GENEL EKONOMİ

Alıcılar malı diğerlerinde farklı olarak algılayıp farklı fiyat ödemeye razı olursa homojenlik söz konusu olmaz.

Eksik Rekabet Piyasaları, adından da anlaşılacağı gibi bu piyasalarda rekabet eksiktir ve aksamaktadır. Bu yüzden aksak rekabet piyasaları olarak da adlandırılmaktadır. Rekabetin olmayışından kasıt; alıcı ve satıcıların sayılarının bazen tek bazen az olması, piyasalarda bilgi eksikliğinin olması, piyasalara giriş ve çıkışlarda bazı engellerin bulunması ve de malların rekabete imkân vermeyecek biçimde farklılaşmış olmasıdır. Bu piyasalar, tekel, tekelci rekabet ve oligopol piyasalarıdır.

Faktör talebini, faktörün kendi fiyatı dışında, talep edilen mal miktarı, faktörlerin (kaynakların) verimliliği ve diğer üretim faktörlerinin fiyatları etkiler.

Monopole yöneltilen temel eleştiri monopol piyasasındaki firmanın aşırı kâr elde etmesidir.

Firmaların kendi aralarında anlaşma yapıp, monopol gibi hareket etmeleri mümkün değildir. Anlaşma yapamayacak kadar çok sayıdadırlar.

Oligopolcü firmalar standart ve homojen mal satabilecekleri gibi farklılaştırılmış mal da satabilirler. Çelik, çimento gibi doğal kaynağa dayalı mallar homojen mallar için tipik örneklerdir. Otomobil, buzdolabı, televizyon, bilgisayar gibi mallar ise farklılaştırılmış mala verilebilecek en iyi örneklerdir.

İki faktör birbirinin ikamesi durumunda ise (örneğin emek ve sermaye) ücretlerdeki bir artış, firmanın işgücünün yerine sermayeyi ikame etmesine neden olabilir. Bu durumda işgücüne olan talep azalır.

Reel ücret, bir kişinin parasal ücreti ile satın alabileceği mal ve hizmet miktarını gösterir. Yani reel ücret, parasal
ücretin satın alma gücünün bir göstergesidir.

Reel faiz oranı, beklenen enflasyon oranına göre düzeltilmiş faiz oranıdır ve nominal faiz oranından beklenen enflasyon oranının çıkarılması ile bulunur. Örneğin nominal faiz oranı %20 ve beklenen enflasyon oranı %15 ise reel faiz oranı %5’dir.

Monopson piyasası: Çok sayıda satıcı karşısında tek alıcının olduğu piyasa şeklidir. Bazen piyasaya giriş alıcılar açısından kısıtlanabilir. Bu durumda, çoğu zaman devlet tek alıcı olarak ortaya çıkar. Örneğin ülkemizde, haşhaş kapsülünü sadece devlet satın alır.

Tam rekabet piyasası koşulları:

Tam rekabet piyasası koşullarına uyan en iyi örnek patates olarak verilebilir.

Mobilite: Alıcıların, satıcıların, mal ve hizmetler ile üretim faktörlerinin tam bir hareket serbestliğine sahip olması” anlamına gelmektedir.

Monopson Piyasası: Çok sayıda satıcı karşı­sında tek alıcının olduğu piyasa şeklidir. Çoğu zaman devlet tek alıcı olarak ortaya çıkar. Örneğin ülkemizde, haşhaş kapsülünü sade­ce devlet satın alır.

Akdi Monopol: Bir endüstride, aynı malı üreten firmaların kârlarını maksimize etmek amacıyla anlaşma yaparak aralarındaki rekabeti ortadan kaldırdıkları ve tek bir firma gibi ortak hareket ettikleri monopol türüdür.

TRÖST: Aynı ya da farklı malı üreten firmaların yasal ve ekonomik bağımsızlıklarını yitirerek oluşturdukları tekelci birliktir.

İnsanların topraklarını kullanarak elde ettikleri gelire RANT adı verilir.

Girişimci: Mal ve hizmet üretimi yapabilmek için üretim faktörlerini bir araya getiren, kâr amacıyla riski üzerine alan kişi olarak tanımlanabilir.