HABERCİLİĞİN TEMEL KAVRAMLARI

Manşet: Gazetelerin ilk sayfasına en iri puntolarla konulan, genellikle gazetenin logosunun altında yayımlanan başlık.

Haberin 15-20 sözcüklük özet ifadeleri ya da haberin okunmasını sağlayacak ilgi çekici anlatımlar haber spotlarıdır.

5N1K: Haber öğeleri olarak bilinen ne, kim, nerede, ne zaman, neden ve nasıl sorularının yanıtlarını içeren temel haber yazma formülü.

Haber yazma tekniklerinin kral tahtında oturan ve bu unvanı nedeniyle de en yaygın şekilde kullanılan Ters Piramit Tekniği dışında, haber yazmada; Piramit Tekniği, Wall Street Journal Tekniği, Kronolojik Dizi Tekniği, Listeleme Tekniği, Bölümleme Tekniği ve Dörtgen (Kare/Blok) Tekniği de kullanılmaktadır.

Rutin (genel) haberler: her gün olan, alışık olunan, olacağ› önceden bilinen ve olağanüstü bir özelliği bulunmayan haberlerdir.

Derleme haberler: Arşiv taramasına bağlı olarak daha önce yayınlanmış bilgi ve belgeler ışığında oluşturan daha çok bilgilendirmeyi amaçlayan haberlerdir.

Sıcak haberler: Ani gelişen ya da beklenmedik olaylar karşısında hazırlanan ve süratle yayınlanan haberler sıcak haberlerdir.

Asparagas haberler: Yalan, asIlsIz ya da palavra haberlerdir.

Gazetelerin birinci sayfaları “vitrin” sayfası olarak bilinir.

Gazetelerin ilk sayfalarında logonun hemen altında ve dergilerin kapak sayfalarında iri puntolu harflerle yayınlanan haberler manşet haberlerdir.

Sürmanşet haber ise genellikle olağanüstü durumlarda tercih edilen, manşet haberden daha önemli haberlere karşılık gelir.

Gazete satışlarını artırmak amacıyla gazetelerle birlikte verilen hediyelere promosyon denmektedir.

Başlıklar haberi okutmak için okuyucuyu isteklendirmelidir, Okuyucunun ilgi ve dikkatini çekmelidir, Haber unsurlarını içermelidir, Kısa ve anlaşılır olmalıdır, Haber metni ile çelişmemelidir, Haberin .zünden uzaklaşılmamalıdır, Abartılı olmamalıdır, Çoklu okumaya ya da yanlış anlaşılmaya yol açmamalıdır, Çoklu anlamlar içermemelidir, Boş sözlerden kaçınılmalıdır, Habere yorum getirmemelidir.

Ana başlığın üzerinde ya da satır boşluklarına göre sağ ve sol yanında yer alan, ana başlığı tanımlayan, açıklayan özellikte ve çoğunlukla da 5-10 sözcüklü bir cümle halinde sunulan genellikle ince, zayıf yapılı, beyaz karakterli ya da dişi karakterli harflerle dizilen başlıklara üst başlık denir.

Hedef kitlenin ilgisine göre, bilgilerin en önemliden daha az önemliye doğru sıralandığı haber yazma tekniğidir.1850’lerde gazetecilerin telgrafla haber geçmek için geliştirdikleri, telgraf hatlarındaki kesilmeler ve sorunlar nedeniyle gazeteciler haberin en önemli unsurlarını ilk defada geçmek istemelerinden okurun ilgisi de göz önünde bulundurularak, muhabir ya da editörün vereceği karar çerçevesinde habere ilişkin en önemli ve en can alıcı unsurlar ön plana çıkarılan haber yazma tekniğidir. ikinci ve üçüncü̈ derecedeki önemli unsurlar ise birbirini izleyen bir sırada yer alır. Bu teknikte haberin özeti girişte verilir ve haber iki kısımdan oluşur: Giriş bölümünde olayın ne olduğu ve sonucu özet olarak verilir. En önemli haber öğeleri giriş paragrafında yer alır. Haber gövdesi ya da gelişme bölümünde ise genellikle olayın “neden” ve “nasıl” olduğu, kronolojik bir sırada açıklanır

Sıcak haber aktaran radyo ve televizyon haberciliğinde, yaygın olarak konuşma dili tekniği kullanılır. İnsanların birbirleriyle anlaşmak için sesli olarak konuştukları dile “konuşma dili” denir. Haberlerin sesli olarak birine anlatılıyormuşçasına sunulduğu radyo ve televizyon haberlerinde kullanılan konuşma dili tekniği, karşıdaki insanlarla konuşuyormuş gibi haberi yazma temeline dayanır. Çünkü yazı lan bu haber, bir spiker tarafından sesli olarak okunarak izleyenlere sunulur.

Haber türleri beşe ayrılır. Niteliklerine göre haber türleri, Haber öğelerine göre haber türleri, Konuları göre haber türleri, Haber kaynaklarına göre, Kitle iletişim aracının türüne göre ayrılır.