GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE SİYASET - Deneme Sınavı - 10

Modern uluslararası sistemin en temel kurucu aktörleri devletlerdir. Yakın tarihte uluslararası sisteme yeni devletlerin katıldığı üç önemli dönem dikkat çekmektedir. Devlet sayısının artışındaki ilk dalga, I. Dünya Savaşı sonucunda Habsburg ve Osmanlı İmparatorluklarının yıkılması sonrası yeni devletlerin ortaya çıkışı ile yaşandı. İkinci dalga, II. Dünya Savaşı sonrasında yaşanan dekolonizasyon süreci yani Avrupalı devletlerin denizaşırı sömürgelerinin bağımsızlıklarını kazanmalarıydı. Üçüncü dalga ise Soğuk Savaş sonrasında SSCB’nin yıkılması ve komünist blokun çözülmesidir.

Fransa ve İngiltere gibi sömürgeci ülkeler ise eski sömürgeleri üzerindeki ayrıcalıklarını devam ettirebilmek için yeni arayış içine girdiler ve eski sömürgeleriyle olan ilişkilerini yeni duruma göre tanımlayan yeni iş birliği mekanizmaları ve siyasi formüller geliştirdiler. Bunların başında, gevşek yapılı uluslararası platformlar oluşturmak ve içinde mali yardımı da içeren ekonomik iş birliği ve dayanışma toplulukları kurmak gelmektedir. 1958 yılında kurulan Fransız Milletler Topluluğu (French Community) zaman içinde kâğıt üzerinde kalan bir yapıya dönüşmüş ve 1995’te tamamen ortadan kalkmıştır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Monroe Doktrini ile ABD, Avrupa ülkelerinin Amerika kıtalarındaki ülkelerin iç işlerine karışmamalarını ve bu bölgede sömürge elde etmeye çalışmamalarını talep ediyordu.

MIST ülkeleri Meksika, Endonezya, Güney Kore, Türkiye'dir.  Bu dört ülkeden  günümüzde  gelişmiş ülkeler sınıflandırmasına dahil olan MIST ülkesi sadece Güney Kore iken diğer üçü hâlen gelişmekte olan ülkelerdir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

BRICS ülkeleri Çin, Rusya, Brezilya, Hindistan ve Güney Afrika'dan oluşmaktadır. Türkiye BRICS üyesi değildir.

İslam İş Birliği Teşkilatı’nın amacı İslam dünyasının ortak sesi olmak ve dünya genelinde barış ve uyumu teşvik etmektir.

Asya Pasifik Ekonomik İş Birliği (APEC) 1989 yılında Avustralya’da bir araya gelen 12 Asya Pasifik ülkesi tarafından kurulmuştur.

Meydana gelen ve darbe olarak yorumlanan yönetim değişikliği nedeniyle üyeliğin gerektirdiği demokratik standartları karşılayamadığı düşünülen Paraguay’ın üyeliği Haziran 2012 itibarıyla diğer Mercosur üyeleri tarafından askıya alınmıştır.

Türkiye'nin kurucu üyesi olduğu bölgesel işbirliği Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü'dür.

GSYİH, bir ülke içinde belli bir dönemde üretilen nihai mal ve hizmetlerin piyasa fiyatı ile değeri iken; GSMH, bir ülke vatandaşlarının belli bir dönemde ürettikleri nihai mal ve hizmetlerin piyasa fiyatı ile değeridir. Doğru cevap C'dir.

Temel ihtiyaçlar yaklaşımına göre, iktisadi kalkınma yoksulluğu ortadan kaldırmalı veya en azından azaltmalıdır. Diğer bir ifadeyle, yoksulluk sorununu çöz(e)meyen bir ekonomik büyüme, gerçek anlamda bir kalkınma anlamına gelmemektedir. Dolayısıyla, bireylerin yaşam standardının iyileşmesine yol açmayan bir büyüme, kalkınma olarak kabul edilemez. Gerçek anlamda kalkınmanın olabilmesi için, beslenme, barınma, giyinme, sağlık, temiz su, eğitim ve adil bir gelir dağılımının sağlanması gerekir. Doğru cevap D'dir.

Soğuk Savaşın keskinleştiği 1950 ve 1960’lı yıllardaki geleneksel kalkınma yaklaşımı, iktisadi gelişme, sanayileşme ve ekonomik büyümeyi eşanlamlı olarak ele almıştır. Bu geleneksel görüşe göre, iktisadi kalkınmanın gerçekleşebilmesi için ithal ikamesine dayalı sanayileşme yoluyla sermaye birikiminin hızlandırılması ve GSMH’nin artırılması gerekir. Doğru cevap B'dir.

Makroekonomik özellikler olarak genellikle kişi başına gelirin düşüklüğü, gelir dağılımının bozukluğu, tüketimin yüksekliği ve tasarrufun azlığı, yatırımların azlığı, işsizlik oranlarının azlığı ve belirsizliğin yüksekliği gösterilmektedir. Siyasal kültür ise kurumsal ve siyasal özelliklerden birisidir. Doğru cevap C'dir.

Yapısal işsizlik, iş gücünün yapısıyla (becerilere, mesleklere, sanayilere ya da coğrafi bölgelere göre) iş gücü talebinin yapısı arasında uyumsuzluğun neden olduğu işsizlik türüdür. Ekonomik gelişmeyle birlikte ekonomik yapıda önemli değişiklikler olur. Özellikle ekonomik gelişme ile birlikte talep edilen malların bileşimindeki değişme, mal üretiminde kullanılan üretim faktörlerinin kullanılma oranını da değiştirmektedir. Bu değişme talebin arzdan daha hızlı arttığı sektörlerde ve mesleklerde yapısal işsizliğe neden olmaktadır. Yani yapısal işsizlik, iş gücünün sektörler arasında niteliğini değiştirerek tekrar dağıtılması sırasında ortaya çıkan işsizliktir. Doğru cevap E'dir.

Gelişmekte olan ülkelerin sosyal-beşeri özelliklerine demografik özellikler ve beşeri sermaye yapısı örnek olarak verilmektedir. Belirsizliğin yüksekliği makroekonomik özelliklerden biri iken, kurumsal yapı, siyasal kültür ve ekonomik özellikler ise kurumsal ve siyasal özellikleri ifade etmektedir. Doğru cevap D'dir.

Paul N. Rosenstein-Rodan (1943) tarafından geliştirilen Büyük İtiş Teorisi, az gelişmiş bölgelerin gizli potansiyellerinin harekete geçirilmesinin önemine dikkatleri çekmektedir. Bu kapsamda, ekonominin birbirini tamamlayan birkaç büyük sektöründe aynı anda büyük ölçekli yatırımlar ile başlatılan endüstrileşmenin yaratacağı büyük itiş ile kalkınma başlatılabileceği belirtilmektedir. Ekonominin birkaç önemli endüstrisinde yapılacak olan yatırımlar bu alt sektörler arasında olumlu bir sinerji yaratacaktır. Doğru cevap A'dır.

İkili Ekonomi Teorisi, J.H. Boeke (1953) ve A. Lewis (1966) tarafından geliştirilmiştir. Teori, az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde iki farklı üretim ve organizasyon yapısının varlığına dayanır. Doğru cevap B'dir.

Rostow'un Tarihsel Büyüme Aşamaları Teorisi gelişmiş ülkeleri beş aşamaya göre sınıflandırmaktadır. Bunlar; geleneksel, geçiş, kalkışi olgunluk ve kitle tüketim aşamalarıdır. Buna göre olgunluk aşaması toplumun kaynaklarının büyük bir bölümünün modern teknolojilerin yer aldığı alanlarda etkin bir şekilde kullanıldığı uzun ve kuvvetli bir ilerleme devresidir. Doğru cevap C'dir.

Ragnar Nurkse (1952) tarafından geliştirilen Fakirlik Kısır Döngüsü Teorisi, bir ülkeyi yoksulluk durumunda tutan sürecin kısır bir döngüye benzediğini ileri sürer. Teoriye göre, göre az gelişmişlik az gelişmişliğe yol açmaktadır. Doğal olarak bu teoriye göre az gelişmişlikten kurtulmak bu kısır döngünün kırılması ile mümkün olabilir. Fakat kısır döngünün kendiliğinden kırılamayacağı da açıkça görülmektedir. Böyle bir ekonomide kısır döngüden ancak devlet tarafından alınacak önlemlerle çıkılabilir. Doğru cevap B'dir.

Malan tarihte Büyük Göç (the Great Trek) olarak adlandırılan ve Afrikaansların içinde yaşadıkları İngiliz Kolonisini beğenmeyip Güney Afrika’nın iç bölgelerine doğru göç etmeleri sonucu bir çok kişinin ölümüne yol açan acı hatıralar anısına bir gün düzenlemiştir. Aynı şekilde 16 Aralık 1938 tarihinde Afrikaansların Zuluları yendiği Kanlı Nehir (the Blood River) Savaşının 100. yıl dönümünde, Malan Pretoria’da bir festival düzenleyerek Afrikaans halkının milliyetçilik eğilimlerini güçlendirmeye çalıştı. Burada yaptığı konuşmada Malan, Güney Afrika’nın ‘beyaz adamın toprağı’ olması gerektiğini söyleyerek 1948 yılında iktidara gelmesiyle beraber başlayacak olan Apartheid’in ilk temellerini atmıştır. 1948’de iktidara gelmesinden sonra Malan liderliğindeki Ulusal Parti Afrikaanslara öncelik veren ve diğerlerini dışlayan bir polikayı 1950’lerde düzenledikleri yasalarla uygulamaya başladı. Daha çok yasalarla uygulanan apartheid sistemi, 1950’lerdeki yapılan bir dizi düzenlemeyle resmî devlet politikası olmuştur. Doğru cevap C'dir.