GÖÇ SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 8

Eğitimli ve yüksek vasıflı kişilerin çalışmak ve yaşamak amacıyla kendi ülkesinin dışında bir ülkeye gitmesi süreci beyin göçü olarak adlandırılmaktadır.

Diaspora kavramı, bir etnik grubun, ulu-sun ya da belli bir inanç grubunun kendi yaşadıkları yurtlarından göç ederek başka ülkelerde azınlık olarak yaşamaları durumunu anlatmak için kullanılmaktadır.

…alıcı ülkelerin kalifiye göçmenlerin ülkesine vergi ödemesi söz konusu olamadı. Ayrıca, gelişmekte olan ülkeler karakteristik kendi sakinlerinin vergi sorunları ile karşı karşıya olduğu için göçmenlere ve/veya yer­leşik olmayanlara vergi uygulamak sorunlu olabi­lirdi. Yüksek vasıflıların hareketliliğini kısıtlamak daha kolaydır, ancak yüksek eğitimli nüfusun göç etme eğiliminin uzun vadede ülkeye olumlu kat­kıda bulunma olasılığı daha yüksek olduğundan, hareketliliğin kısıtlanması ülkedeki insan sermayesi stokunun uzun vadede seviyesinin düşmesi riskine yol açabilmektedir (Köşer-Akçapar, 2006: 11-12).

Beyin göçü kavramı, genellikle gelişmekte olan ülkelerden, sadece sanayileşmiş (ev sahibi) dünyaya fayda sağlayan yüksek vasıflı insanların tek yönlü bir hareketi olarak tanımlamaktadır.

Eğer beyin göçü, OECD’de yaşayan bir ülkenin üniversi­te mezunu vatandaşların oranı olarak tanımlanırsa, en akut beyin göçü sorunu olan 40 ülkeden 21’i Af­rika’dadır.

Oded Stark ve Edward Mountford gibi bilim insanları, yüksek vasıflı göçmenlerin ayrılma­sının, menşe ülkedeki insan sermayesi düzeyinde artışa yol açabileceğini ileri süren beyin kazancına odaklanırlar.

Lowell ve meslektaşları (2004) bu nedenle bugünün yetenekli göç olumlu ve olumsuz sonuç­larını tanımlamak için “beyin zorlanması” terimini önermektedir (aktaran, Köşer-Akçapar, 2006: 14).

Amerika Birleşik Devletleri’nde ikinci kategori için, yüksek vasıflı profesyoneller (H-1B vizesi) verilir. F türü vize tam zamanlı akademik eğitim veya dil eğitimi alan öğrenciler için, G vizesi Diplomat, uluslararası organizasyon, BM ve benzeri organizasyonlar için, E2 vizesi yatırımcılar ve tüccarlar için bir ABD şirketinin %50 oranında yatırımını üstlenen kişilere, H-1A vizesi ise ABD’de geçici olarak çalışan hemşirelere verilir.

Amerika Birleşik Devletleri’nde ikinci kategori için, yüksek vasıflı profesyoneller (H-1B vizesi) için verilen vize yıllık sayısı 1992 yılında 110.200’den 2000 yılında 355.600’e yükselmiştir. Bu artışın toplamı gelişmekte olan ülkelerden gelen göçün bir sonucudur ve bu işçilerin yaklaşık yarısı artık Hindistan’dan geliyor (Docquier ve Marfouk, 2006: 152-153).

Cumhuriyet’in ilk yıllarında mübadeleler ile gerçekleşen bazı Avrupa ülkelerine yönelik göç hareketleri bir yana Türkiye’de modern anlamda ilk göç hareketliliğinin 1960’lı yıllarda yaşanmıştır.

2000 yılındaki göç verilerini inceleyen Docquier, ve diğerleri (2009) gelişmekte olan ülkelerden gelen kadın beyin göçü oranlarının erkeklerden ortalama yüzde 17 daha yüksek olduğunu ortaya koymuştur. Aslında kadınların bu ülkelerin yüzde 88’inde be­yin göçü oranları daha yüksektir.

1960'lardan itibaren Türkiye'de yurt dışına işgücü göçü ağırlıklı olarak Almanya'ya doğru olmuştur.

Amerika Birleşik Devletleri Türkiye’den giden vasıflı göçün yüzde 41’ine sahip olmuştur

1960'lı yıllarla ile birlikte Türkiye'den Avrupa'ya yönelik işgücü göçünün temel nedeni ekonomiktir.

Nermin Abadan Unat'a göre Türkiye'den Avrupa'ya olan göçün dönemlere göre sınıflandırılması şu şekildedir: 1950, 1960, 1970, 1980, 1990 ve 2000 sonrası yıllar.

Kitlesel göç dönemi olan 1960’larda ise başta Almanya ve ilerleyen yıllarda diğer Batı Avrupa ülkeleri ile yapılan ikili anlaşmalar çerçevesinde ve Türk hükûmetlerinin yurt dışı istihdam politikası doğrultusunda (Abadan-Unat, 2002) kitlesel göç başlamıştır.

1970’ler, 1980’ler ve devamı İkinci Kuşak dönemi olarak adlandırılabilir.

Türkiye'de Avrupa'ya olan işgücü göçünde özel sektörden gelen talepler doğrultusunda ismen ve talep üzerine çağrılanlardan meydana gelen göçe nominal göç adı verilemktedir.

Kendilerini Fransalı-Müslüman-Türkler veya Almanyalı-Müs- lüman-Türkler gibi tireli kimliklerle tanımlayan göçmenler ve onların çocukları, aslında bir yandan Avrupalılık gibi ulusötesi bir kimliğe öte yandan yine İslam gibi evrensel bir kimliği vurgulamaktadırlar.

Castelles ve Miller'e göre bazı ülkelerde, başta Almanya ve Fransa olmak üzere, ırkçılıktan bahsetmek konusunda bir isteksizlik söz konusudur. Etnosantrizm ya da yabancı düşmanlığı gibi örtmeceler kullanılır.

Almanya’nın da 1973 Petrol Krizi’nden olumsuz etkilenmesi ve ekonomisinde ciddi bir gerileme yaşanmasının ardından bu ülkede yabancı işçi alımı durdurulmuştur.