GENEL BİYOLOJİ I

Küçük moleküllerin hücre zarından geçişi difüzyon, osmoz, kolaylaştırılmış difüzyon, aktif transport; makromoleküllerin geçişi ise endositoz (fagositoz, pinositoz) ve ekzositoz ile olmaktadır. Difüzyon, çözünmüş maddelerin, yoğunluğu yüksek olan bölgeden düşük olan bölgeye pasif olarak yayılmalarıdır. Difüzyonun bir çeşidi de kolaylaştırılmış difüzyondur, ancak bu difüzyon çeşidinde olayda hücre zarında bulunan özel taşıyıcı proteinler(permeazlar) rol oynarlar. Aktif taşınma, difüzyonun tersine çözünmüş maddelerin yoğunluğun az olduğu taraftan çok olduğu tarafa enerji kullanarak geçişleridir. Osmoz, su moleküllerinin geçirgen bir zardan yüksek konsantrasyondan düşük su konsantrasyonuna difüzyonudur. Büyük moleküllerin hücreye girişine endositoz, çıkışına ise ekzositoz denir. Endositozla hücre içine alınan moleküllerin etrafı mutlaka plazma ile çevrilidir ve bu sitoplazmik vakuole endozom adı verilir. Doğru cevap C'dir.

Lizozomlar, kırmızı kan hücreleri hariç bütün ökaryotik hücrelerde bulunur. Zarla çevrili yuvarlak veya oval biçimli, yerleri, sayıları ve büyüklükleri hücreden hücreye ve hücrenin farklı evrelerinde değişen bir organeldir. Esas görevi sindirmektir. Bu görevi de içlerinde bulundurdukları enzimlerle yaparlar. Ribozomlar, ribonükleik asit ve protein ünitelerinden yapılmıştır, lipit ve polissakkaritleri içermezler. Görevi protein sentezinde mRNA daki bilgiyi aminoasit dizisi şekline dönüştürmektir. DNA’ nın kendi kopyasını yapmasına replikasyon adı verilir. DNA kendisinde bulunan bilgileri RNA molekülüne aktarmaktadır, bu işleme de tercüme yani transkripsiyon(yazılım) adı verilir ve protein sentezlenmesinde kullanılır. Bu RNA molekülüne çevrilen genetik şifrenin protein üretimi için kullanılmasına translasyon (tercüme, çeviri) adı verilir. Doğru cevap D'dir.

Hem prokaryot hem de ökaryotlarda bulunurlar. Ökaryot hücrelerin sitoplazmasında bulunan ribozomların çökme kat sayısı (S) 80S dir. Proteinler 20 çeşit aminoasidin çeşitli sayı ve dizilişte peptit bağlarıyla birbirine bağlanmasıyla meydana gelirler. t-RNA ( transfer RNA, taşıyıcı RNA ) protein sentezi sırasında özgül bir aminoasitle kovalent olarak bağlanan RNA molekülüdür. m-RNA, haberci RNA molekülüdür. Genetik şifreyi kromozomlardan ribozomlara taşıyan bir RNA molekülüdür. Doğru cevap C'dir.

Lizozomlar, kırmızı kan hücreleri hariç bütün ökaryotik hücrelerde bulunur. Zarla çevrili yuvarlak veya oval biçimli, yerleri, sayıları ve büyüklükleri hücreden hücreye ve hücrenin farklı evrelerinde değişen bir organeldir. Esas görevi sindirmektir. Bu görevi de içlerinde bulundurdukları enzimlerle yaparlar. Ribozomlar, ribonükleik asit ve protein ünitelerinden yapılmıştır, lipit ve polissakkaritleri içermezler. Görevi protein sentezinde mRNA daki bilgiyi aminoasit dizisi şekline dönüştürmektir. Mitokondriler ATP’ nin depolanıp, hücre içi solunumunda görevli olan enerji dönüşümünün sağlandığı bir organeldir. Koful, sitoplazmada bulunan içi sıvı dolu boşluklardır. Koful hayvan hücresinde çok fakat küçük, bitki hücresinde az fakat büyüktür. Yaşlı bitkilerde kofullar daha büyüktür. Kofullar; hücre zarı endoplazmik retikulum, golgi cisimciği veya lizozomdan köken alabilirler. Golgi aygıtı hücrede trafik polisi gibi görev yapar, moleküler trafiği yönlendirir. Endoplazmik retikulumun ürünleri golgide değişime uğratılır, işlenir, depolanır ve hücre içinde gidecekleri yere gönderilir. Doğru cevap D'dir.

Ribozomlar, ribonükleik asit ve protein ünitelerinden yapılmıştır, lipit ve polissakkaritleri içermezler. Görevi protein sentezinde mRNA daki bilgiyi aminoasit dizisi şekline dönüştürmektir. Mitokondriler ATP’ nin depolanıp, hücre içi solunumunda görevli olan enerji dönüşümünün sağlandığı bir organeldir.  Golgi aygıtı hücrede trafik polisi gibi görev yapar, moleküler trafiği yönlendirir. Endoplazmik retikulumun ürünleri golgide değişime uğratılır, işlenir, depolanır ve hücre içinde gidecekleri yere gönderilir.Hücrenin içinde bulunan zar sisteminin arasındaki boşlukları dolduran kısım sitoplazmadır. Lizozomlar, kırmızı kan hücreleri hariç bütün ökaryotik hücrelerde bulunur. Zarla çevrili yuvarlak veya oval biçimli, yerleri, sayıları ve büyüklükleri hücreden hücreye ve hücrenin farklı evrelerinde değişen bir organeldir. Esas görevi sindirmektir. Bu görevi de içlerinde bulundurdukları enzimlerle yaparlar. Belli başlı lizozomal enzimler asit fosfatazlar, asit ribonukleazlar, asit deoksiribonukleazlar, hyaluronidaz, lizozimlerdir. Doğru cevap B'dir.

Mitokondriler membran proteinlerini kendi ribozomları ile veya sitosolde bulunan serbest ribozomlar ile yapabilen kendine ait DNA molekülleri olan, memeli eritrositleri hariç tüm ökaryotik hücrelerde bulunan bir organeldir. Dış membran ve iç membran olarak adlandırılan iki membrandan oluşur. Dış membran düz, iç membran ise içe doğru katlanmalar gösteren ve krista adı verilen uzantılara sahiptir. Glikozun oksijenli veya oksijensiz ortamda parçalanmasına ve bundan elde edilen enerjinin ATP moleküllerinde depolanmasına glikoliz olayı adı verilir. Glikoliz oksijenin varlığında gerçekleşiyorsa aerobik glikoliz (aerobik solunum) adını alır. Glikozun oksijen yokluğunda parçalanması anaerobik glikolizdir (anaerobik solunum). Kinazlar, fosfat grubunu ekleyen enzimlerdir. Doğru cevap D'dir.

Nukleus (çekirdek), farklılaşmış kırmızı kan hücreleri dışında tüm ökaryotik hücrelerde bulunan ve kalıtsal maddeyi içeren, çoğalma olayının merkezidir. Koful, sitoplazmada bulunan içi sıvı dolu boşluklardır. Golgi aygıtı, hücrede trafik polisi gibi görev yapar, moleküler trafiği yönlendirir. Endoplazmik retikulumun ürünleri golgide değişime uğratılır, işlenir, depolanır ve hücre içinde gidecekleri yere gönderilir. Mitokondri, ATP’ nin depolanıp, hücre içi solunumunda görevli olan enerji dönüşümünün sağlandığı bir organeldir. Ribozom, ribonükleik asit ve protein ünitelerinden yapılmıştır, görevi protein sentezinde mRNA daki bilgiyi aminoasit dizisi şekline dönüştürmektir. Doğru cevap A'dır.

İnsan hücrelerinde 23 çift yani 46 (2n) kromozom bulunur. Doğru cevap D'dir.

Heterofagozom, hücre tarafından fagositozla alınan bir vakuol içindeki yabancı maddelerdir. Eğer hücre ölürse ya da lizozom zarı yırtılırsa litik enzimler dışarı sızar hücrenin tüm protein yapılarına parçalanır. Bu olaya otoliz denir. Glukoneogenez, karaciğer hücreleri dışındaki kaynaklardan glukozun sentezidir. Glikoliz, glikozun oksijenli veya oksijensiz ortamda parçalanmasına ve bundan elde edilen enerjinin ATP moleküllerinde depolanmasıdır. Replikasyon, DNA’nın kendi kopyasını yapmasıdır. Doğru cevap E'dir.

Mavi-yeşil algler yani siyanobakteriler fotosentez yapabilen prokaryotlar olup, hücre yüzeyinden salınan jelatinimsi bir tabakada kayarak hareket ederler. Hücre duvarları vardır. DNA’dan yapılmış bir kromozom (nükleoid) içerirler. Prokaryot hücrelerde solunum zinciri enzimleri hücre zarının iç tarafında bulunmaktadır. Bazı bakterilerde harekete yarayan bir kamçı da bulunabilir. Bu özelliklere göre doğru cevap C şıkkıdır.

Ökaryot hücrelerin bitki ve hayvan hücresi olmak üzere iki temel tipi vardır ve bunları farklı kılan bazı özelliklere sahiptirler. Bitki hücrelerinde plazma zarının dışında birde selülozdan oluşmuş hücre duvarı bulunur. Ayrıca fotosentez görevi yürüten kloroplast ve çeşitli maddelerin sentezi ve depolanmasından sorumlu plastidler de vardır. Bitki hücrelerinde ayrıca fonksiyonel vakuol (koful) adı verilen boşluklar da bulunur. Buna karşılık hayvan hücrelerindeki sentriol ve aster iplikleri bitki hücrelerinde bulunmaz. Bitki hücrelerinin bölünürken oluşan hücre plağı denilen bir yapı da bitkilere özgüdür. Bu özelliklere göre doğru cevap D şıkkıdır.

Aktif Taşınma: Difüzyonun tersine, çözünmüş maddelerin yoğunluğun az olduğu taraftan çok olduğu tarafa enerji kullanarak geçişleridir. Buradaki enerji kaynağı ATP molekülüdür. Bu yolla taşınmada da özel taşıyıcı proteinlere gereksinim duyulur.

Hücrenin içinde bulunan zar sisteminin arasındaki boşlukları dolduran kısım sitoplazmadır. Sitoplazma, heterojen yapıda, ne katı, ne sıvı bir kolloid sistemdir. Sitoplazmaya, sitoplazmik matriks de denilir. Doğru cevap E şıkkıdır.

DNA kalıbındaki bilginin RNA’ya aktarılarak proteinlerin (enzimlerin) sentezine santral dogma adı verilir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Hem prokaryot hem de ökaryotlarda bulunurlar. Ribozomlar ribonükleik asit ve protein ünitelerinden yapılmıştır, lipit ve polissakkaritleri içermezler. Görevi protein sentezinde mRNA’daki bilgiyi aminoasit dizisi şekline dönüştürmektir. Hücrede serbest ve endoplazmik retikulumun dış yüzeyinde bağlı olarak iki şekilde bulunurlar. Elektron mikroskop resimlerinde koyu yuvarlak granüller şeklinde gözlenmektedir. Serbest ribozomlar sitosolde tek tek veya gruplar şeklinde (polizom=poliribozom) bulunurlar. Doğru cevap E şıkkıdır.

Lizozomlar: Esas görevi sindirmektir. Bu görevi de içlerinde bulundurdukları enzimlerle yaparlar. Belli başlı lizozomal enzimler asit fosfatazlar, asit ribonukleazlar, asit deoksiribonukleazlar, hyaluronidaz, lizozimlerdir. Lizozom zarı bu litik enzimlere dayanıklıdır. Lizozom zarı hücre zarına benzer ancak lipit oranları farklıdır. Lizozomun içi glukoprotein yapılı matriks ile doludur. Lizozomlar golgi kompleksinde oluşurlar. Fagositoz yapan kandaki akyuvarlarda çok sayıda bulunurlar. Doğru cevap B şıkkıdır.

Peroksizomlarda katalaz enzimi ve hidrojen peroksit bol miktarda bulunur. Hücre içerisinde oluşan zararlı oksijeni kullanarak oksijen konsantrasyonunu ayarlar. Ayrıca hücredeki hidrojen peroksiti içerdiği katalaz enzimi ile yıkıma uğratarak zararsız hale getirir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Doğru cevap B şıkkıdır.

Kolesterol, fosfolipid, integral proteinler, periferal proteinler ve şeker yan zincirlerinin tamamı akıcı mozaik zar modeline göre hücre zarının yapısında bulunmaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir.