HALK HİKAYELERİ - Deneme Sınavı - 6

Hurşit ile Mahımihri hikâyesi, göçebe hayatın izleri üzerine kurulmuş allegorik bir hikâyedir. Türkiye ve Balkanlar’ın dışındaki ülkelerde bilinmemektedir. Yaylaya göç sırasında Mahımihri ocaklık taşı altına mektup bırakarak yerini Hurşit'e bildirir. Hikaye sonunda sevgililer kavuşurlar, düğünleri yapılır.

Kimi varyantlarda Kerem'in adı Şah Gülşen'dir. Örneğin, Şükrü Elçin’in incelediği 1266 tarihli bir yazmada, Aslı’nın asıl adı Meryem, Kerem’in ise Şah Gülşen’dir. Ancak kimi varyantlarda, örneğin Ali Duymaz'ın incelediği bir varyantta, Şahın oğluna Ahmet Mirza, hazinedarın kızına da Kara Sultan adı verilir. Bu iki isim, hikayenin ilerleyen kısımlarında Kerem ve Aslı adını alacaktır.(s.99)

Hikâyenin bibliyografyası Saim Sakaoğlu ve Ali Berat Alptekin tarafından hazırlanmıştır.

Hikâyenin tek anlatması bulunmakta olup o da Radloff’un Proben adlı eserinin VII. cildindedir

Aşık Garip hikayesi 1875 yılında Ermeni harfleri kullanılarak Türkçe yayımlanmıştır

“Meh-Mah”, “Hurşit ile Mahımihri” gibi hikâyelerde olduğu gibi “astral” (gök cisimleriyle ilgili) eserlerin sonradan folklorlaşmış varyantları olan hikayedir

Kitapta bahsedilen şehirler Musul ve Kerkük Suriye'de bulunmaktadır

Yaylaya göçülmesi, göç sırasında ocaklık taşı altına mektup bırakılması, av sırasında bırakılan şahinin Mahımihri’nin çadırına girmesi gibi konuların işlendiği hikaye Hurşit il Mahımihridir

Tebrizli olan Hoca Maksud’un bir oğlu olan Aşık Garip, Tiflisli Hoca Sinan’ın kızı Şah Senem’e de âşık olur.

Karaca Oğlan Belgratlı, İsmikan Sultan’ın babası ise Tunalıdır. Din farklılığı, İsmikan'ı seven Prikaşçik ile söz konusudur.

Tahir ile Zühre hikâyesinin kitabınızda verilen örneğinde biri padişah, diğeri ise Lala'nın çocuğu olup aralarında bu sınıfsal fark dışında bir bilgi verilmez

Hurşit ile Mahımihri hikâyesinin kitabınızda verilen örneğinde biri padişah, diğeri bir bey çocuğudur. Aralarında göçerlik dışında başka bir fark belirtilmez. 

Kerem ile Aslı din farklılığı üzerine kurulmuş bir hikayedir.

Tahir ile Zühre büyü ile bildiklerini unutturma ve ölen sevgililierin mezarı üzerinde gül bitmesi motifleri ile özelleşen bir hikayedir

e Saim Sakaoğlu ve Ali Duymaz tarafından hazırlanan kitap Kültür Bakamlığı yayınıdır.

Ercişli Emrah ile Selvi Han hikâyesi, Türkiye’nin dışında; Azerbaycan, Türkmenistan ve Balkanlarda da bilinmektedir.

Türk halk hikâyelerinde adaletsizliği, haksızlığı temsil eden ve genellikle Gence’de oturan kişilik Kara Vezir'dir.

Türk halk hikâyelerinde hakkı, adaleti, doğruluğu temsil eden kişilik İran Şahı Şahoğlu Şah Abbas'tır.

Karaca Oğlan, İsmikan'ın aşkı ile yollara düşmüş, dağlar aşmış, ilim sahibi, mütevazi, cömert bir tip olarak tanımlanmıştır.

Tahir ile Zühre hikâyesi Almancaya çevrilmiştir.