GÖÇ SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 5

Özellikle zorunlu göç sırasında çocukların ebe­veynlerinden ayrı düşmesi veya refakatsiz kalması durumu oldukça yüksektir. Ancak, bu çocukların önemli bir kısmının bilinçli bir şekilde ve ailele­rinin destekleri ile tek başlarına sığınma arama gi­rişiminde olduğu bilinmektedir. Sadece Avrupa’ya yönelik göçlere bakılacak olunursa son 10 yılda re­fakatsiz çocuk sayısında kritik bir artış olduğu gö­rülebilir (Eurostat, 2020). Sadece 2015 yılında 102 binden fazla çocuk Avrupa’nın çeşitli ülkelerine sığınma başvurusunda bulunmuştur. Son yıllarda bu rakam düşme eğilimi gösterse de hâlâ önemini korumaktadır (Eurostat, 2020).

Uluslararası platformda, mültecilerle ilgili gü­nümüzde en geçerli sözleşme olan Cenevre Söz­leşmesi ve onun Ek Protokolü, çocuklarla ilgili ise Çocuk Hakları Bildirisi Türkiye’nin de taraf olduğu ve yerel politikalarında da etkili olan söz­leşmelerdir. Bunlar dışında yerel düzeyde mülteci ve göçmenlere yönelik en güncel yasal mevzuatlar olarak Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanu­nu (YUKK), bu kanunun bir parçası olarak Geçici Koruma Yönetmeliği (GKY) ve Millî Eğitim Ba­kanlığı (MEB) bünyesinde yayımlanan Yabancıla­ra Yönelik Eğitim-Öğretim Hizmeti Genelgesi (2014) gösterilebilir. Direkt çocuklara yönelik ise 2005 yılında yürürlüğe girmiş olan Çocuk Koru­ma Kanunu’ ndan söz edilebilir.

Türkiye’nin son dönemlerdeki göç ve göçmen politikasını 2011 yılından itibaren kitlesel bir şe­kilde sınırlarımıza dayanan ve bugün sayılarının 3,5 milyonu geçtiği Suriye zorunlu göçünün yön­lendirdiğini söylemek yanlış olmayacaktır. Yuka­rıda bahsedilen mevzuatlar da bu kitlesel göçün yönetiminde izlenecek yol haritasını berraklaştırma çabasının göstergeleridir. Bugün Türkiye’ye hem Suriye’den hem de diğer ülkelerden gelen göçmen, sığınmacı ve mültecilerin yaklaşık yarısının çocuk­lardan oluştuğu bilinmektedir. Bu durum göster­mektedir ki Türkiye’nin yol haritası içerisinde yer alması gerekenlerin önemli bir kısmı çocuklardır.

Çocuk Koruma Kanunu’nun amacı “korunma ihtiyacı olan veya suça sürüklenen çocukların ko­runmasına, haklarının ve esenliklerinin güvence al­tına alınmasına ilişkin usûl ve esasları düzenlemek­tir”. Kanun’da çocuk ise “daha erken yaşta ergin olsa bile, on sekiz yaşını doldurmamış kişiyi” ifade etmektedir. Bu bakımdan Çocuk Hakları Sözleş­mesinde yer alan ergin olma durumu bir kıstas ola­rak görülmemiş, 18 yaş, kanun önünde çocukluk için üst sınır olarak belirlenmiştir. YUKK ve GKY içerisinde ise göçmen/mülteci çocukların Çocuk Koruma Kanunu kapsamında değerlendirileceği, her koşulda çocuğun yüksek yararının aranacağı vurgulanmıştır. Diğer taraftan ailesiyle birlikte ge­len çocuklara, başvuru sahibi olan ebeveyni ya da vasisine uygulanan kararların uygulanacağı belirtil­miştir. Göç ya da sığınma için başvuru sahibi bir yetişkin olduğunda refakatindeki çocuklar ayrıca değerlendirilmemekte, çocuğun sorumluluğu aile­ye verilmektedir.

Türkiye’de ise 1963 yılında UNESCO Tür­kiye temsilciliği öncülüğünde Türk Çocuk Hakları Bildirisi imzalanmıştır. Bu bildiri Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Bildirisi’nden esinlenerek hazırlanmıştır ve toplam 6 maddeden oluşmaktadır. Çocuk haklarına yönelik ulusal bir çaba olması bakımından değerlidir.

Eğitim politikaları ile göçü̈ engelleme

Ekonomik ve sosyal gelişme ile nitelikli iş gücünü̈ elde tutma

Dönüş ve dolaşım programlarının desteklenmesi

Uzman ağları oluşturma

Bu önlemlere bakıldığında “Ülkenin ihtiyaç duymadığı alanlarda da eleman yetiştirerek işgücü potansiyeli artırmak” seçeneği bulunmamaktadır. Aksine bu durum beyin göçünü artırmaktadır.