GENEL UYGARLIK TARİHİ

İngiltere

İngiltere

Su dolapları

James Watt

Su gücü

John Kay

Robert Fulton

Montesquieu

Direktuvar Dönemi

Jean-Jacques Rousseau

Plantasyon; Sınai mallarının üretiminde kullanılan tarım ürünlerinin (pamuk, çay, kahve vb.) geniş ölçekli olarak yetiştirildiği işletme.

İngiltere’de Sanayi Devrimi, ilk önce dokuma ve demir sanayiinde görülmüştür.

İngiltere’de ilk dokuma fabrikası 1771’de kuruldu.

1785 gelindiğinde, James Watt’ın yaptığı ve buhar gücüyle işleyen motoru, bir fabrikadaki bütün tezgahları çalıştırabilmekteydi. Artık ev içi sanayi ya da sadece ırmak boylarında çalışabilen tezgahlar yerine, kentlerde içinde büyük makinaların  çalıştırılabileceği binalar, yani fabrikalar açılabilir ve büyük ölçekli üretim yapılabilirdi.

1764’de James Hargreaves isimli bir dokumacı, dokuma tezgahları için gereken ipliği hızla büküp, kumaş üretimine hızla hazırlayacak bir makina icat etti. Bu makinada on altı pamuk ipliği aynı anda gerilebilmekteydi.

1775’de James Watt’ın buhar makinası, 1807’de Amerikalı Robert Fulton buhar makinasını gemilere uygulaması, 1825’de demir raylar üzerinde yürüyen ve buhar kuvvetiyle çalışan ilk lokomotifin çalışmaya başlaması, 1844’lerden itibaren Samuel Morse’nin telgrafı, 1876’dan itibaren Alexander Graham Bell’in telefonu Avrupa toplumlarını, sanayi öncesi dönemle kıyaslanmayacak şekilde, değiştirdi.

Sanayi Devrimi uluslararası ilişkiler açısından dünyayı derinden sarsan sonuçlara yol açmıştır:
• Sanayileşen ülkelerde modern bilim ve tecrübi bilgiler, ekonomik pazarların ihtiyaçlarını giderme veya pazarları genişletme amaçlı olarak, üretim süreçlerinin bütün aşamalarında geniş çaplı ve sistematik olarak uygulandı.
• Ekonomik faaliyetler, küçük ölçekli üretim yapan aile içi veya yerel kullanımlardan ziyade, ülke düzeyinde ve uluslararası pazarlara yönelik olması ve giderek uzmanlaşmaya doğru gelişti.
• Üretim birimleri şahsi olmaktan çıkarak, ortaklık vb. yollarla büyük sermaye yatırımı gerektiren teşebbüslere ve fabrikalaşmaya yöneldi.
• Sermayeye dayalı üretim süreçleri yoğun ve yaygın kullanılmaya başladı.
• İşgücü, temel malların üretimi yerine mamül mallar ve hizmetlerin üretiminde yoğunlaştı.
• Tarım tekniklerindeki iyileştirmeler ve makineleşme sonucu, işsiz kalan veya topraksız nüfusun, kırsal alandan kentlere yöneldi ve kentlerin nüfusu yoğunlaştı. Kentlerin nüfus artışının bir diğer esas nedeni de, halk sağlığı alanında kent yönetimlerinin aldığı önlemler yanında, tıp bilimindeki gelişmelerle ölüm oranlarının düşmesidir. Avrupa kıtasında üretimden gelen maddi koşulların iyileşmesi de genel bir nüfus artışını doğurdu.
• Ortaya çıkan sermayeye dayalı üretim araçlarının sahipliğinin ya da bu araçlarla olan ilişkilerin belirlediği, yeni mesleki ve sosyal sınıflar olarak sanayiciler burjuvazi sınıfına, katıldı ve sanayi öncesinde de varolan işçiler, sanayileşmeye (fabrikalaşma) paralel olarak, önemli bir toplumsal sınıf olarak ortaya çıktı.
• 19. yüzyıl boyunca sanayileşen Avrupa devletleri arasında, yeni hammadde kaynakları ve pazar arayışı nedeniyle büyük bir rekabet doğdu. Avrupa Devletleri arasında ekonomik yarışın doğurduğu başlangıçta bölgesel nitelikteki rekabetler, sömürgecilik ve pazarları genişletme, var olan pazarını kaptırmama gibi nedenlerle, 19. yüzyılın sonuna doğru küresel düzeye ulaşırken, ortaya çıkan devletlerarası gerginlikler 20. yüzyıl başında I. Dünya Savaşı’nı ve sonrasında da II. Dünya Savaşı’nı doğurdu.

Thomas Jefferson’un, Avrupalı filozofların öğretilerinden büyük oranda esinlenerek kaleme aldığı bildiri, 4 Temmuz 1776’da Kongre tarafından kabul edildi. Bağımsızlık Bildirisi, demokrasi tarihi açısından çok büyük bir öneme sahiptir. Çünkü bir siyaset belgesinde ilk kez, insanların doğuştan bazı haklara sahip oldukları vurgulanarak, özgür ve demokratik bir yönetimin temel ilkeleri ortaya konulmaktaydı. Bildirinin temel esasları şu şekilde tanımlanabilir:
• Tüm insanlar eşit yaratılmışlardır.
• İnsanların doğuştan sahip oldukları, vazgeçilemez ve devredilemez bazı hakları vardır. Bunlar yaşama, özgürlük ve mutluluğa erişme haklarıdır.
• Devletler bu hakları korumak adına insanlarca kurulmuştur. Yöneticiler, yönetme gücünü yönetilenlerin onayından alırlar.
• Eğer herhangi bir hükümet şekli, bu amaçlara aykırı hareket ederse, bu yönetimi düşürmek ya da değiştirmek, yeni bir yönetim kurmak halkın hakkıdır.
Bildirinin son kısmında ise despotizme karşı koloni halkının, Amerika Birleşik Devletleri adıyla bağımsız bir devlet kurmaya karar verdiği ifade edilmekteydi.
Amerikan Bağımsızlık Bildirisi, yukarda söylenen temel ilkeleriyle, dünyadaki diğer milletlere demokrasi yolunda örnek oluşturan bir ilk belge özelliğini taşımaktadır.

Thomas Jefferson’un, Avrupalı filozofların öğretilerinden büyük oranda esinlenerek kaleme aldığı Bağımsızlık Bildirisi, 4 Temmuz 1776’da Kongre tarafından kabul edildi.

Liberalizm; Temelinde özgürlük kavramının şekillendirdiği, düşünce özgürlüğü çerçevesinde, bireylerin ifade özgürlüğünü, sınırlamalar olmaksızın özel girişimciliğin ve serbest piyasa koşullarının ekonomik alanda geçerliliğini, sağlamayı amaçlar. Bu amaçların gerçekleşmesine yönelik olarak, toplumsal yaşama devlet vb. kurumların müdahalelerini en asgari seviyede tutmayı ve hukukun üstünlüğünü esas alan, bir toplum düzenini hedefleyen öğreti.