Ekoloji

Birbiriyle sürekli etkileşim içinde olan ve birbirine bağlı parçaların oluşturduğu bütüne sistem denir.

Organizmaların birbirleri ve çevreleri ile karşılıklı etki ve ilişkilerini araştıran bilim dalına ekoloji denir.

Morfolojik olarak birbirlerine çok ben- zeyen, aralarında çiftleşerek kendilerine benzer üreyebilme yeteneğinde olan yeni döller meydana getirebilen bireyler topluluğuna tür denir.

Bir türe ait birey veya populasyonun arandığında bulunduğu doğal olarak yaşadığı mekana habitat denir.

Canlı varlıkların yaşamını sürdürebilmesi için uygun çevresel koşullara sahip bir coğrafik bölge veya değişken hacimli bir ortam olup, birden fazla sayıda populasyonun yerleştiği bir alan biyotoptur.

Birey ekolojisi (autekoloji) aynı türe ait birey veya bireylerin çevre ile olan ilişkilerini inceleyen, ekoloji biliminin alt dalıdır.

Populasyon ekolojisi (demokoloji) populasyonun yapısını, gelişimini, değişimini ve bunların nedenlerini inceler ve çeşitli türlere ait bireylerin bolluk ve değişim nedenlerini araştırır.

Komüniteyi oluşturan bireylerin çevreleri ile olan ilişkilerini ince- leyen ekolojinin alt dalına ise ekosistem ekolojisi(sinekoloji) adı verilir.

Ekolojik faktörler; klimatik faktörler (ışık, sıcaklık, basınç, rüzgâr, nem ve yağış), fizyografik faktörler (enlem, boylam, yükselti, bakı, yeryüzü şekli vb.), edafik faktörler(toprak özellikleri) ve biyotik faktörler (bitki, hayvan, insan, mikroorganizmalar) olmak üzere dört ana başlık altında toplanabilir.

Canlı varlıkların yaşamlarının en az bir döneminde onları etkileyen fiziksel, kim- yasal veya biyolojik çevre elemanlarının her birine ekolojik faktör denir.

Belli bir bölgede uzun süre devam eden atmosferik olayların ortalamasına iklim denir.

Makroiklim alanları içinde, yeryüzü şekli, yükselti, göl, orman gibi fizyografik faktörlerin etkisi ile oluşan belirli alanlara özgü iklim tipine mezoiklim denir.

İçinde bulunduğu makro ve mezoiklim koşullarından veya bazı meteorolojik veriler bakımından çeşitli faktörler altında (toprak, arazi şekli ve diğer antropojen etkiler) sapma göstermesiyle oluşan iklim tipine mikroiklim denir.

Dünyayı çevreleyen hava tabakası atmosfer olarak tanımlanır.

Toprak ve onun fiziksel, kimyasal ve fizikoşimik özelliklerinden oluşan fiziksel çevreye edafik faktör denir.

Doğal bir oluşum sürecinden sonra oluşan, içinde biyolojik, fiziksel ve kimyasal olaylar gerçekleşen, belli özelliklere sahip üst litosfer tabakasına toprak denir.

Ana kayaçların ve organik artıkların doğal koşullarda parçalandıktan sonra üst üste tabakalaştıkları görülür ve bu yatay katlara horizon denir.

Türler arasında ilişkiler, rekabet, predatörlük, parazitlik, simbiyosis, mutualizm, komensalizm, amensalizm ve allelopati şeklinde olur

Birbirlerine karşılıklı yararlar sağlayan iki organizmanın bir arada yaşaması haline simbiyosis denir.

Mutualizm, iki veya daha fazla türün karşılıklı olarak birbirlerinden faydalandığı ve bu faydalanmanın zorunlu olduğu bir ortak yaşam biçimidir.

Karşılıklı olarak anlaşmış, fakat bu ilişkiden bir populasyon yarar sağlarken, diğerlerinin bundan etkilenmediği ilişki biçimine komensalizm (birlikte bulunma) denir.

Bir popülasyonun olumsuz yönde etkilenirken diğer popülasyonun bundan etkilenmediği ilişkiler amensalizm olarak adlandırlır.

Allelopati bir bitkinin doğal şart- larda bir kimyasal madde salgılayarak, diğer bitkiler üzerinde etkili olmasıdır.

Ekosistemi oluşturan canlıların enerji sağlamak amacı ile birbirleri üzerinden beslenmeleri sonucu oluşan bu çok karmaşık ilişkiye besin ağı denir.

Bitkisel organizmaları besin olarak kullanan organizmalara birincil tüketiciler, otobur hayvanları besin olarak kullanan hayvanlara ise ikincil tüketiciler, ikincil tüketicileri besin olarak kullanan etobur hayvanlara da üçüncül tüketiciler denir.

İnorganik maddelerin cansız ortamdan alınıp, canlılar arasında aktarıl- dıktan sonra tekrar cansız ortama eklenmesi biyojeokimyasal madde döngüsüdür.

Birim alanda veya birim hacimdeki bireylerin sayısı populasyon yoğunluğu olarak tanımlanır.

Populasyondaki sayısal değişimi, geçen zamana bölerek popülasyon büyüme hızı hesaplanır.

Populasyonda zaman içinde meydana gelen değişimlerin sayısal ifadesi popülasyon dinamiğidir.

Kendine has ekolojik koşullara sahip, sınırları az çok belli bir alanda, bitki ve hayvan populasyonlarının bir araya gelerek karşılıklı ilişkilerinin oluşturduğu birliğe komünite (tür toplulukları) denir.

Bir canlının yaşayabilmesi için kendi türünden bireyler ile diğer türlerden bireylerin bir araya gelerek oluşturdukları yaşam birliklere  ekolojik sistem veya ekosistem adı verilir.

Homeastasis, ekosistemin kendi kendini düzenleme ve işlevsel tutma mekanizmasıdır.

Ototrof organizmaların güneş ışığı olmadan inorganik bileşiklerin kimyasal oksidasyonu ile enerji elde etmeleri olayına kemosentez adı verilir.