HALKLA İLİŞKİLER ARAŞTIRMALARI - Deneme Sınavı - 11

1. İlk aşama araştırma probleminin belirlenmesidir.

2. Araştırma probleminin kuramsal ya da kavramsal bir çerçevesini oluşturmak, nitel araştırmanın ikinci temel aşamasını oluşturmaktadır. Araştırmacı, çalışmasına temel oluşturabilecek kuram ya da kuramlar varsa bunları inceleyip araştırma deseni içinde açıklamalıdır.

3. Nitel yöntemde, araştırma sorusu başta kesin olarak sınırlandırılmasa da yine de araştırma problemi soru olarak ifade edilmektedir. Birçok nitel çalışmada, araştırma sorusu yazma süreci, “geliştirme” ve “yeniden ifadelendirme” ye dayalı bir çalışmayı kapsamaktadır.

4. Diğer bir aşama ise araştırma alanı ya da çalışma grubunun belirlenmesidir. Araştırmada araştırmacının ilgili alanı yakından incelemesi ve hatta mümkünse katılımlı gözlem yoluyla ilk elden bilgi toplaması önemlidir. Bu nedenle araştırmacının çalışacağı grubu ya da örneklemini seçerken dikkatli davranması gerekmektedir. Nitel araştırmada örneklem seçimi nicel yöntemde olduğundan biraz farklıdır.

5. Araştırmacının katılımı rolünün belirlenmesi ise diğer bir aşamadır. Nitel araştırmada araştırmacı, konusu ile ilgili olarak alanda zaman harcayan, alanı yakından tanıyan, alanda yaşananları paylaşan ve katılımcılarla yakın ilişki kuran kişidir. Bu durumda araştırmacının gözlem ve yorumları araştırma sonucunu belirleyen önemli bir etken olabilir. Nitel araştırmada araştırmacıya verilen bu esneklik, araştırmacının araştırmadaki rolünü açıkça belirlemesi ve ortaya koymasını gerekli kılmaktadır.

6. Bilgi toplama araç ve staratejilerinin geliştirilmesi ve bilginin toplanması diğer bir süreçtir. Nitel yöntemle yapılan araştırmalarda yaygın olarak kullanılan bilgi toplama teknikleri; gözlem, görüşme ve doküman incelemesidir. Araştırmacı, kendi araştırma probleminin özelliğine göre, bu tekniklerden bir ya da daha fazlasını araştırmasında kullanabilir. Birden fazla bilgi toplama tekniğinin birlikte kullanılması, elde edilen verinin geçerliliğini ve ulaşılan sonuçların doğruluğunu arttıra-bilmektedir.

7. Araştırmacı yukarıda sözü edilen teknikleri kullanarak topladığı bilgiyi veriye dönüştürdükten sonra verileri çözümlemek için iki genel yöntem kullanabilir. Bunlardan birincisi; derinlemesine analiz gerektirmeyen verilerin incelenmesinde kullanılan betimsel analiz, ikincisi ise daha yakından incelemeyi ve bu verileri açıklayan kavram ve temalara ulaşmayı gerektiren içerik analizidir.

8. Sonraki aşama sonuçların sınırlandırılması ve analitik genellemelere ulaşılmasıdır. Nitel araştırmalarda sosyal olaylar inceleme konusudur. Sosyal olaylar ise duruma, zamana göre değişiklik göstermektedirler. Ayrıca nitel araştırmada çalışma grubu söz konusu olduğu için yani evereni temsil edebilecek sayıda ve düzeyde kişiyi ör-nekleme dahil etmek çoğu zaman mümkün olmadığı için, bu araştırmalarda elde edilen bulguların genellenebilmesi güçtür.

9. Son aşamada araştırmacı, elde ettiği bulgulardan yola çıkarak kuram ve uygulamaya yönelik birtakım sonuçlar çıkarmalı ve önerilerde bulunmalıdır. Kurama yönelik çıkarımlar da önceden ortaya konmuş kuramların onaylanması, örneklendirilmesi veya çürütülmesi şeklinde ya da yeni kuram ortaya koyma ve bu kurama dayalı denenceler öne sürme şeklinde olabilmektedir.

• Yapılandırılmış görüşme: Bu görüşme türü, araştırma tarzıyla bağlantılı olarak tasarlanmış standart görüşme planı ile yüz yüze görüşmede sıralanmış belirli sorulara cevap aramaktadır. Bu görüşme yapısı analiz edilmek için nicel veriler de üretmektedir.

• Yarı yapılandırılmış görüşme: Bu görüşmenin doğasında sorular oluşturulacaktır fakat daha fazla ayrıntı ve açıklamaya ulaşabilmek için daha fazla sorusuna yer verilecektir. Bu görüşmeler yapılandırılmış görüşmeden daha serbest tarzda gerçekleşmektedir. Araştırmacı bu tür görüşmelerde görüşme sırasında soruların yerlerini değişirebilir, gerektiğinde yeni bir soru sorabilir. Amaç araştırma problemine ilişkin sorulara yanıt aramak olduğu için hem sistematik hem esnek olması bakı-mından elverişlidir.

• Yapılandırılmamış görüşme: Bu görüşme türü, görüşülen kişinin bakış açısını, durumlara karşı tepkisini ve görüşülen kişi için önemli olanı belirlemeyi amaçlamaktadır. Bu yaklaşım genellikle araştırmacının gözlem amacıyla doğrudan ortama katıldığı araştırmalarda kullanılır. Sorular etkileşimin doğal akışı içinde sorulur ve görüşülen birey kendisiyle görüşme yapıldığını bile farketmeyebilir. Önceden belirlenmiş sorular yoktur, görüşmenin hangi yöne gideceği kesin hatlarıyla önceden kestirilemez. Sorular konuşmanın anlık akışı içinde kendiliğinden gelişir.