GELİŞİMSEL TANI VE DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ - Deneme Sınavı - 4

Değerlendirme sonuçlarının yorumlanmasında dikkat edilmesi gereken birtakım kurallar bulunmaktadır. Bunlar aşağıda sıralanmıştır.

Erken müdahale çalışmalarında gözlem raporları standardize testler, gelişimsel tanı ve değerlendirme araçları, akademik başarı testleri, ölçüt bağımlı testler, performans testleri, kullanılmaktadır. Kullanılan tüm bu araçların uygulanması sonucunda uzmanlar ve aileler çocukların genel gelişim performansı ile ilgili bilgi edinebilir ve görüş alışverişinde bulunabilirler.

Sağlığın birçok alanında kullanılmak üzere Dünya Sağlık Örgütü tarafından geliştirilmiş olan ICF, (International Classification of Functioning, Disability and Health) İşlevsellik, Yetiyitimi ve Sağlığın Uluslararası Sınıflandırmasıdır. Genel amacı; sağlık ve sağlıkla ilgili durumların tanımlanması için ortak, standart bir dil ve çerçeve oluşturmaktır.

Öğretimi çocukların özelliklerine uygun düzenlemek isteyen öğretmenlerin sınıfındaki özel ihtiyaçları olan çocuklar hakkında diğer alan uzmanlarından ve ailelerden bilgiler edinmeli ve bu bilgileri dikkate alarak öğrenme çevresinde, öğretim sürecinde, yönetiminde ve işleyişinde gerekli uyarlamaları yapmalıdır.

Bağlanma kuramı Bowlby tarafından geliştirilen ve çocukların yetişkinlerle ilişkilerini açıklayan önemli yaklaşımlardan biridir. Kurama göre bireylerde yakınlık arama ve yakın ilişkiler kurma yönünde evrensel bir eğilim bulunmaktadır ve bu eğilim bebeklikten itibaren başlamaktadır. Doğru cevap A'dır.

Özel eğitim öğretmenleri ise özel eğitim merkezlerinde bireysel eğitim programları ile çocuğun gelişimini destekleyici öğretim yaparken aynı zamanda kaynaştırma programında da sistemin bir parçası olarak görev alırlar. Özel eğitim öğretmenleri MEB Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’nde belirtildiği üzere aşağıda belirtilen görevleri yapmaktadır.

Sameroff ’un çoklu risk modeline göre çocuğun hayatında bulunan risk faktörleri çocuğun gelişimini olumsuz etkilemektedir. Bu risk faktörleri ailede yoksulluk, madde kullanımı, aile içi şiddet, olumsuz disiplin, düzenli bakım ve sevgi veren bir yetişkinin eksikliği, fiziksel ya da psikiyatrik hastalıklar, ihmal ve istismar olarak sıralanabilir. Doğru cevap D'dir.

Rehberlik ve destek hizmetleri kapsamında,

Okullarda uygulanan olumlu davranışsal destek planı, hızla değişen ve çeşitlenen prob­lem davranışları önleme ve azaltmada, toplumsal yaşama katılımı kolaylaştırmada yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu plan; etkinlik, yer, zaman ve bireyin sık sık karşılaştığı sosyal ortamların hepsine davranışsal destek sağlamayı amaçlamaktadır (Dunlap ve Carr, 2007). Özellikle çoklu yetersizliklere sahip bireylerde uygulanacak bu program, problem dav­ranışların sağaltımı konusunda ve toplumsal yaşama katılımı destekleyen çalışmalardan olması nedeniyle önem arz etmektedir. Diğer bir model olan uygulamalı davranış anali­zi ise davranış analizi ilke ve süreçlerini kullanarak bireylere sosyal açıdan önemli olan davranışları kazandırmaya odaklı bir disiplindir. Uygulamalı davranış analizi ilkeleri özel eğitim, genel eğitim ve psikoloji, ekonomi gibi farklı disiplinlerde de kullanılmaktadır.

Çocuk Gelişimcilerin Gelişimsel Değerlendirme Sırası ve Sonrasında Yürüttüğü Çalışmalar;

Sürece Dair Bilgi Verme →  Öykü Alma →  Gelişimsel Değerlendirme Yapma →  Gelişim Destek Programı ve Öneriler Sunma →  Periyodik Gelişim Takibi Yapma →  Yönlendirme → İzleme Çalışmaları

Belirlenebilecek özellikler: Rutin doktor kontrolleri, evin ısısı, aydınlık olması, hijyen, evde sigara içilme durumu, ailenin aşılar ve çocuk hastalıkları ile ilgili bilgi düzeyleri ve tutumları, ailenin sağlık güvencesi sağlık özellikleri ile ilgilidir. Doğru cevap E'dir.

İnsan gelişiminin ekolojik modelinde Bronfenbrenner (1986) çocuğun merkezde olduğu ve çevresinde çocuğu farklı derecelerde etkileyen katmanların bulunduğu bir sistem tanımlamıştır. Bu modelde çocuğun günlük yaşamında karşılıklı iletişimde bulunduğu, ilişki kurduğu kişileri kapsayan ve çocuğu en fazla etkileyen katman Mikrosistem olarak adlandırılmakta ve çocuğun aile ve okul çevresinden oluşmaktadır.

Glasser (2005) insanın bu “temel ihtiyaçlar”ını fizyolojik kökenli ihtiyaçlar ve psikolojik ihtiyaçlar olmak üzere iki bölüme ayırmıştır. Bu ihtiyaçların karşılanmasında bir öncelik sırası bulunmaktadır (Maslow, 2004). Özellikle yaşamın ilk yıllarında davranışların belirleyicileri olarak ifade edilebilecek fizyolojik kökenli temel ihtiyaçlar beslenme, uyku, dinlenme, güvenlik gibi hayatta kalma ihtiyacını tanımlamakta ve ilk sıralarda yer almaktadır. Çocukların sağlıklı gelişimlerinin sağlanmasında psikolojik ihtiyaçlarının karşılanması da biyolojik ihtiyaçlar kadar önem taşımaktadır. Bu ihtiyaçlar diğer insanlara karşı duyulan bağlılığı ve yakınlığı tanımlayan sevgi ve ait olma ihtiyacı; kendini ifade etme, başarılı olma ve başarılı olarak tanınma, değerli olmayı tanımlayan güç ihtiyacı; bağımsızlık, özerklik, seçimlerde bulunabilme, karar verme olarak tanımlanabilecek özgürlük ihtiyacı; oyun oynama, gülebilme, yeni şeyler öğrenme, hoş vakit geçirebilme, mizah duygusuna sahip olma ve yaşamdan olumlu yanlar çıkarma gibi olumlu durumları içeren eğlence ihtiyacı olarak tanımlanmaktadır.

Ayrıca uyku düzeni olmayan çocukları olan anne babaların da uyku düzeni bozulacağından dolayı aile içi stres düzeyi de artmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Ailelerin özürlü bir çocuğa sahip olmaları nedeniyle yaşadıkları stresle baş etme ve duruma uyum çabalarında en önemli etmenlerden birisi, ailenin yakın çevresindeki akraba, komşu, arkadaş, uzman ve toplumdaki diğer kurumlardan aldıkları sosyal desteği içermektedir. Doğru cevap D'dir.

Aile hakkında en iyi bilgi alma yeri kendi yaşam alanı olan ev ortamının olduğu söylenebilir. Bu nedenle çocuğun yaşam alanını görmek, aile ve çocuk hakkında bilgi edinmek açısından ev ziyaretleri önem taşımakta ve çocuğu tanıma çalışmaları içinde önemli bir yer tutmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Bireysel Görüşmede İlkeler ve Etik Kurallar
• Yargılayıcı ifadelerden kaçınma
• Görüşme için uygun bir ortam sağlama ve görüşmelerin kesintiye uğramamasını
sağlama
• Olumlu ve güvene dayalı bir atmosfer sağlama
• Görüşmenin amacını açıklama. Doğru cevap C'dir.

Aile ile yapılan görüşmelerde sergilenebilecek olumlu iletişim becerileri şu şekildedir:
İçtenlik
Koşulsuz Olumlu İlgi ve Kabul
Empatik Anlayış
Etkin Dinleme. Doğru cevap E'dir.

Aile ve uzman her zaman aynı fikirde olmayabilirler. Önemli olan ailenin kültürel, ekonomik, toplumsal gerçeklerini dikkate alarak iş birliğini sağlamaktır. Doğru cevap B'dir.

İyileşme sürecinde çocuğun aldığı tıbbi bakım yanında ailenin çocuğa yaklaşımı da önem taşımaktadır. Bu süreçte çocuğun hastalık durumuna odaklanmaktan daha çok gereksinimlerinin desteklenmesi önem taşımaktadır (Er, 2006). Bu doğrultuda çocuk sağlığı ile ilgili olarak ailelerin bilgi ve yaklaşımlarının belirlenmesi gerekmektedir. Belirlenebilecek özellikler: Rutin doktor kontrolleri, evin ısısı, aydınlık olması, hijyen, evde sigara içilme durumu, ailenin aşılar ve çocuk hastalıkları ile ilgili bilgi düzeyleri ve tutumları, ailenin sağlık güvencesi vb.