GÜVENLİK SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 8

Direkt ya da dolaylı olarak radyoaktif ışımaya maruz kalan bir malzemenin veya canlı dokunun ne kadar ışımaya maruz kaldığını ölçme ve hesaplama tekniği olan, fizik biliminin alt dalına dozimetre adı verilir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Gamma ışıklarının dalga boyu diğerlerine göre daha küçüktür. Doğru cevap B şıkkıdır.

A, B, C  ve E şıklarında yer alan unsurların hepsi X-ışını tüpünde yer alır. Ancak, X-ışını tüpü içinde yer almayan unsur plastik plakadır. Doğru cevap D şıkkıdır.

X-Işını cihazlarından geçen demir, çelik, altın, gümüş gibi atom numarası 18'den büyük inorganik maddeler, monitorde mavi renkte görünürler.

X-Işını cihazının ve dozimetrelerin ölçümü ve bunların radyasyon kontrolleri Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK)'e aittir. Dolayısıyla doğru cevap A şıkkıdır.

İngilizce’de tanımlanamayan nesneler için kullanılan X öneki ile kullanılan X-Işını, ilk olarak Alman bilim adamı Wilhelm Conrad Röntgen tarafından bir deney sırasında tesadüfen keşfedilmiştir. Bu nedenle “Röntgen ışınları” olarak da adlandırılmaktadır. X-Işınları gözle görülemeyen, yüksek frekanslı, düşük dalga boylu, radyoaktif özellik taşıyan ve aynı zamanda son derece delici olan salınımlı sinyallerdir.

Etkileşime göre iki çeşit X-Işını elde edilmektedir. Bunlardan birincisi Sürekli X-Işınları olup, elektron demeti, hedef atomun çekirdeğine yaklaşırken çekirdeğin pozitif yükünden kaynaklanan elektrik alandan etkilenmekte ve ivmeli hareket yapmaya zorlanarak dışarıya foton yayarak oluşmaktadır. Sürekli bir enerji spektrumuna sahip bu fotonlara Sürekli X-Işınları denilmektedir. Ikinci çeşit X-Işını elde etme yöntemi Karakteristik X-Işınlarının kullanılmasıdır. Bu yöntemde, hedef atom üzerine gönderilen elektronlar, ilgili atomun yörüngesindeki elektronlarla etkileşimi sonucu aldıkları enerjiyle üst enerji seviyelerine çıkmaktadırlar. Kararsız durumdaki bu enerji seviyeleri geri bozunduğunda dışarıya foton yayınlanmaktadır. Enerjileri, seviyeleri arasındaki farka eşit olan bu fotonlara da Karakteristik X-Işınları denir.

X-Işını cihazları; insan, nesne ya da araçların sabit bir X-Işını kaynağından geçirilmesi sonucunda içeriği hakkında bilgi veren cihazlardır. Bu cihazlarda bir X-Işın kaynağı ve bunun karşısında gönderilen ışınları algılayan dedektörler bulunmaktadır. İnsan, nesne ya da araçlardan geçen ışınlar foto-diyot denilen dedektörler yardımıyla algılanarak görüntülenebilmektedir.

X-Işınları çok farklı alanlarda kullanılmaktadır. Tıpta teşhis ve tedavi amacıyla kullanılan X-Işınları maddenin kristal yapısı ve organik maddelerin moleküler yapısının incelenmesinde, kimyasal maddelerin analizinde, fizikte yeni elementlerin incelenmesinde, malzeme kontrollerinde ve güvenlik amacıyla yabancı maddelerin tespitinde kullanılır.

90'lı yılların başlarında güvenlik kontrol sistemi üreticileri nesnelerin kimyasal yapısı hakkında bilgi verecek tekniklerden faydalanmaya başladılar. Yeni teknikte malzemelere renk kodlaması uygulanmaktadır. Örneğin titanyum, krom, demir, çelik, kalay, kurşun, bakır, gümüş, altın gibi atom numarası 18’den büyük olan ağır elementler (inorganik maddeler) mavi renklendirme ile alüminyum gibi atom numarası 10 ile 18 arasında olan orta ağırlıktaki elementler (karışık grup) yeşil renklendirme ile ve atom numaraları 10’un altında olan hidrojen, karbon, nitrojen, oksijen, nitrogliserin, akril, kağıt, tekstil ürünleri, tahta ve su gibi organik maddeler de turuncu ile görünmektedir.

Günümüzde en çok kullanılan Kişi Giriş Kontrol istemleri çeşitlerini iki alt başlık altında sıralayabiliriz:

 İnsan Kontrol Sistemleri;

Nesne Kontrol Sistemleri;

Doğru cevap B şıkkıdır.

Kullanım amaçlarına göre birçok turnike çeşiti vardır. Bunlar içerisinde,
günümüzde en yaygın olarak kullanılanlarını aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür:

Bu turnike çeşitleri arasında dört kollu turnike çeşidi yoktur. Doğru cevap D şıkkıdır.

Özürlü ve VIP turnikeler tek kollu turnikelerdir. Açık konumdayken kolay geçiş yapılabilmekte ve geçişlerin kolaylaştırılması açısından farklı amaçlarla kullanılabilmektedirler. Acil durumlarda tahliye amaçlı olarak, engelli kişilere kolay geçiş sağlamak ya da çıkışlarda kalabalığın hızlı şekilde çıkışını sağlamak üzere yaygın olarak kullanılan turnike sistemlerindendir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Bağımsız karlı sistemler, çoğunlukla yüksek güvenlik gerektirmeyen giriş noktalarında sadece kart veya şifre sahibi olan kişilerin giriş / çıkış hareketlerinin sağlanması amacıyla kullanılmaktadır. Sonraki aşamada bir bilgisayar ekranından izlenmesi mümkün olmayan sistemlerdir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Biyometrik sistemleri, diğer güvenlik sistemlerinden ayıran en önemli özelliklerini aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür: 

Biyometrik sistemlerde izlenememezlik diye bir özellik yoktur. Doğru cevap A şıkkıdır.

X-Ray sistemleri, kontrol edilen eşyaların cihaza giriş ve çıkışları esnasında, perdelerin arasından bir miktar radyasyon çıkışı insan sağlığı açısından tehlike arz etmektedir. Bir saatte alınan 600 rem öldürücüdür. Bu nedenle Dozimetre kullanımı genellikle şart konulmaktadır. Dozimetre veya radyakmetre olarak isimlendirilen cihaz, maruz kalınan radyasyon miktarını ölçmektedir. Radyasyonun vücut üzerindeki ölçüsü rem veya mili rem birimleriyle gösterilmektedir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Mobil uygulamalarda kişinin uygulamaya girişi sağlanabilmesi için daha çok; Yüz geometrisi tanıma, Parmak izi tanıma, Ses tanıma ve İris / retina tanıma gibi biyometrik özellikler kullanılmaktadır. Avuç içi / el üstü damar tanıma gibi özellikler mobil uygulamalar için uygun değildir. Doğru cevap D şıkkıdır.

İnsan vücut tarama sistemleri, yoğun insan geçişi olan alışveriş merkezleri, hava limanları, gümrükler, adliyeler, askeri nizamiyeler, kamu binaları vb. yerlerde kullanılmaktadır. Bu sistemler “geri yansıma (backscatter)” sistemler olarak adlandırılmaktadır. Geri yansıma sistemlerinde Compton saçılması tekniği kullanılarak yapılmaktadır.

X-Işını cihazı kullanımında operatörlerin dikkat etmesi gereken konular vardır. Bunlar özetleyecek olursak; cihaz eğitim almış kişilerce kullanılmalıdır, cihaza herhangi bir canlı konulmamalı, cihazın bakımları yapılırken açık olmamasına özen gösterilmeli, operatörler cihaza sıkışacak uzunluk ve bollukta kıyafet giymemeli ve aksesuar kullanmamalı, banta konulup analizi yapılacak nesneler küçükten büyüğe yerleştirilmeli, incelenen nesneler hakkında fikir sahibi olunamadığı durumlarda sahibinden bagajı açması istenmelidir.

Bagaj aramada kullanılan cihazlarda kullanılan X-Işını radyoaktif özelliktedir. Ancak cihazın bulunduğu kutu içerisi özel kurşun kaplı olarak imal edilmiştir. Bu cihazların her ay periyodik kontrolleri yapıldığından ve kurşun kaplı olduklarından operatörler ve bagajları taramadan geçen insanlar doğrudan zarar görmemektedir.