GÖRSEL SANATLAR EĞİTİMİ

Görsel sanatlar eğitiminin, bireyin kendini tanımasına olanak sağlayan bir süreç olduğu düşünülürse, bireyin diğer eğitim süreçlerindeki etkililiğini de olumlu yönde etkileyebileceğini söyleyebiliriz. Okulöncesi eğitim programlarında büyük ölçüde yer alan görsel sanatlar eğitiminin çocuğun gelişim alanlarında birçok işlevi bulunmaktadır. Bunları aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz. Buna göre görsel sanatlar eğitimi çocuğun;

  Sonuç olarak, çocuğun gelişiminde böylesine önemli işlevleri bulunan görsel sanatlar eğitimi, çocuğun tüm eğitim sürecini daha etkili kılabilecek bir güce sahiptir.

Sanatsal etkinliklerde farklı araç-gereçlerin kullanımı ve tekniklerin öğretimindeki çeşitlilik çocuğun sanatsal gelişimi için büyük yararlar sağlar. Çünkü bu koşullar çocuğun farklı teknikleri uygulamasına, denemesine ve yaratıcılığına geniş açılımlar sağlamasına neden olacaktır. Bu nedenle çocukların sanat etkinliklerinde hangi malzemelerle nasıl çalışacaklarının da belirlenmesi önemlidir. Öğretmenin sanat etkinliklerini planlama ve uygulama sürecinde bunları dikkate alarak çocukların bilgi, gereksinim ve gelişim düzeylerine göre hazırlanması gerekmektedir. Okulöncesi dönemde görsel sanatlar etkinliklerini şu şekilde sıralayabiliriz;

Çizgisel Çalışmalar: Kuru boya, mum boya, pastel boya, farklı kalınlık ve çeşitte fırçalar, kurşunkalem ile yapılan çizimler çocukların görsel ifade biçimlerini ve yorumlarını içerir.

Renkli Çalışmalar: Kuru boya, mum boya, sulu boya, pastel boya, parmak boyası, şeker boyası, renkli farklı keçeli kalemler, mürekkep ile yapılan her türlü renkli çalışmaları içerir. Çalışmalarda renklerin kullanımı, karıştırma, kağıt ve fırça seçiminde esnek davranılmalıdır.

Üç Boyutlu Çalışmalar: Kil, kağıt hamuru, tuz seramiği, oyun hamuru, kağıt ve karton gibi malzemelerle yapılan çalışmaları içerir.

Form Çalışmaları: Farklı artık malzemeleri kullanarak belli bir bütünü oluşturan tasarımların yapılmasını içerir. Renkli kağıtlar, gazeteler, değişik boylarda kutular, kablolar, tahta parçaları vb. gibi artık malzemeler kullanılabilir.

Okulöncesi dönem insan yaşamının temelini oluşturur. Bu dönem eğitiminde aile en önde gelen kurum olmakla birlikte, okulöncesi kurumlar çocukların yaşamında önemli bir yere sahiptir. Burada verilen eğitim ile çocukların; psikomotor, sosyal- duygusal, dil gelişimlerinin desteklenerek, öz bakım becerilerinin kazandırılması ve ilköğretime hazır bulunuşluklarının sağlanması amaçlanmaktadır. Kuşkusuz okulöncesi eğitimde bu amaçlara ulaşmada görsel Sanatlar eğitiminin rolü büyüktür.

Okulöncesi görsel sanatlar eğitiminde dikkate alınması gereken bazı temel ilkeler bulunmaktadır, bu temel ilkeleri Artut (2004) şu şekilde ifade etmektedir;

Okulöncesi temel sanat eğitim etkinliklerinden form çalışmalarının içeriği şu şekildedir; farklı artık malzemeleri kullanarak belli bir bütünü oluşturan tasarımların yapılmasını içerir. Renkli kağıtlar, gazeteler, değişik boylarda kutular, kablolar, tahta parçaları vb. gibi artık malzemeler kullanılabilir.

Okulöncesi temel sanat eğitim etkinliklerinden renkli çalışmaların içeriği şu şekildedir; kuru boya, mum boya, sulu boya, pastel boya, parmak boyası, şeker boyası, renkli farklı keçeli kalemler, mürekkep ile yapılan her türlü renkli çalışmaları içerir. Çalışmalarda renklerin kullanımı, karıştırma, kağıt ve fırça seçiminde esnek davranılmalıdır.

Okulöncesi temel sanat eğitim etkinliklerinden üç boyutulu çalışmalar kil, kağıt hamuru, tuz seramiği, oyun hamuru, kağıt ve karton gibi malzemelerle yapılan çalışmaları içerir.

Okulöncesi dönem insan yaşamının temelini oluşturur. Bu dönem eğitiminde aile en önde gelen kurum olmakla birlikte, okulöncesi kurumlar çocukların yaşamında önemli bir yere sahiptir. Burada verilen eğitim ile çocukların; psikomotor, sosyal- duygusal, dil gelişimlerinin desteklenerek, öz bakım becerilerinin kazandırılması ve ilköğretime hazır bulunuşluklarının sağlanması amaçlanmaktadır.

Yaratıcılığın desteklenmesinde okulöncesi eğitim kurumlarına büyük görev ve sorumluluklar düşmektedir. Bu dönemde görsel sanatlar eğitimi programları uygun şekilde hazırlandığında çocukların yaratıcılıklarını geliştiren büyük bir potansiyel olabilir. Okulöncesi çocukların görsel sanatlar eğitimi programlarında,

Yaratıcılığa yöneltici etkinlikler olarak sıralanabilir.

Cumhuriyetin kurulduğu ilk yıllarda ise ülkenin içinde bulunduğu şartlar nedeniyle ilköğretime öncelik verilmesi gerektiğinden okulöncesi eğitim kurumlarının sayısında bir artış görülmemektedir. Okulöncesi dönem eğitimi ailelerin ve yerel yönetimlerin sorumluluğuna bırakılmıştır. 1927-1928’de İstanbul’da iki yıllık eğitim veren Anaokulu öğretmeni yetiştiren bir okul açılmıştır. 1930-1931’de bu okullar kız teknik okullarına nakledilmiş ve 1933 yılında da kapatılmıştır. 1953’de V. Milli Eğitim şurası kararlarıyla kapanan okullar yeniden açılmıştır. Okulöncesi eğitim resmi ve resmi olmayan (özel teşebbüs) kurumlara bırakılmıştır. 1974’teki IX. Milli Eğitim şurası, okulöncesi eğitimin amaç ve görevlerini, Milli eğitimin genel amaç ve ilkelerine uygun olarak yeniden belirlemiştir. 1981’de gerçekleşen X. Milli Eğitim şurasında okulöncesi programı daha önceki şuralarda görülmediği şekliyle ayrıntılı olarak değerlendirilmiştir. 1993’deki XIV. Milli Eğitim şurasında, okulöncesi eğitimin tanımı, kapsamı, önemi gibi konular detaylı bir şekilde ele alınmış ve okulöncesi eğitimin yaygınlaştırılması, öğretmen yetiştirme ve isdihdam gibi konularda, okul öncesi eğitim modelleri alt komisyonları oluşturularak çalışmalar yapılmış ve kararlar alınmıştır. 1996’daki XV. Eğitim şurasında okulöncesi eğitimin gelecek zaman içinde 2 yılının zorunlu eğitim kapsamına alınması konusunda önemli bir karar çıkmıştır.

Okulöncesi görsel sanatlar eğitimi, çocukların gelişim düzeyine, ilgisine, hayal gücüne ve coşku dolu dünyasına uygun, katı kurallar dizgesi içinde olmayan, onların yaratıcı gelişmelerine olanak sağlayan, ilgi ortamının oluşturulduğu, fırsatların verildiği etkinliklerle yürütülmelidir. Seçilmiş resim veya fotoğrafın birebir kopyasını yaptırma becerisini kazandırmak, çocuğu belli kurallar ve kaygılar içerisine sokacaktır.

Okulöncesi görsel sanat eğitiminde çocuklar etkinlik sürecinde oluşturdukları ürünlerin büyük bir çoğunluğu içgüdüsel olarak gerçekleşir, estetik kaygı pek güdülmez, yaratıcılığa oldukça yakındırlar. Okulöncesinde sanat etkinlikleri çocuk merkezli olmalıdır. Sanat eğitimi çocuğun kendini dışa vurmasına olanak sağlayan son derece önemli bir ifade ve dışa vurum etkinliğidir. Çünkü bütün çocuklardan düşüncelerini sözcüklerle ifade etme konusunda gerekli dil gelişimini kazanmış olmaları beklenemez ve genellikle gizli duygu ve düşüncelerini sözcüklerle anlatma yerine daha çok çizimleri ile ifade etmeyi tercih ederler.

1974’teki IX. Milli Eğitim Şurası, okulöncesi eğitimin amaç ve görevlerini, Milli eğitimin genel amaç ve ilkelerine uygun olarak yeniden belirlemiştir.

Çocuğun yönlendirdiği etkinliklerle, öğretmenin yönlendirdiği etkinlikler arasında farklılıklar değil, denge olmalıdır. II. ifadenin yer almadığı seçenek doğrudur.

Okulöncesi yaratıcılık eğitimi çocuklarda gerçek olay ve nesnelere bağımlı kalmak yerine, hayal güçlerini geliştirmelerini sağlar.

Okulöncesi görsel sanatlar eğitiminde, ilköğretimin planlı, programlı formal eğitim sistemine göre, çocukların gelişimlerini ve yaratıcılıklarını destekleyen daha özgür, daha bağımsız çalışmalara yer verilir. Eğitim programları arasında geniş farklılıklar olmakla birlikte, ortak olarak gözlenen özellikleri şöyle sıralanabilir; Belirli hedefleri gerçekleştirmelidir. Çocuğun yönlendirdiği etkinliklerle, öğretmenin yönlendirdiği etkinlikler arasında bir denge olmalıdır. İnsan ilişkilerine dayalı bir atmosferin gelişimini sağlamalıdır. Ana-babaları, çocukların eğitimine katmalıdır. Ürünleri değerlendirmelidir.

Kuru boya malzemesi çizgisel ve renkli çalışmasının ikisinde de kullanılır. Yalnızca I ya da II seçeneği doğrudur denemez.

Form çalışmaları, farklı artık malzemeler kullanarak belli bir bütünü oluşturan tasarım yapılmasını içerir.

Yağlı boyayla yapılan çalışmalar okulöncesi görsel sanatlar eğitiminde uygulanan çalışmalardan biri değildir.

Görsel sanat eğitimi, katı kurallar dizgesi içinde değil, onların yaratıcı gelişmelerine olanak sağlayan, ilgi ortamının oluşturulduğu, fırsatların verildiği iki ve üç boyutlu etkinlikler şeklinde yürütülmelidir.