olarak belli.
• Bu belgeseli neden yapmak istiyoruz?
• Belgeseli kimler izlesin, nerelerde izlensin istiyoruz?
• Konuyu nasıl ele alacağız, nasıl işleyeceğiz, yaklaşımlarımızın genel çerçevesi ne olacak?
• Ne tür araştırmalar yapacağız?
• Nerelerde yapacağız?
• Kütüphane, kaynakça mı tarayacağız?
• Kaynak kişiler, tanık kişiler mi bulacağız?
• Alanda araştırma mı yapacağız?
• Konunun uzmanı olan danışmanların desteğine ihtiyaç var mı?
• Belgesel filmin görsel ve sözel anlatım unsurlarının niteliği nasıl olacak?
• Nerelerde, ne zaman, ne tür, kaç gün çekimler yapacağız?
• Çekim için ne tür ekipmanlar gerekiyor?
• Kurgu öncesi masa başı çalışmayı nasıl yürüteceğiz?
• Filmin kurgusunu nerede, kimlerle yapacağız?
• Çekim ve kurgunun teknik standardı ne olacak?
• Bütün bu çalışmaları hangi takvim ve sürelerde gerçekleştireceğiz?
• Yukarıdaki dökümün önemli bir kısmı harcama yapmayı gerektiriyor. Belgesel yapım finansmanını nasıl oluşturacağız?

Doğru cevap C'dir.

Proje için kütüphanede ya da alanda araştırma yapmak veya proje konusunun uzmanına danışmak kaynak ile ilgili aşamalardır. Doğru cevap D'dir.

Sözlü tarih, toplumsal tarihî insan öyküleri üzerinden kavramaya çalışan bir belgesel yapım türüdür. Doğru cevap E'dir.

Yönetmen gerçekliğe müdahale etmemeli ya da birden fazla hâlleri
olan gerçeğin olası farklı boyutlarını yok saymamalıdır. Doğru cevap A'dır.

ÖRNEK PROJE DOSYASI: “CUMHURİYETİN HAYALLERİ”

Bu belgesel film için Kültür Bakanlığı ya da sinemaya finansal destek veren bir kuruma başvuru yapılmadı. Sponsor bulmak için bir proje dosyası hazırlandı. İlk başvurulan firma tarafından teklif kabul edildi, bu nedenle projenin farklı başvuru formatlarında dosyaları oluşmadı. İncelenecek dosya 1997 tarihlidir ama konusu, amacı doğrultusunda doğru sponsorlar öngörüldüğünde benzer formatta bir dosya ile bugün de bir belgesele destek- ler bulunabilir.

Bu Belgeseli Yapma Fikrinin Doğuşu

Her şeyden önce, "sözlü tarih çalışmaları" insan ruhunu olgunlaştıran bir uğraş. Toplumsal tarihî insan öyküleri üzerinden kavramaya çalışmak yalın ve bir o kadar da zengin ufuklar açıyor önümüze. Belgesel, baştan sözlü tarih tanıklıkları üzerine kurulu bir film olarak tasarlandı.

Yönetmen ve ana yapım ekibi daha önce sözlü tarih çalışmaları ve bu yöntemle belgesel yapımlar gerçekleştirmiş bir ekipti. 1998 yılı Cumhuriyet’in 75. yılıydı. Hala aramızda yaşayan ve Cumhuriyet’in kuruluş yıllarına tanık olan insanlara ulaşmak, onlarla derin söyleşiler yaparak arşivlemek ve özgün öyküleri üzerinden toplumsal tarihimizi dillendirecek belgesel yaparak olabilen en geniş kesimlerle paylaşmak projenin çıkış noktası oldu.

Doğru cevap B'dir.

"İşgal yıllarına, Cumhuriyet’in ilanına tanık olan kişiler olacaktı." kriteri, sözlü tarih tanıklıklarının seçiminde temel kriterdir. Doğru cevap C'dir.

Cumhuriyet’in kuruluş döneminin görsel malzemesini (kullanılabilir kalitede) içeren kitaplar, albümler, kataloglar, dergiler, özel koleksiyonlar, günlük gazete koleksiyonları araştırılacak kaynaklar arasında yer alacaktı. Araştırma mekânları ise millî kütüphaneler, Ankara, İstanbul, İzmir’deki ana kütüphaneler ve TBMM kitaplığı olmak üzere araştırmanın olgunlaşma aşamalarında edinilen yeni bilgilerle yeni kütüphaneler, özel arşivler olacaktı. Doğru cevap D'dir.

Belgesel yapım aşamaları olabildiğince tüm unsurlarıyla olguların, öykülerin oluşma süreçlerine yönelir.  Gerçeğin izini sürerken çok da hoşnut olmadığımız kimi unsurları bilerek algılarımızın dışında tutmak, yok saymak gerçekliğe müdahale etmek anlamına geleceği gibi yeterince özenilmemiş araştırma süreçlerinin de iyi niyetimize rağmen benzer sonuçlar doğuracağı notunu düşmek gerekir. Bir yandan da gerçek tek boyutlu değil birden fazla hâlleri, yüzleri var ve bu olgu –bu olguya çatışma da denebilir- belgeseli besleyecek unsurlar arasında yer almaktadır. Yönetmen gerçeği yorumlama hakkını kullanırken bir seçim yapar. Bu seçim yani yorumda yönetmenin/ürünün hayata karşı durduğu yeri belirler. Bir örnek olarak baraj yapımı nedeni ile sular altında kalacak tarihî bir doku-ören yeri üzerine bir belgesel yapıyor olabiliriz. Suya olan ihtiyaç ve tarihî mirasın yok edilmesi çatışmalı iki unsur. Yönetmen bir seçim yaparak filmini bu yaklaşım üzerinden inşa etmek durumundadır. Bu seçim için yöre insanlarının hayatı, bu uygulamanın onların hayatında yapacağı değişiklikler, yöre insanlarının görüş ve beklentileri, yöredeki hayatları, konu ile ilgili uzmanlık alanı bilgileri, danışman desteği gibi unsurlarla araştırmanın detaylı yürütülmesi seçimin sağlıklı temellerde yapılmasını sağlayacaktır.