GENEL DİLBİLİM II

Yanıt A. Yalın cümleler uzunlukları ile değil bağlaç ve tümleyicilerle bağlanmış olup olmadıklarına göre belirlenirler. Buna göre bağlaç ve tümleyici içermeyen Ahmet okulu bitirdi tümcesi yalın tümcedir.

Tümleyici yan tümcecik oluşturmak ama- cıyla İngilizce, Farsça gibi dillerde kullanılan bağımsız sözcükler (İngilizcedeki that, who, which, vd. ve Farsçadaki ki gibi sözcükler). Türkçede ise yan tümcecik eyemine bitiştirilen -DIK gibi eklerdir.

"Ahmet'in bu işi başaracağı" yan tümceciği ana tümcenin öznesi konumundadır.

Eş gönderim: Aynı kişiye/varlığa gönderimde bulunan iki Ad Öbeğinin ilişkisi eş gönderim olarak adlandırılır.

A şıkkı dışındaki eylemler özne denetleme eylemleridirler.

izin ver-, yasakla-, zorla- nesne denetleme eylemleridir. Yanıt A'dır.

Ortaçlar da ad tümcecikleri gibi eyleme eklenen ek ile yan tümceciğe dönüştürülerek elde edilirler. En yaygın olarak bulunan ortaç ekleri -En ve -DIK’tır. Bunun yanı sıra -(y)AcAK ve -mIş ekleri de vardır. Bunlardan son ikisi olan ile birlikte kullanılabilir.

En yaygın ortaç ekleri şunlardır:

-En şiir okuyan çocuk
-Dık çocuğun okuduğu şiir
-AcAk (olan) şiir okuyacak (olan) çocuk

-mIş (olan) şiir okumuş olan çocuk

Yanıt E'dir

E şıkkı tarz bildirir ancak iyi bir çeldiricidir. Yanıt A'dır.

Yanıt A'dır

Yanıt B'dir. köşeli parantez içindeki ad tümceciği ana cümlenin nesnesi konumundadır.

Verilen örnek iki bağımsız tümce içerdiği için birleşik tümce örneğidir.

Yan tümcecik, yapı ve anlam açısından ana tümcenin bir parçası olan ve dilbilgisel
özerkliği olmayan tümceciktir. Bir başka deyişle,
yan tümcecik ana tümceden bağımsız olarak bir
öğe oluşturamaz.

Eş gönderim: Aynı kişiye/varlığa gönderimde bulunan iki Ad Öbeğinin ilişkisi eş
gönderim olarak adlandırılır.

Özne
denetleme
eylemleri
başar-, başla-, becer-, dene- , bitir-,
hatırla-, hoşlan-, iste-, kalkış, kork-,
reddet-, söz ver-, tercih et-, ısrar et-,
nefret et-niyet et-, uğraş-, unut-, vazgeç-,

Nesne
denetleme
eylemleri
izin ver-, yasakla-, zorla

Olmak ek eylemiyle
kullanılan
ikna ol-, mecbur ol-, razı ol- Özne denetleme
eylemleri

Etmek ek eylemiyle
kullanılan
ikna et-, mecbur et-, razı et- Nesne denetleme
eylemleri

Devinim tümceciği -mAk ve -mA ekleriyle elde edilen ad tümcecikleridir
ve önermedeki olayın gerçekleşmiş olma olasılığı değil, hareket / devinim
önemlidir. B seçeneğindeki tümcede böyle bir durum mevcuttur.

söyle- fiili dolaylı aktarım yaratmıştır ve doğru seçenek A'dır.

Artık adıl, sıfat tümceciği içinde nitelenen adın boş izi yerine kullanılan adıldır. Artık adıl, Türkçede basit sıfat tümceciklerinde bulunmaz. Ancak ilgeç öbeğinde ilgeç tamlayanı AÖ artık adıl olabilir. Türkçede artık adıl kendi olarak görülür

İlgili cümlede yer alan 'için' ifadesi, cümleye amaç anlamı katmaktadır

Verilen ifadede yer alan -saydı eki koşul belirtmektedir.