HALK HİKAYELERİ - Deneme Sınavı - 5

Bamsı Beyrek adlı Dede Korkut hikâyesi ile aralarında konu benzerliği olan halk hikâyesi Âşık Garip'tir.

Türkiye ile Balkanlar dışındaki coğrafyalarda bilinmeyen, göçebe hayatının izlerini taşıyan, kadın kahramanının yedi erkek kardeşe sahip olduğu hikâye Hurşit ile Mahımihri'dir.

Âşık Garip ve Tahir ile Zühre’yi bilimsel yöntemlerle inceleyen araştırmacı Fikret Türkmen'dir.

Hikâyenin tek anlatması bulunmakta olup o da Radloff ’un Proben adlı eserinin VII. cildindedir. Bu hikâye zaman zaman Türkiye Türkü araştırıcılar tarafından da (Ali Berat Alptekin, Saim Sakaoğlu, Esma Şimşek, vb.) değerlendirilmiştir.

Bamsı Beyrek, Dede Korkut hikayeleri içinde yer almaktadır.

Türk edebiyatının en önemli eserlerinden birisi 12 hikâyeyi içine alan Dede Korkut Kitabı’dır.

Dede Korkut hikâyeleri IX ve XI. yüzyıllarda oluşmuş, XV. yüzyılın sonunda, adını bilmediğimiz biri tarafından yazıya geçirilmiştir.

Boy, Dede Korkut hikâyelerinde hikâye karşılığı olarak kullanılmıştır.

“Mitolojik yönden zengindirler.” Halk hikayesini özelliklerindendir. Meddah hikayelerinde mitolojinin izleri yok denecek kadar azdır.

İlk meddah I. Bayezid’in sarayında bulunan Kör Hasan’dır.

Büyüklerin şiirlerini ve başkalarının manzum olarak yazdıkları sözlerini okuyanlar ve halka yararlı olanlar. Bunlar olmazlarsa, değerli sözlerin yararı halka ulaşmaz. Bunlara râvî denilir ve meddah sayılırlar.

O. Fleischer

Dresden nüshası 1815 yılında H. O. Fleischer tarafından bulunmuştur. Her ne kadar nüshayı Fleischer bulmuşsa da onu bilim dünyasına H. F. von Diez tanıtmıştır.

Kam püre Oğlu Bamsı Beyrek

Günümüzde, Hazar Denizi’nin doğusunda ve batısında Bamsı­Beyrek,Tepegöz ve Deli Dumrul hikâyeleri sözlü kaynaklarda anlatılmaya devam etmektedir.

Tayyarzade, Cevri Çelebi, Sansar Mustafa, Hançerli Hanım, Tıf­lî ile İki Biraderlerin Hikâyesi adlarıyla bilinen hikâyelerin tamamı IV. Murat döneminde İstanbul’da oluşmuştur.

Mustafa Cemiloğlu

Kitabî Mensur Realist hikâyeler üzerinde Fuad Köprülü (1986), Özdemir Nut­ku (1996), Pertev Naili Boratav (1946 /1988), Şükrü Elçin (1988), Saim Sakaoğlu (1994), Pakize Aytaç (2003) gibi araştırıcılar durmuşlardır.

Eserin iki önemli yazması bulunmakta olup bunlar Almanya’nın Dresden şehrinde ve Vatikan’dadır. Bu nedenle yanıt A'dır.

Câm-i Cemâyin,Tebrizli Hasan b. Mahmud Bayatî’nin hac yolculuğu sırasında tanıştığı Cem Sultan’ın isteği üzerine yazdığı veDede Korkut’un adı geçtiği eserdir. Bu nedenle yanıt B'dir.

Bamsı Beyrek hikâyesiyle benzerlik gösteren halk hikâyesi ise Âşık Garip hikâyesidir. Bu nedenle yanıt D'dir.

ikisi arasındaki benzer motifler:Kırk ince belli kız, kül tepeçük olmaz güyegü oğul olmaz, at ayağı külüg ozan dili çevük olur, av avladılar kuş kuşladılar, açların doyurulması çıplakların giydirilmesi, deliler, yas âdetleri, antlar, insan başından kale yapma, çocuksuzluktur. Bu nedenle yanıt D'dir.

Başta ilk yazılı metnimiz Orhun Anıtları olmak üzere pek çok eserimizde sosyal devletin tanımı olarak açların doyurulması, çıplakların giydirilmesinden söz edilmektedir. Bugünkü sosyal devletin tanımında da aynı hususları bulabiliriz. Dede Korkut hikâyelerinde yılda bir kere düzenlenen toyda da açlar doyurulmakta, çıplaklar giydirilmektedir. Bu nedenle yanıt E'dir.