Müdahale Aşaması

Gruplarla sosyal hizmet, insan gruplarının sosyal gereksinimlerinin karşılanması ve sorunlarının
çözümlenmesinde kullanılan bir yöntem olup; hedefi kişilerin çevrelerine daha uyumlu hâle gelerek
hem kendileri hem de çevreleri açısından işlevsel bireyler olarak yaşamlarını sürdürmelerine yardımcı olmaktır.

Grup dinamikleri; grubun amaçları, gruptaki iletişim kalıpları, çatışmalar, üye rolleri gibi pek çok faktörden etkilenir. Gruplar; farklı kişilikler, kültürler, sosyal çevre, eğitim düzeyi ve alt yapıya sahip insanlardan kurulur. Her katılımcı kendi özelliklerini ihtiyaçlarını, motivasyonunu ve korkularını gruba yansıtır.

Grup dinamiklerinin kavranması, hem görev hem de tedavi gruplarında, etkili uygulamalar için esastır. Grup dinamiklerine yeterince dikkat etmemek, verimsiz grup toplantılara neden olabilir.
Gruplarla etkili bir şekilde çalışabilmek için sosyal hizmet uzmanları;
1. Grup üyelerinin devam eden etkileşimleri boyunca ortaya çıkan grup dinamiği süreçlerini anlayabilmeli,
2. Bu dinamiklerin, farklı sosyo-kültürel ve sosyo-ekonomik arka planları olan üyeler üzerindeki etkisini göz önünde bulundurabilmeli,
3. Ortaya çıkan dinamiklerin mevcut ve gelecekteki grup işleyişi üzerindeki etkisini değerlendirebilmeli,
4. Üye katılımına olanak sağlayan grup dinamiklerinin gelişimine rehberlik etmeli ve bununla eşzamanlı olarak, grubun amaçlarını gerçekleştirmesine imkân yaratmalıdırlar.

Teorilerle ilişkili olarak geliştirilen modellerde grup gelişim aşamalarının basamak sayısı ve isimleri değişmekle birlikte pek çok model, aşağıdaki temel basamakları içermektedir...Bu beş aşama literatürde şekillenme,
fırtına, düzenlenme, çalışma ve çözülme olarak adlandırmıştır.

Grup dinamikleri beş alanda kavramsallaştırılabilir;
1. İletişim süreçleri ve etkileşim kalıpları,
2. Kişiler arası çekim ve bağlılık,
3. Sosyal entegrasyon ve etki,
4. Güç ve kontrol,
5. Kültür

Roller, grubun üyelerinin işleviyle ilgili paylaşılan beklentilerdir.

Kişilerarası çekim alt grup oluşumuna ve bir bütün olarak grubun bağlılık seviyesine katkıda bulunur. Kişiler arası çekime katkıda bulunan çeşitli faktörlerden ilki yakınlıktır. Yakınlık, insanlar arasındaki etkileşimi artırır ve bu da genellikle çekimi artırır. Bu nedenle, fiziksel olarak buluşma eylemi, üyeler arasında bağlar oluşmasına yardımcı olur. Araştırmalar, benzerliğin (kendisine benzeyen insanlardan hoşlanma eğilimi) kişilerarası çekimi desteklediğini göstermiştir. Eğer bir şekilde kişisel özelliklerini tamamlıyorlarsa, farklılıklar da kişilerarası çekimi desteklemektedir. Kişilerarası çekime katkıda bulunan başka faktörler de vardır; örneğin kabul ve onay. Yani, kabul edici ve pozitif olan, katkıları için diğerlerini öven grup üyeleri genellikle çekici olarak algılanır. Bu durumlarda karşılıklılık da sıkça meydana gelir ve dolayısıyla pozitif / kabul edici davranış, pozitif / kabul edici yanıtlar meydana getirir.
Üye beklentilerindeki uyumluluk da genellikle kişilerarası çekime katkıda bulunur. Örneğin eğer yüksek bir kendini ifşa bekleniyorsa, derin bir şekilde kendini ifşada bulunan bir üyenin, sessiz bir üyeyle karşılaştırıldığında, kişiler arası olarak daha çekici bulunması muhtemeldir ya da eğer grup güçlü bir lider arzuluyorsa, güçlü liderlik yetenekleri gösteren üyeler genellikle diğer grup üyelerine göre kişile rarası olarak daha çekici görünür.

Liderlerin yedi güç kaynağı olduğu öne sürülmektedir;
1. Bağlantı gücü; etkili insanların ve kurumların kaynaklarını kullanabilme gücü,
2. Uzman gücü; grubun belirli bir amacı gerçekleştirmesine yardımcı olacak deneyime sahip olmak,
3. Enformasyon gücü; grubun ihtiyaç duyduğu enformasyona sahip olmak,
4. Meşru güç; resmi bir konuma ve o konumla birlikte gelen otoriteye, haklara ve ayrıcalıklara sahip olmak,
5. Referans gücü; grup üyeleri tarafından sevilmek ve hayran olunmak,
6. Ödül gücü; sosyal ve somut ödüller sunabilme,
7. Baskı gücü; yaptırımda bulunma, cezalandırma veya kaynaklara, ödüllere

Ayrılma, Geri çekilme, Bağımsızlık, Duygusallık, Hüzün.

6.1 tablosunda özetlendiği görülmektedir (S: 125, Tablo 6.1).

Sorunun Tanımlanması

Sürecin bu adımında sorun, grup tarafından tanımlanır. Birinci adımın özelliği olan rahatsızlık hissinin, sosyal hizmet uzmanı ya da üye tarafından gruba sunulmasının ardından bir tanımlama yapılmaya çalışılır...Ya da bir grup üyesi, gruba, grup içerisinde fikrini ifade etmenin kendisi için zor olduğunu söyleyebilir.

Sorunun Olası Çözümüne Yönelik Değerlendirmeler Yapılması

Üyelerin akıllarına gelen her çözümün bir listesini yapmaya dayanan beyin fırtınası tekniği bu aşamada yararlı olmaktadır.

Prova; bir şeyin amacına uygun, istenilen gibi, gereken düzeyde olup olmadığını, işleyip işlemediğini vb. anlamak için yapılan deneme

Sorun çözme sürecinin adımları; bir sorunun varlığının kabul edilmesi, sorunun tanımlanması, sorunun incelenmesi, sorunun olası çözümüne yönelik değerlendirmeler yapılması, en iyi çözümün seçilmesi,
çözümün uygulanması ve sonuçların değerlendirilmesidir.

Bir grupta çatışmaya neden olabilecek yaygın farklılıklar dört kategoriye ayrılabilir:
1. Grup üyeleri arasındaki görüş farklılıkları,
2. Grup üyeleri ve sosyal hizmet uzmanı arasındaki görüş farklılıkları,
3. Grup üyeleri arasındaki sosyo-ekonomik ve sosyo-demografik farklılıklar,
4. Sosyal hizmet uzmanı ve üyeler arasındaki sosyo-ekonomik ve sosyo-demografik farklılıklar.

Bir gözlem bir üye tarafından yapıldığında, sosyal hizmet uzmanı iki şekilde müdahale etmelidir. İlki, sosyal hizmet uzmanının gruptan, gözlemi dikkatli dinlemelerini ve reddetmemelerini istemesidir. İkinci olarak, sosyal hizmet uzmanı, grup üyesini kendini açıkça ifade edebilmesi ve düşüncesini netleştirmesi için desteklemelidir. Sosyal hizmet uzmanının görevi, sorun çözme sürecinde üyelerin sürece girmesinden kaçınma yerine dâhil olmalarına yardım etmektir.

Grupla sosyal hizmet uygulamasında, sosyal hizmet uzmanlarının grup içinde çatışma ve farklılıkları ifadesinden kaçınmalarının nedeni, çatışmanın kontrolden çıkacağından ve grubun sona ermesine neden olabileceğinden duyulan endişe ve çatışma ile başa çıkmakta yetersiz kalabileceklerinden duyulan korkudur. 

Grup içinde yüzleşmeyi kullanan sadece sosyal hizmet uzmanı değildir, özellikle çatışma durumlarında,
üyeler birbirleri ile de yüzleşirler. Bu durumda da yüzleştirmeler yıkıcı bir şekilde oluşursa sosyal hizmet uzmanı bunu sınırlandırabilir ve üyeleri yönlendirebilir. Üyelerin yüzleştirmenin empati ve destekleyici yönünü grup içinde öğrenmesi, grup dışındaki yaşamlarında ve müdahale sonrasında yaşamlarını yapılandırmalarında onlara büyük yarar sağlar.

Sosyal hizmet uzmanı ile üyeler arasındaki bu farklılıklar önemlidir, çünkü sosyal hizmet uzmanı ve grup üyeleri arasındaki farklılıklara saygı çatışmayla başa çıkmada anahtardır. Bu nedenle farklılıkların kabul edilmeleri ve yönlendirilmeleri gereklidir. Çatışmaların etkili bir şekilde çözülmesi grup içinde diğerlerinin sahip olabileceği farklı inanç, görüş ve bakış açısına açık olunmasına bağlıdır. Böyle bir açıklığın desteklenmesi için ilk olarak, grubu oluşturan üyelerin aralarında olan grubu zenginleştirdiğine inanmaları gereklidir. İkinci olarak, görmezden gelerek değil, bu farklılıkları görerek, hem kendilerine hem de grubun zenginleşmesine faydalı olacaklarını kabul etmeleri gereklidir. Üçüncü olarak, diğer kişi ile anlaşmazlık yaşamanın bu kişiden hoşlanmama anlamına gelmediğini fark etmeli, bir kişiden hem hoşlanıp hem de o kişinin görüş ve davranışlarına katılmamalarının mümkün olduğunu anlamalıdırlar. Son olarak, farklılıkların ifade edilmesinin grubu parçalamayacağından ve ortaya çıkacak çatışmaların grup tarafından başarılı bir şekilde belirlenip, çözüme ulaştırılacağından emin olmalıdırlar.

Grupla sosyal hizmet uygulamasında sorun çözme süreci, çatışma çözme süreci ve farklılıkların doğrudan tartışılması süreci müdahalenin temelini oluşturur.

Bireysel bir soruna uyarlanan sorun çözme süreci şu şekilde ilerler; 1. Bir üye bir sorundan veya kaygılandığı bir
durumdan bahseder. 2. Sorun üye ve grup tarafından tanımlanır. 3. Üyenin sorunu incelenir. Sorun incelenirken, durum hakkında ek bilgi bireyden alınabilir. Grup üyelerinin, bireyin ne dediğini gerçekten dinlemeleri gerekmektedir. Sorun hakkında veya bireyin hisleri hakkında sorular sorabilirler. Dinledikçe ve soru
sordukça sorunu, sorundan bahseden bireyin bakış açısıyla görmeye başlarlar. Empati geliştirirler.
4. Diğer üyelerin, bireyin sorunlarıyla ilişkili kişisel deneyimleri konuşulur. Üyeler, birey tarafından bahsedilen sorunla ilgili kişisel deneyimlerini ve yüzleştikleri ikilemleri anlatırlar. 5. Grupta bulunan diğer üyelerin deneyimlerine dayanarak, üyenin sorununa olası çözümler belirlenir. 6. Üye, diğer üyelerin ve sosyal hizmet uzmanının yardımıyla, deneyeceği eylem planına karar verir. Grup, üyenin çözümü uygulamaya geçirmesini nasıl planlayacağına yardım eder. 7. Üye çözümü uygular. 8. Grup, ilerideki toplantılarda, üyenin çözümü uygulanmasını değerlendirmesine katkıda bulunur. Bu sürecin, sorunun irdelenmesi aşaması ile ilgili iki adımı olan, 3. ve 4. adımlar özellikle önemlidir. 3. adımda, odak sorunun incelenmesi üzerinedir. Grubun, sorunu getiren üyeyi gerçek anlamda anlayıp ona, deneyimlerine ve hislerine karşı bir empati geliştirmesinin ardından, diğer üyeler benzer deneyimlerini ve ikilemlerini paylaşabilirler ve sorun çözme sürecinin 4. basamağını gerçekleştirebilirler. Empati, sürecin 3. ve 4. basamaklarının zamanlamasının ölçülmesine yarayan elzem bir değerdir.