GENEL BESLENME - Deneme Sınavı - 9

Anne Sütünün Faydaları

• Her zaman sterildir, ısı derecesi idealdir. • Besin ögesi bileşimi bebeğin gereksinmelerine uygundur. • Koruyucu etmenler içerir (sindirime yardımcı aktif enzimler, enfeksiyonu önleyen ögeler, hormonlar ve büyümeyi sağlayan ögeler gibi). • Anne sütü alan bebeklerde solunum yolu ve mide-barsak enfeksiyonları daha az görülür. • Anne sütü çene ve diş gelişimini sağlar. • Bazı kronik hastalıkların oluşma riskini azaltır (tip I diyabet, çölyak hastalığı, obezite, koroner kalp hastalığı gibi). • Allerjiye karşı koruyucudur ve bebeği pişikten korur. • Bebeğin ruhsal, bedensel ve zihinsel gelişimine yardımcı olur. • Ucuzdur, hazırlama sorunu gerektirmez. • Anne ve bebeği arasındaki duygusal bağı güçlendirerek sevgi dolu bir ilişkiyi kolaylaştırır. • Annenin sağlığını korur. Emziren annelerde göğüs kanseri, yumurtalık kanseri, kemik erimesi ve kansızlık (anemi) oluşumu azalır. Anne sütü uterusun eski haline dönmesine yardımcı olur, anneyi aşırı kan kaybından korur.

Bedensel büyüme, vücut hacminin ve kütlesinin artması, bedensel gelişme ise hücre ve dokuların yapı ve işlevlerindeki değişmelerdir. Büyümenin sağlıklı olup olmadığı, vücut ağırlığı, ağırlık kazanım hızı, boy uzunluğu ve boy uzama hızı, baş çevresi ve baş çevresi artma hızı, göğüs çevresi ölçüsü ve vücut bölümlerinin birbirine oranı ile, gelişme ise dişlerin çıkma- değişme yaşı, kemiklerin olgunlaşma derecesi, nöromotor gelişme, cinsel gelişme, zeka ölçüm testleri ile değerlendirilir. Ağırlık artışı üç yaştan sonra yılda ortalama 2,5 kilo, boy artışı ise 5-7 cm’dir. Çocuklar genellikle dört yaşında doğum boylarının iki katına ulaşırlar.

Sağlıklı yetiş- kin kadınlar için gebelik süresince normal ağırlık kazanımı 10-14 kg (ortalama 1-1.5 kg/ ay) arasındadır.

Anne Sütünün Faydaları

Her zaman sterildir, ısı derecesi idealdir.

Besin ögesi bileşimi bebeğin gereksinmelerine uygundur.

Koruyucu etmenler içerir (sindirime yardımcı aktif enzimler, enfeksiyonu önleyen

ögeler, hormonlar ve büyümeyi sağlayan ögeler gibi).

Anne sütü alan bebeklerde solunum yolu ve mide-barsak enfeksiyonları daha az görülür.

Anne sütü çene ve diş gelişimini sağlar.

Bazı kronik hastalıkların oluşma riskini azaltır (tip I diyabet, çölyak hastalığı, obezite,

koroner kalp hastalığı gibi).

Allerjiye karşı koruyucudur ve bebeği pişikten korur.

Bebeğin ruhsal, bedensel ve zihinsel gelişimine yardımcı olur.

Ucuzdur, hazırlama sorunu gerektirmez.

Anne ve bebeği arasındaki duygusal bağı güçlendirerek sevgi dolu bir ilişkiyi kolaylaştırır.

Annenin sağlığını korur. Emziren annelerde göğüs kanseri, yumurtalık kanseri, kemik erimesi ve kansızlık (anemi) oluşumu azalır. Anne sütü uterusun eski haline dönmesi- ne yardımcı olur, anneyi aşırı kan kaybından korur.

Altıncı aydan itibaren aile yemekleri yumuşak kıvamda ezme şeklinde, 7-8. aylarda püre şeklinde çok pütürlü olmayan besinler verilebilir.

Tamamlayıcı Besinler Verilirken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Gelişimi normal ve sadece anne sütü alan bebeklerde, altı aydan önce tamamlayıcı besinlere başlanmamalıdır

Besinler çocuğa teker, teker başlanmalıdır.

Her yeni besin alışana kadar az miktarda verilir. Çocukta herhangi bir olumsuzluk

görülmezse miktarı arttırılır.

Yeni besin çocuk açken verilir.

Karışım olarak değil sade besin verilmelidir.

Çocuk bir besine alıştıktan 3-4 gün sonra yeni besin denenir.

Çocuk bir besini aldıktan sonra allerji gelişirse besin hemen kesilir, 15-20 gün sonra

tekrar denenir.

Sebze, meyve, pirinç, mercimek vb. gibi besinler iyice yıkandıktan sonra hazırlanmalıdır.

Besinlerin kıvamı, süt çocuğunun gereksinimine ve motor gelişimine uygun olarak,

bebek büyüdükçe dereceli olarak artırılmalıdır.

Çocuklara Doğru Beslenme Alışkanlığı Kazandırmak İçin Uygun Yaklaşımlar
Yemek porsiyonları anne-babanın ölçüsüne göre değil, çocuğun kendi gereksinimlerine ve yaşına uygun olarak hazırlanmalıdır. Çocuk gerekenden fazla yemeye zorlanmamalıdır.

Çocuğun yemeğini yemesi için yeterli zaman verilmeli, ancak süre yarım saatten fazla olmamalıdır.

Çocuklar dönem dönem bir yiyeceğe aşırı düşkünlük gösterirken, bir diğerini reddedebilir. Bunun geçici bir süreç olduğu bilinmeli ve bir süre sonra çocuğun hiç yemediği yiyecek farklı bir şekilde sunularak tekrar denenmelidir.

Yiyecekler çocukların kolay tüketeceği şekilde hazırlanmalıdır.

Kendi yaşıtları ile grup halinde yemek yemek, özellikle yemek seçen çocukları

farklı tatları denemek konusunda cesaretlendirebilir.

Çocuklar bazı besin gruplarını yemeği reddedebilir. Örneğin süt içmek istemeyen

bir çocuğa süt, bir başka şekilde sunulabilir (yoğurt, sütlü bir tatlı, peynir, meyveli süt vs..). Yine sebze yemeyen bir çocuk için sebze, köftenin içinde, böreğin ya da makarnanın içinde onun için daha eğlenceli bir hale getirilerek verilebilir.

Et yemek istemeyen bir çocuğun alması gereken protein, yumurta ya da kuru bak- lagiller verilerek desteklenebilir.

Ekmek yemek istemiyorsa, makarna, patates, bulgur gibi diğer tahıllı gıdalarla alması gereken kalori desteklenebilir.

Çocuğun besin seçimindeki öncelikleri dikkate alınarak farklı tat, farklı renk ve çeşitlilikte besinler hazırlanmalıdır.

Pankreastan salgılanan insülin hormonunun yetersizliği ya da yokluğu sonucu kandaki şeker miktarının yükselmesi ile ortaya çıkan ömür boyu devam eden bir hastalıktır. Be- sinler vücutta başlıca enerji kaynağı olan şekere dönüşmek üzere parçalanır ve sonra kana geçer ve kandaki şeker düzeyi artmaya başlar, buna hiperglisemi denir. Sağlıklı bireylerde kana geçen şeker pankreastan salgılanan insülin hormonu yardımıyla hücrelere taşınır. Diyabetli bireylerde insülin eksik ya da etkisiz olduğu için şeker hücre içine giremez ve kanda miktarı yükselir.

Diyabette Genel Beslenme Önerileri

Önerilen besinlerin önerilen öğün düzeninde alınması gereklidir,

Kan şekerinin düzenli takibi beslenmenin ayarlanmasında yardımcı olur,

Yeterli ve dengeli beslenmeye dikkat edilmeli,

Bireye uygun vücut ağırlığı sağlanmalı ve sürdürülmeli,

Öğün atlanmamalı,

İnsülin ve/ya da ilaç zamanlarına ve dozlarına dikkat edilmeli,

Önerilen fiziksel aktivitelere (yürüyüş gibi) özen gösterilmeli,

Sigaradan uzak durulmalı.

İlk 3 aydan sonra, sağlıklı bir bebeğin gelişimi için günlük 300 kalori civarında fazladan enerji alınmalıdır. Gebelik öncesi ağırlığa göre eklemeler yapılır. Buna göre;
gebelik öncesi ağırlık normalse, ilk üç ay normal gereksinime 150 kalori, 4-9 aylarda ise 300 kalori kadar ek yapmak uygun olur. Gebelik öncesinde ağırlık normalin üzerinde ise enerjide arttırma yapmaya gerek yoktur. Doğru cevap A'dır.

Kanserden Korunmada Beslenme Önerileri

Enerji dengesi korunmalı, şişmanlıktan kaçınılmalıdır.

Besin çeşitliliği sağlanmalı, her öğünde 4 besin grubundan yiyecekler yer almalıdır.

Uygun vücut ağırlığı sağlanmalı ve sürdürülmelidir,

Günde en az 5 porsiyon sebze ya da meyve tüketilmelidir,

En az 2 porsiyonu yeşil yapraklı sebzeler ya da portakal, limon gibi turunçgiller olmalıdır,

Rafine tahıllar ve şeker yerine tam taneli tahıllar tercih edilmelidir,

Özellikle yağı yüksek ve işlenmiş kırmızı et tüketimi sınırlandırılmalıdır, kırmızı et yerine balık, tavuk, kuru baklagiller tercih edilmelidir,

Salamura, turşu vb.yüksek oranda tuz içeren besinleri ve sucuk, sosis, salam, tütsülenmiş et gibi besinleri sık tüketmekten kaçınmalıdır,

Yağ alımının azaltılması için yemekler az yağla pişirilmeli, et yemekleri yağ eklenmeden kendi yağları ile pişirilmelidir,

Kızartma, kavurma gibi pişirme yöntemleri yerine haşlama, ızgara, fırında pişirme yöntemleri seçilmelidir,

Fiziksel aktivite yapmaya özen gösterilmelidir.

Gebelikte günlük 300 kalori enerji eklenmesi ile birlikte B vitaminlerinin (tiamin, riboflavin ve niasin) gereksinmesi de artmaktadır. Yeni vücut hücrelerinin yapımında proteine yardımcı olarak, B6 vitamini, B12 vitamini ve folik asit gereksinimi artar. Kadınlar yeterli düzeyde folik asit tükettikleri (600 mcg/gün) zaman nöral tüp defektleri için risk azalmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Menopoz döneminde bazı besin ögelerine gereksinim azalırken (örneğin demir), bazılarında (örneğin kalsiyum) artış olmaktadır. Genelde sebzeler, meyveler, tam tahıllar ve kalsiyumdan zengin; enerji, kafein ve yağdan fakir bir beslenmenin gerekliliği kabul edilmektedir. Diyetin mineral ve vitamin içeriği de yeterli olmalıdır. Doğru cevap E'dir.

Diyabette Genel Beslenme Önerileri

Önerilen besinlerin önerilen öğün düzeninde alınması gereklidir,

Kan şekerinin düzenli takibi beslenmenin ayarlanmasında yardımcı olur,

Yeterli ve dengeli beslenmeye dikkat edilmeli,

Bireye uygun vücut ağırlığı sağlanmalı ve sürdürülmeli,

Öğün atlanmamalı,

İnsülin ve/ya da ilaç zamanlarına ve dozlarına dikkat edilmeli,

Önerilen fiziksel aktivitelere (yürüyüş gibi) özen gösterilmeli,

Sigaradan uzak durulmalı.

Bebeklerin katı besinlerle beslenme yetenekleri, nöromüsküler, sindirim, boşaltım ve savunma sisteminin olgunlaşması ile ilişkilidir. Beş-altıncı aylarda çocuk, besinleri ağzında çevirmeye başlar. Pütürlü ve yumuşak besinleri dili ve damağı arasında kısmen ezerek yutabilir. Beşinci aydan sonra dişler de çıkmaya başlar. Altıncı aydan itibaren bebekler daha güçlü besinleri sindirebilecek mide-barsak ve sinir sistemi gelişimine ulaşmış olurlar. Doğru cevap C'dir.

Tip 1 Diyabet Nedenleri

Tip 2 Diyabet Nedenleri

Genetik yatkınlık

Genetik yatkınlık

Pankreasa zarar veren virüsler

Şimanlık

Vücudun kendi savunma sisteminde oluşan ve pankreastaki insülin yapan hücrelerin hasar görmesi

Gebelik sürecinde diyabet gelişmesi

Yaş

Stres

Hipertansiyon

Tamamlayıcı besinler verilirken dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:

Doğru cevap B'dir.

Büyümenin sağlıklı olup olmadığı, vücut ağırlığı, ağırlık kazanım hızı, boy uzunluğu ve boy uzama hızı, baş çevresi ve baş çevresi artma hızı, göğüs çevresi ölçüsü ve vücut bölümlerinin birbirine oranı ile, gelişme ise dişlerin çıkma- değişme yaşı, kemiklerin olgunlaşma derecesi, nöromotor gelişme, cinsel gelişme, zeka ölçüm testleri ile değerlendirilir. Ağırlık artışı üç yaştan sonra yılda ortalama 2,5 kilo, boy artışı ise 5-7 cm’dir. Çocuklar genellikle dört yaşında doğum boylarının iki katına ulaşırlar. Doğru cevap C'dir.

Özellikle okul çağı çocuklarda kahvaltı öğününün en çok atlanan öğün olduğu belirtilmektedir. Ayrıca gün içinde enerji içeriği yüksek ancak besin değeri düşük besinlerin tüketildiği görülmektedir. Türkiye’de okul çağı çocuklarında görülen beslenme bozukluklarının başında demir yetmezliğine bağlı kansızlık gelmektedir. Kansızlık, yorgunluk ve dikkat yetersizliğine sebep olduğundan bu dönemdeki çocukların okul başarılarını olumsuz yönde etkileyen önemli bir sorundur. Kansızlığı, vitamin yetersizlikleri (özellikle riboflavin ve Bl vitamini yetersizlikleri), zayıflık ve diş çürükleri izlemektedir. Bazı bölgelerde okul çağı çocuklarında şişmanlık da bir sorun olarak görülmeye başlamıştır. Doğru cevap E'dir.

Yaşlılarda beslenmenin önemi kadar fiziksel aktivite de önemlidir. Günde 30 dakika orta düzeyde aktivite yapılmalıdır. Fiziksel aktivite, enerjinin kullanılmasını, dolayısıyla ideal ağırlığın sürdürülmesini sağlar ve osteoporozu önler. Kan basıncı, kolesterol ve şekerin normal düzeyde tutulmasını sağlar. Sindirim ve iştaha yardımcı olur. Kalp ve akciğer sağlığını korur. Kas gücünü arttırır. Uykuyu arttırır. Doğru cevap A'dır.