HABERCİLİĞİN TEMEL KAVRAMLARI - Deneme Sınavı - 14

Tefrika Gazete veya dergilerde çıkan, birbirini tamamlayan yazılardan oluşan dizi (TDK Sözlük). Bir eserin uzun bir özetinin, parçalar ya da bölümler halinde gazetede yayımlanması.

Türk basınında ilk sansür ise 1876 yılında Sansür Kararnamesi ile uygulanmaya başlayarak gazeteler, yayından önce kontrol edilerek hükümete yönelik her türlü eleştiri içeren haberler ve kullanımı yasaklanan kelimeler sayfalardan çıkarttırılmıştır.

“Basın”, haber verme araçlarını anlatmakla birlikte, daha çok gazetecilikle ilişkilendirilen bir kavramdır. Basının ortaya çıkışı, matbaanın Avrupa’da yaygınlaşmasına ve ticaretin gelişmesine bağlı olarak haber mektuplarının yayımlanması ve bunların düzenli şekilde ve belirli bir içerikte yayımlanmaya başlamasıyla gazetelerin doğduğu görülmektedir. Ünitemizin bu bölümünde Dünyada ve Osmanlı döneminde ilk gazetelerin nasıl çıktığı üzerinde durulacaktır. Doğru cevap D'dir.

Süreli yayımlanan ilk gazete 1605’de Hollanda’da yayımlanmaya başlanan Wettlycke Tydinghen adlı Flamence ve Fransızca çıkan gazetedir. Doğru cevap E'dir.

Osmanlı Devleti’nde Türkçe olarak çıkan ilk gazete 1 Kasım 1831’de Takvim-i Vekayi’dir. Bu gazete, Türk Basın Tarihi’nin başlangıç noktası olarak kabul edilmektedir. Takvim-i Vekayi, II. Mahmut’un isteği doğrultusunda yayımlanmaya başlamıştır. Gazetenin başına Vakanüvis Esat Efendi getirilmişti. Bu gazete, Osmanlı Devleti olanaklarıyla çıkan ve resmi özellikte bir gazete idi. Doğru cevap A'dır.

Ceride-i Havadis, basın tarihimizde ikinci Türkçe gazete olup yarı resmi niteliğiyle dikkat çekmiştir. Tüccar olan ve İngiltere’deki Morning Herald gazetesinin de İstanbul muhabirliğini yapan William Churcill 1840 yılında, Padişah Abdülmecit’ten aldığı izinle Ceride-i Havadis gazetesini yayımlamaya başlamıştır. Gazete, ilk üç sayısında hiç satılamamış ve daha sonraki sayılarında da mali sıkıntılardan kurtulmak için sürekli olarak devlet desteği talep etmiştir. Bu nedenle Ceride-i Havadis gazetesi “yarı resmi gazete” olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Fotoğraf makinesi optik ve kimyanın bileşimi sonucunda gerçekleştirilmiştir. Arap gökbilimcileri İ.S. IX. Yüzyılda, güneşin görüntüsünün bir perdeye düşen izdüşümü incelemişlerdi. XVI. yüzyılda bazı İtalyan ressamlar düzgün çizim yapmalarına yardım eden mercekler ve “camera obscura” (karanlık kutu) gibi araçlar kullanıyorlardı. Doğru cevap C'dir.

İletişimde geliştirilen son iletişim araçlarından biri olarak internet, 2000’li yıllara damgasını vurmuştur. 1965 yılında ABD’de kurulan DARPA ajansı ile özellikle Amerika’nın güvenliğini sağlamak ve savunmayla ilgili çalışan araştırmacıların ortak çalışma yapabilmelerine zemin hazırlamak üzere kurulan ajansta, bilgisayarlar arası iletişimin sağlanması konusunda çalışmalar yürütülmekteydi. Bu çalışmalar sonucu 1969 yılında, ABD’deki dört üniversiteye ait ana bilgisayarlar telefon hatları üzerinden birbirine bağlanarak enformasyon alışverişi sağlanmıştı. Bu bilgisayarlar ve telefon hatları ile oluşturulan iletişim ağına ise “ARPANET” adı verilmişti. Doğru cevap D'dir.

İletişim, en genel anlamda duygu, düşünce ya da bilgilerin akla gelebilecek her türlü yolla baş­kalarına aktarılması şeklinde işleyen karşılıklı bir süreçtir. Doğru cevap E’dir.

En genel anlamda “kitle iletişimi”; iletilerin kamusal, dolaylı, tek yönlü teknik bir araç saye­sinde dağınık bir kitleye iletildiği süreç şeklinde tanımlanır. Doğru cevap D’dir.

Elektrik dalgalarının özelliğinden yararlanarak seslerin kablo olmaksızın uzak mesafelere iletilme­sine dayalı sistemin adı olan “radyo” teknolojisi, radyo istasyonları aracılığıyla radyo yayıncılığına olanak sağlamaktadır. Doğru cevap C’dir.

Genel Yayın Yönetmeni: Genel olarak gazete ya da derginin yayın politikasından, yayın içeriği­nin bu politikaya uygunluğundan, yayın içeriğinin düzeninden ve içeriğinden, ayrıca yazı işlerinin iş­leyişinden ve gazetenin organizasyonundan sorum­lu en tepedeki kişidir. Doğru cevap B’dir.

Yazı İşleri Müdürü / Müdürleri: Gazete ve dergide istihbarattan gelen haberleri değerlendiren ve yayınlanmasından genel yayın yönetmenine kar­şı sorumlu kişi ya da kişilerdir. Doğru cevap E’dir.

“Basın özgürlüğü ve bu özgürlüğün kullanımı­nı düzenlemek” amacını taşıyan 5187 sayılı, gün­cel Basın Kanunu, TBMM tarafından 9 Haziran 2004 tarihinde kabul edilmiştir. Doğru cevap B’dir.

İnternet Gazeteciliği: İnternet ortamında web siteleri üzerinden yapılan gazetecilik uygulaması­dır. Doğru cevap C’dir.

Maksatlı haber: Tamamen gerçekleri yansıt­mayıp olayın taraflarından birinin çıkarları için yapılan haber. Kasıt taşıyan, gizli bir amaca yönelik bu haber, kamunun bir olay hakkında ilgisinin çe­kilmesi için de yapılabilir. Doğru cevap D’dir.

Medyanın toplum adına yaptığı faali­yetler özetle şöyle sıralanabilir:

 Doğru cevap E’dir.

Sorumlu müdür, birden fazla ise her birinin sorumlu olduğu bölüm belirtilir. Sorumlu müdür olabilmek için;

 Doğru cevap D’dir.