HABER TOPLAMA TEKNİKLERİ

Haber, vaktinde kamuya ilettiğimiz ve toplumda çok sayıda kişiyi ilgilendiren ve etkileyen, bunun yanında, toplumun genelinin
anlayabileceği şekilde aktarılan bir olayın öyküsüdür, haberin özellikleri ise şu şekildedir:
• Haber güncel olmalıdır.
• Haber, yeni olmuş veya tekrar oluşan olaylar hakkındadır.

•Haber sistematik değildir; aynı olay ve oluşumlarla ilgilenir ve haberin gösterdiği dünya, sadece ilişkisiz oluşumlardan ibarettir ki, yorumlamak da haberin başlıca görevi değildir.

• Haber dayanıksızdır. Sadece, olayın kendisi geçerli olduğu sürece işe yarar veya kullanılabilir.
• Haber olarak bildirilen olaylar gerçek önemlerinden daha önemli olarak garip veya en azından beklenmeyen türden olmalıdır. Ve bazı tür haberler de, olay vuku bulmadan verilebilir.

5N 1K, ne, nerede, ne zaman, nasıl, neden, kim, sorularına yanıt arar.
Bu sorular bütün dünya dillerindeki ortak soru sözcükleridir. Türkçede bu altı soru sözcüğünden başka soru sözcüğü yoktur. İşte bu nedenle bir olayın haberleştirilmesinde bu soruların yanıtları verildiğinde her şeyin cevabı verilmiş olacaktır.
5N 1K denilen bu soruların hazırlanan haberlerde mutlaka bulunması gerekmektedir. Aksi takdirde haber eksik olur. Habercilikte, bu soruların cevapları okuyucuya net olarak sunulmalıdır:
• Haber metinleri, haber girişi ve haber gövdesi olarak iki kısma ayrılır.
• Giriş cümlesinde 5N 1K formülünün öğelerinin, gövdede de geriye kalan detay bilgiler işlenmelidir.

5N 1K, ne, nerede, ne zaman, nasıl, neden, kim, sorularına yanıt arar.
Bu sorular bütün dünya dillerindeki ortak soru sözcükleridir. Türkçede bu altı soru sözcüğünden başka soru sözcüğü yoktur. İşte bu nedenle bir olayın haberleştirilmesinde bu soruların yanıtları verildiğinde her şeyin cevabı verilmiş olacaktır.
5N 1K denilen bu soruların hazırlanan haberlerde mutlaka bulunması gerekmektedir. Aksi takdirde haber eksik olur. Habercilikte, bu soruların cevapları okuyucuya net olarak sunulmalıdır:
• Haber metinleri, haber girişi ve haber gövdesi olarak iki kısma ayrılır.
• Giriş cümlesinde 5N 1K formülünün öğelerinin, gövdede de geriye kalan detay bilgiler işlenmelidir.

Haber türleri, konularına göre, formatlarına göre, özel haberler ve rutin haberler, başlıkları altında da gruplandırılmışlardır. Konularına göre haberler, bilişim, spor, kültür gibi haberlerdir. Formatlarına göre televizyon, radyo, dergi haberleri. Rutin haberler sıradan gelişen olayların haberleri basın toplantıları, olağan meclis görüşmeleri gibi. Özel haberler ise muhabirin kendi çabasıyla ortaya çıkardığı haberlerdir.

Basın kuruluşları haber aktarırlarken temel toplumsal işlevleri yerine getirmektedir. Bunlar, haber toplama, işleme ve yayıma hazırlama, denetim ve eleştiri, kamuoyu oluşturma, siyasal karar alma yönünden ikna etme, eğitme, eğlendirme, reklam, boş zamanları doldurma gibi işlemlerdir.

Görüşme ve Röportaj:
Yalnız haberle tatmin edilmeyen durumlarda merak ve ilgi çekici konuları yerinde yapılacak inceleme ile önceden hazırlıklı olarak tanıtan, okurun aynı zamanda haber, görgü ve kültür gereksinimini gidermeye yönelik yazı türüne röportaj denir. Ayrıca röportaj, bir muhabirin belli konudaki sorularına görüşme
yoluyla yanıt aranması olarak da tanımlanmaktadır.

Arşiv, kurumların gerçek ve tüzel kişilerin faaliyetleri sonucunda meydana gelen, idari, hukuksal, tanıklık, kurumsal değeri olan ya da tekrar kullanılmak üzere üretilen her türlü görsel, yazılı ve veri bilgilerinin muhafaza edildiği yerdir.
Arşivler genel olarak klasik arşivler ve modern arşivler olarak ikiye ayrılır. Klasik arşivler, Osmanlı arşivi gibi eski yazıyla yazılmış belgelerle ilgili arşivlerdir. Modern arşivler, iş dünyası, hastaneler, televizyonlar vs. gibi kurumların ürettikleri her türlü belge ve bilginin tutulduğu yerlerdir.

Birinci El Kaynaklar:
Muhabirin bizzat olaya tanıklık ettiği, izlediği ya da olayın içinde yer alan kişilere dayanarak yaptığı haberler, muhabirin kaynağa telefonla ulaştığı haberler, röportajlar bu tip haber kaynaklarını oluşturur. 
İkinci El Kaynaklar: 
Haber ajansları, basın bültenleri, açıklamalar, kamu ve özel sektör kuruluşları, oda, dernek, vakıf ve kişilerden çeşitli yol ve yöntemlerle alınan bilgi, belge ve verilerle oluşturulan haberlerin kaynaklarıdır.

Niteliğine göre haber kaynakları:

• Gerçek kişiler
• Sanal kişiler
• Kamu tüzel kişiler
• Özel tüzel kişiler

Mesajın üretilme biçimi açısından kaynaklar: 
• Yazılı kaynaklar
• Görsel kaynaklar
• Görsel-işitsel kaynaklar
• Elektronik kaynaklar

Haber bilme ve haberdar olma çabasının ortaya çıkardığı kitle iletişim araçlarının temel malzemesidir. Zaman içinde ticari bir metaya dönüşen haber, tanımlanması zor bir kavramdır. Bugüne kadar bir çok haber tanımı yapılmıştır. I ve II deki tanımlar da bunların içinde yer alır.

Pulitzer;"Bir gazete abartmadan ama değerini de düşürmeden, okurun haberin doğruluğuna olan inancını, gazetenin güvenilirliğini zayıflatmadan, diğerlerinden farklı, dramatik, romantik, heyecan verici, biricik, çekici, komik, konuşulmaya değer olanı ve merak uyandıranı araştırmalı" demektedir.

Haberin özellikleri; güncel almalıdır, yeni olmuş veya tekrar oluşan olaylar hakkındadır, sistematik değildir, dayanıksızdır, olaylar gerçek önemlerinden daha önemli olarak garip veya en azından beklenmeyen türden olmalıdır.

Bir haberde bulunması gereken temel ilke; haberciliğin anayasası haline gelmiş 5N1K kuralıdır. Bu ise ne, nerede, ne zaman, nasıl, neden, kim sorularına yanıt aramaktadır.

5N1K kuralına göre metin incelendiğinde;

Ne: kaza

Nerede:Belli değil

Ne zaman: Dün sabaha karşı

Nasıl: Şarampole yuvarlandı

Neden: Sürücü uyuyunca

Kim: Sürücü C.N

Siyasetin ilgi alanı içinde kalan her şey toplumu ilgilendirir. Siyasetin sahip olduğu bu etki onu önemli bir haber alanı haline getirir.

Toplumda ilgi gören ancak toplum yaşamını doğrudan ilgilendirmeyen olaylar ve bireyler hakkındaki haberler magazin haberleri içinde yer alır.

Olay yerinde gözlem iyi haberciliğin temellerinden biridir. Muhabirlerin görülebilir ve gözlenebilir olayları izlemesi, gözlemde bulunması, haber toplama bakımından en istenilen yoldur. Muhabir, olayları yerinde gözlemler ve içine girerek olayı tanımlar.

Muhabirin bizzat olaya tanıklık eden kişiye dayandırarak yaptığı haberde kullandığı kaynak "birinci el haber kaynağı" olarak adlandırılır. Bu sınıflama içinde birinci ve ikinci el haber kaynakları yer alır.

Haberin yapısı bakımından yapılan sınıflamada haber kaynakları 4 ayrı kategoride toplanmıştır. Bunlar; resmi kaynaklar, özel kynaklar, haber ajansları ve diğer haber organlarıdır.