GELENEKSEL ENERJİ KAYNAKLARI - Deneme Sınavı - 5

Ülkemizde ilk rafineri Batman’da 1955 yılında kurulmuştur. Daha sonra 1960 yılında kurulan İstanbul Petrol Rafinerisi AŞ (İPRAŞ) tarafından, Marmara bölgesinde İzmit Körfezi’nin Tütün çiftlik bölgesinde İzmit rafinerisi yaptırılmış, İzmir rafinerisi Türkiye’nin giderek artan petrol ürünleri ihtiyacının karşılanabilmesi amacıyla, Ege bölgesinde 1972 yılında kurulmuştur. Kırıkkale rafinerisi 1986 yılında ülkemizin Orta Anadolu bölgesinde işletmeye alınmıştır.

Kamuya ait rafinerilerin bir çatı altında toplanması kararı ile İPRAŞ 1983 tarihinde, TÜPRAŞ’a (Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.) devredilmiştir.

2008 yılında Tüpraş rafinerilerinde 769bin ton olarak üretilen petrol ürünü LPG’ dir.

Rafinerilerin en temel ünitesi durumunda olan ham petrol en son damıtma (distilation) kolonuna alınır. Bu kolondan alınan ana ürünler farklı rafineri süreçlerinde işlenerek son ürünlere dönüştürülür.

Hidrojenleme süreçleri olefinlerin doyurulması, kükürtlü, azotlu bileşiklerin, koku, renk ve yapışkan özellikli yapıların giderilmesi için kullanılır. Nafta, hidrojenleme işlemi sonunda hem safsızlıklardan arındırılmış ve hem de içeriğindeki olefinler doyurulmuştur. Nafta, kaliteli benzin üretimi için, benzin değerini arttırma işlemlerine alınır. Bu süreç, benzin yapısının yeniden şekillendirilerek, kalitesinin arttırılması sürecidir (reforming). Bir organik bileşiğin alkillenmesi, moleküle alkil grubunun bağlanması olarak tanımlanır. Bu kimyasal bir tepkime sonucunda gerçekleşir. Alkilleşme süreci rafinerilerde hafif olefin ve izobütanın çok daha değerli benzin bileşiklerine dönüştürülmesinde
kullanılan önemli bir süreçtir. Polimerizasyon süreci olefinleri daha yüksek oktanlı polimerlere dönüştürür. Bu üniteler genellikle hidrojen sülfür, merkaptan ve azot bileşiklerinin gideriminin yapıldığı bir arıtım ünitesi, bir katalitik reaktör, bir asit giderim bölümü ve bir gaz toplayıcıdan oluşur. Hidrokarbon bileşiklerin içerikleri aynı kalmak koşuluyla, yapılarının değiştirilmesine izomerleşme denir.

Benzin yağı, yaklaşık 180-370°C kaynama aralığındaki ağır hidrokarbonların bir karışımıdır.

Doğal gaz ticareti yapan ilk ülke İngiltere’dir.

1885 yılında, Robert Bunsen tarafından icat edilen ve oksijenle doğal gazı doğru oranlarda karıştırarak alev ve ısı elde edilmesini sağlayan Bunsen Beki sayesinde, doğal gaz evlerde de kullanılmaya başlanılmış ve kullanım alanları biraz daha genişlemiştir.

Küresel Doğal Gaz Rezervleri, 2014 yılına ilişkin veriler çerçevesinde 197 trilyon m³ olarak kaydedilmiştir. Bu rezervlerin %40,3’ü Orta Doğu’da, %31,2’si eski SSCB ülkelerinde, %8,7’si Afrika’da, %7,9’u Orta ve Güney Amerika’da, %7,8’i Asya-Pasifik ülkelerinde, %6’sı Kuzey Amerika’da ve %3,8’si Avrupa’da bulunmaktadır.

2013 yılı verilerine göre Avrupa ve Avrasya’daki rezerv ömrü yaklaşık olarak 56.4 yıl olarak hesaplanmıştır.

Düşük basınç koşullarında, gaz fazının basınç-sıcaklık-hacim ilişkisini veren yasa ideal gaz yasasıdır.

İdeal gaz yasası denklemine göre gazın basıncı, P=((48/6)x0,08x283)/2=67,92.

CGS birim sistemine göre yoğunluk r=m/V eşitliğinden g/cm³’tür.

Sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG), sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG), sıkılaştırılmış doğal gaz (CNG)’dir.

Ülkemizde doğal gaz depolama amaçlı kullanılan yerler Kuzey Marmara ve Değirmen köy doğal gaz sahalarıdır.

Yenilenebilir olmayan enerji kaynakları bugün için enerji kaynaklarımızın %80’ini oluşturan kömür, ham petrol, doğal gaz gibi fosil yakıtlar ve uranyum’dan oluşmaktadır.

Küresel doğal gaz rezervleri, 2014 yılına ilişkin veriler çerçevesinde 197 trilyon m³ olarak kaydedilmiştir. Bu rezervlerin %40,3’ü Orta Doğu’da, %31,2’si eski SSCB ülkelerinde, %8,7’si Afrika’da, %7,9’u Orta ve Güney Amerika’da, % 7,8’i Asya-Pasifik ülkelerinde, %6’sı Kuzey Amerika’da ve %3,8’si Avrupa’da bulunmaktadır.

MÖ 500 yıllarında, Çinliler gaz sızıntılarının bulunduğu alanları belirlemiş, bu alanlardaki doğal gazı bambulardan yapılmış boru hatları ile çeşitli bölgelere taşıyarak deniz suyunu tuzdan arındırmak için ısıtmada ve içme suyu elde etmede kullanılmıştır.

Tükenmiş petrol ve doğal gaz rezervuarlarında depolama ile mevsimsel farklılıkları karşılayabilecek büyük hacimlerde gaz depolanabilir. Bu nedenle en çok kullanılan ve oluşturulmaya çalışılan sistemler bunlardır.