HALK SAĞLIĞI - Deneme Sınavı - 13

A,C,D,E seçenekleri "Tersiyer Koruma Önlemler" arasında yer almaktadır. B seçeneği ise primer koruma önlemlerindendir. Cevap B seçeneğidir.

Yaşlılık kronolojik açıdan “65 yaşın üzerinde olmak” olarak tanımlanabilir. 65-74 arası yaşlılar “genç yaşlı”, 75-84 arası yaşlılar “yaşlı” ve 85 yaş üzeri yaşlılar “ileri yaşlı” olarak gruplandırılırlar.

Yaşlılıkta kalbin dakikadaki atım hızı ile kalp kasının kasılma gücü azalır. Damar esnekliği azalır, damar duvarı kalınlaşır, damar direnci artar. Bu nedenlerle yaşlı insanın nabız sayısı azalmıştır, nabzı hafif yani çok da dolgun olmayan şekilde hissedilir. Yaşlı çok kolay kalp yetmezliğine girebilir, kan basıncı yani tansiyonu yükselmiştir. Kalp büyümesi görülebilir. Strese yanıtta azalma olur. Böbrek ve beyin gibi yaşamsal önemi olan organların beslen­mesi azalır. Bu nedenle bu organların işlevlerinde de azalmalar ve bozulmalar oluşur.

Endokrin Sistemdeki Değişiklikler: Yaşlılıkla birlikte kadın ve erkeklerde birçok hormonda azalma görülür. Kadınlarda ka­dınlık hormonları 40’lı yaşların sonlarında azalır ve mensturel kanamalar sonlanır (meno­poz). Erkeklerde de androjenik hormonlarda azalmaya bağlı olarak erkeklik organında sertleşme sorunları ortaya çıkar. Pankreastan salgılanan ve kan şekerini düzenleyen bir hormon olan insülinin azalmasına bağlı olarak kan şekeri düzeyinde yükselmeler görülür.

Solunum Sistemindeki Değişiklikler: Yaşlı gençliğinde sigara içmişse ve/veya içmeye devam ediyorsa ya da daha önce tozlu ortamlarda çalışmışsa akciğerinde kronik obstruktif akciğer hastalığı (KOAH), hatta ak­ciğer kanseri bile gelişebilir.

Merkezi ve Periferik Sistemdeki Değişiklikler: Yaşlılıkta periferik sinir sisteminde sinir iletim hızı azalır, reflekslerde yavaşlama gö­rülür. Bu nedenlerle duyusal algılama sorunu yaşayan yaşlılarda yanma ve donma riski daha yüksektir.

Üriner Sistemdeki Değişiklikler: Erkeklerde prostatta büyüme nedeniyle yaşanan sorunlarda kadınlar da ise pollakü­ri, noktüri, üriner inkontinans, disüri ve üriner sistem/idrar yolu enfeksiyonlarında artış görülebilir.

Duyu Organlarındaki Değişlikler:Gözde katarakt, glokom, presbiyopi denilen kırma kusuru, makula dejenerasyonu, Diabe­tes mellitus (DM) ve/veya hipertansiyona bağlı retinopati yaşla birlikte artar. Prebiakuzu denilen fizyolojik işitme kaybı söz konusudur.

Yaşlıların (65 yaş üzeri) %90’ının genellikle bir kronik hastalığı olup bunların %35’ inde iki, %23’ünde üç ve %15’inde dört ya da daha fazla hastalık bir arada bulunmaktadır.

Tedavi olanakları sınırlı olan, tam olarak tedavi edilemeyen ve iyileşme göstermeyen uza­mış durumlara “süreğen”, “müzmin” hastalık anlamında “kronik hastalık” denilmektedir. Kronik hastalıkların insidansının hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde demog­rafik ve epidemiyolojik dönüşüme bağlı olarak hızla arttığı görülmektedir. Sağlığa ayrılan bütçenin önemli bir bölümü bazen yaşam boyu sürebilen bu hastalıkların tedavisi için kullanılmaktadır. Küresel Hastalık Yükü 2013 verileri kronik hastalıkların günümüzün ve geleceğin en önemli sağlık sorunları arasında olduğuna işaret etmektedir.

Kronik hastalıklar dünyada bütün yaş grupları arasında yaygın olmakla birlikte çoğu kronik hastalık daha çok ileri yaşlarda görülmektedir. Bu nedenle kronik hastalıklar deni­lince akla yaşlılar gelmektedir. Bu, bir yönüyle doğru olmakla birlikte diğer yaş grupların­daki kronik hastalıkların göz ardı edilmesine neden olabilmektedir.

Konstipasyon ya da halk arasında bilinen adıyla kabızlık bağırsak hareketlerinin organik ya da işlevsel nedenlere bağlı olarak azalması sonucu dışkının (gaita, feçes) sertleşmesi, dışkı boşaltımında zorluk yaşanması, dışkılama sayısının azalması, karında gerginlik ve yaygın ağrı hissi ile karakterize bir durumdur.

Koroner arter hastalığının en yaygın belirtisi anjina pektoris yani göğüs ağrısıdır. Anjinaya eş­lik eden nefes darlığı, taşikardi, palpitasyon, baş dönmesi ve terleme gibi belirtiler birkaç dakika sürmekte ve dinlenme ile ya da uygun bir ilacın kullanımı ile düzelmektedir.

Hipotirodi halsizlik, çabuk yorulma, uyuma isteği, soğuk intoleransı, hareketlerde ya­vaşlama, bradikardi, yüz ve göz kapaklarında şişkinlik, iştahsızlık, kabızlık, saç dökülme­si, ciltte kalınlaşma ve kuruma gibi non-spesifik belirtiler ile ortaya çıkan bir durumdur. Diğer yandan hastanın semptomlarına serum kolesterol düzeyinde artış, konjestif kalp yetmezliği, makrositer anemi, demans, senkop, nöbet gibi nörolojik belirtiler ve eklemler ile ilgili yakınmaların da eklenmiş olması hipotiroidiyi akla getirmelidir.

Metabolizmada hızlanma, iştah artışına rağmen kilo kaybı, ellerde titreme, aşırı si­nirlilik, uykusuzluk, çarpıntı, sıcağa tahammülsüzlük, terleme, saçlarda cansızlaşma ve dökülme, tırnaklarda cansızlık ve kırılma, bağırsak problemleri, âdet düzensizliği, kemik erimesi, göz kaslarında güçsüzlük ve ekzoftalmi hipertiroidinin başlıca belirtileridir.

Katarakt gelişimsel ya da dejeneratif olaylar sonucunda göz bebeğinin arkasında bulunan ve görmeyi sağlayan doğal göz lensinin saydamlığını kaybederek matlaşmasıdır. Katarakt gelişimi hastada ışığa hassasiyet, gece görüşünde bozulma, çift görme, renklerde soluklaş­ma veya sararma ve görmede azalma gibi bazı belirtilere neden olur.

I. öncül eklem hastalıkları, V. öncül sindirim sistemi hastalıklarındandır. I, III ve IV. öncüller kardiyovasküler hastalıklardandır. Doğru cevap C seçeneğidir.

On beş dakikalık bir dinlenmeden sonra ölçülen yetişkin bireydeki sistolik kan basıncının (büyük tansiyon) 120 mmHg, diastolik kan basıncının (küçük tansiyon) ise 80 mmHg değerleri normal olarak kabul edilmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

A, B, C, D seçeneklerinde verilen ifadeler kronik hastalıklarla ilgili doğru ifadelerdir. E seçeneğindeki bilgi Kronik hastalıklar için doğru değildir.

Soruda patalojisi verilen hastalık Parkinson Hastalığıdır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Enfeksiyon hastalığının ortaya çıkabilmesi için mikroorganizmanın tamamlamak zorunda olduğu enfeksiyon zinciri adı verilen aşamalar söz konusudur. Enfeksiyon et­keni, enfeksiyon kaynağı, çıkış kapısı, bulaşma yolu, giriş kapısı ve konakçı; enfeksiyon zincirinin bileşenleri arasında yer almaktadır. Enfeksiyon etkenleri; virüsler, bakteriler, mantarlar, parazitler, artropotlar ve riketsiyalardır. Enfeksiyon kaynağı, mikroorganiz­maların yaşadıkları doğal ortamlar olup bu ortamdan çıkış noktalarına çıkış kapısı denir. Bulaşma yolu, enfeksiyon etkeninin konakçıya taşınma yoludur. Enfeksiyon etkeninin konakçı vücuduna girdiği yere giriş kapısı denir. Enfeksiyon etkenini, üzerinde veya için­de barındıran insan, hayvan ve bitkiye konakçı denir.

Trikomoniyazis: Trichomonas vaginalis seksüel yolla bulaşan ve ürogenital sistemde yaşayan bir parazit­tir. Bu parazit kaynaklı hastalıklara oldukça sık karşılaşılmaktadır. Trichomonas vaginalis; üreme bozukluklarına, doğum ağırlığında düşmeye ve pelvisle ilgili hastalıklara neden olabilir. Parazit kaynağı, enfekte olmuş kadın ve erkek bireylerdir. Hastalığın klinik bulgu­ları, idrar ve üreme yolu hastalıklarının bulguları ile sıklıkla karıştırılabilmektedir.

Taenia saginata (sığır tenyası), adlı parazitin meydana getirdiği bulaşıcı bir hastalıktır. Taenia saginata’nın görüldüğü yerler; özellikle çiğ et tüketiminin olduğu bölgelerdir. Ara konak, sığır gibi otçul hayvanlar olup son konağı ise insandır. Çiğ etin yenilmesi ile insan sindirim kanalına larva şeklinde alınan parazit burada gelişerek yetişkin tenya hâline ge­lir.

Sarcoptes scabiei hominis etkeninin neden olduğu alerjik reaksiyonlarla seyreden paraziter bir hastalıktır. Gal’in en önemli belirtisi; şiddetli gece kaşıntısıdır. Kaşıntı, bazı durumlar­da kişiyi uykusundan uyandırabilecek kadar şiddetlidir ve normal kaşıntılardan farklı ola­rak yanıcı özelliktedir. Ciltte “eritem” ve “ödem” oluşur. Kaşıntının başlama süresi; birincil infestasyondan 4-6 hafta sonradır.

Oldukça bulaşıcı bir hastalık olan kızamığın bulaşma zamanı, döküntü başlamadan önceki ve döküntü başladıktan sonraki 4 gündür. Belirti dönemi bulaşıcılığın en üst se­viyede olduğu dönemdir. Virüsün konakçı vücudundaki döngüsü, ilk olarak nazofarink epitelinden girmesi ile başlar. Buradan lenf bezlerine gider ve ilk “viremi” denilen ikinci-üçüncü günlerinde kan dolaşımına geçişini tamamlayarak çoğalma sürecine retiküloen­dotelyal alanlarda devam eder. İkinci viremi dönemi, beşinci-yedinci günler arasındadır. Yedinci-on dördüncü günlerinde ateş, döküntü ve üst solunum yolu rahatsızlıkları görü­lür. Hastalığın on beşinci ve on yedinci günlerinde virüsün çoğalması durmuş olur.