HASTA ÇOCUKLARIN GELİŞİMİ VE EĞİTİMİ

Çocukların hastaneye yatışa gösterdikleri tepkiler çeşitli etmenlere göre farklılık göstermektedir. Bu etmenler şu şekilde sıralanabilir:

*Çocuğun yaşı
*Önceki ayrılık yaşantıları
*Çocuğun duygusal özellikleri
*Ayrılığın süresi
*Anne babanın hastaneye yatışa gösterdiği tepkiler

Regresyon: Çocuğun yaşından küçük davranması şeklinde tanımlanabilecek regresyon, hastalık ve hastaneye yatışın çocuk üzerindeki en temel sonuçlarından biridir. İlginin artması, bakımın başkaları tarafından verilmeye başlanması, özellikle küçük çocuklarda yeni kazanılmış yeteneklerin zayıflamasına neden olabilmektedir. Parmak emme ve yatak ıslatmaya
başlama, sık görülen regresif tepkilerdendir. Yatakta daha fazla zaman geçirme ve hastalığa
bağlı fiziksel gücün azalması, çocuklarda sık kullanılan bir dürtü boşalım yöntemi olan hareketliliğin engellenmesi, sıkıntıların giderilmesinde farklı yöntemlere başvurma gereksiniminin doğmasına yol açar

Kaygı: Çocuklar, hastalık ve tedavi sürecinde yaşadıkları kaygı yaratan yaşam olayları ile baş edebilmek için çeşitli baş etme yöntemleri kullanır.

Regresyon, inkâr, espriye vurma, karşıt tepki oluşturma bu yöntemler arasında yer alır.

Bu yöntemlerin bazıları olumlu ve işlevsel iken bazıları da kaygı ile baş etmede uyum sorunu yaratabilir

Bebeklik döneminde temel ihtiyaçları anne tarafından karşılanan çocuğun en büyük kaygısı anneden ayrılma şeklinde ortaya çıkar.

Çocukların hastaneye yatışa gösterdikleri tepkiler çeşitli etmenlere göre farklılık göstermektedir. Bu etmenler şu şekilde sıralanabilir:

Çocuğun yaşı, Önceki ayrılık yaşantıları, Çocuğun duygusal özellikleri, Ayrılığın süresi, Anne babanın hastaneye yatışa gösterdiği tepkileri.

Hastane personelinin hasta çocuğun ailesine yaklaşımında dikkat etmesi gerekenler de şu şekilde sıralanabilir:

Tanı ve tedavi aşamasında çocuk ve aile bireyleri ile durumu açık bir şekilde konuşmak, özellikle hastalık, hastalığın gidişi ve tedavi hakkında bilgi vermek, onların duygularını ifade etmelerini sağlamak gereklidir. Aileye yönelik müdahalelerde
tedaviyi empati ve iş birliği çerçevesinde yürütmek, ailenin tedavide aktif olmasını
sağlamak önemlidir. Duyarlı bir bakım ekibi ile çoğu stres verici durum azaltılabilir ve hasta ile yakınlarının daha olumlu deneyimler yaşaması sağlanabilir (Başbakkal ve ark., 2010). Bunun yanı sıra ailenin günlük rutinin mümkün olduğunca
korunması yararlı olacaktır (Oğuzhan ve Erden, 2012).

hastane personelinin hasta çocuğa yaklaşımında dikkat etmesi gerekenler şu
şekilde sıralanabilir:

- yaptıkları işlemi aşama aşama açıklayarak çocuğa bilgi vermeli 

- müdahale sırasında çocuğun kendini rahat hissedebileceği ortam
düzenlemesine özen gösterilmel

- çocuğun gelişim düzeyini ve duygularını bilmenin yanı sıra hastalıkla ilgili
inançları da incelenmelidir.

- Çocuğun hastanede yapabileceği uygun aktiviteleleri belirleyin

-servisin farklı bölümlerinin tanıtımı yapılmalıdır

- Çocuklara yakın ilgi,şefkat gösterilmeli ve sağlık personeline güven duymaları sağlanmalıdır

- Sağlık personelinin güven verici ses tonu ile çocuğa fırsat buldukça ziyarette bulunması, onlara dokunması ve güven verici ilişkiyi kurması, 

-Zaman kavramı iyi gelişmediğinden, zamanla ilgili açıklamalar olaylar üzerinden,
fazla detaya girmeden yapılmalıdır

Hastalık ve hastaneye yatış sürecinde çocuklarda en sık gözlemlenebilecek duygusal tepkiler şunlardır:

-Korku

-Kaygı

-Kızgınlık ve Öfke

-Depresyon

Hastalık ve hastaneye yatış sürecinde çocuklarda en sık gözlemlenebilecek duygusal tepkiler şunlardır:

-Depresyon

-Korku

-Kaygı

-Kızgınlık ve Öfke; Bazen de öfke nöbeti sırasında sinirlenir ve nefeslerini tutabilirler

Çocuklar, anne babadan ayrılarak hastaneye yatırıldıklarında çeşitli duygusal tepkiler gösterir. Çocukların gösterdikleri tepkiler üç aşama hâlinde ortaya çıkabilir: Ayrılık protestosu: Çocuk ağlar, çığlık atar; anne babadan ayrılmaya ve hastaneye yatışa tepki gösterir. Bu aşamada çocuk, anne baba kaybının yarattığı yoğun bir kaygı yaşamaktadır. Hastane ortamının yabancı olması da çocuktaki kaygıyı arttırmaktadır.

Çocukların hastaneye yatışa gösterdikleri tepkiler çeşitli etmenlere göre farklılık göstermektedir. Bu etmenler şu şekilde sıralanabilir: Çocuğun yaşı: Altı aydan daha küçük çocuklar hastaneye yatıştan daha büyük yaştaki çocuklara göre daha az etkinlenmektedir. Genel olarak altı yaş ve üzeri çocuklar için hastalık ve hastane süreci daha fazla stres yaratır. Önceki ayrılık yaşantıları: Çocuğun evinden ve ailesinden önceki ayrılık yaşantılarının olumlu olması, hastaneye yatışın olumsuz etkilerini azaltabilir. Travmatik ayrılık yaşantıları olan çocuklar, hastaneye yatışa karşı daha olumsuz tepkiler gösterebilir. Çocuğun duygusal özellikleri: Çocuğun hastaneye yatış sırasındaki duygusal durumu, mizaç ve kişilik özellikleri, hastaneye yatışa karşı gösterdikleri duygusal tepkiler konusunda belirleyici olabilir. Ayrılığın süresi: Ayrılık süresi arttıkça, ayrılığın yarattığı olumsuz etkiler de artabilir, derinleşebilir. Anne babanın hastaneye yatışa gösterdiği tepkiler: Çocuğun hastalığı ve hastaneye yatışı konusunda yoğun stres tepkileri gösteren anne babalar, çocuklarının da kaygı, korku gibi duygular yaşamalarına neden olurlar. Bu tür ebeveynlerin çocukları da çoğunlukla içe kapanıktır. Çocuk ve aile hastaneye yatmadan önce hastalık ve tedavi süreci ile ilgili bilgilendirilmişlerse kaygı ve korku gibi duygular daha az yaşanır (Bar-Mor,1997; Foster ve Park, 2012).

Travma, hiç beklenmeyen bir anda çocuğun dayanma gücünü zorlayan ya da aşan bir durum olarak tanımlanabilir. Fiziksel acıya neden olan tıbbi müdahaleler, çocukta travmatik yaşantıya neden olabilir. Travmaların oluşmasında, çocuğun olayı kendi yaşamına veya başka birinin yaşamına tehdit olarak algılaması rol oynar.

Korku: Görünen ya da görünmeyen tehlikeler karşısında bireyin gösterdiği doğal ve gerekli bir tepkidir. Çocukta görülen korkuların yaşa göre değişen kaynakları bulunmaktadır. İki üç yaşındaki çocuklar gök gürültüsü, elektrik süpürgesinin sesi gibi yüksek seslerden korkar. Üç dört yaşında bu korkulara karanlıktan, dilenciden, hırsızdan, polisten ve hayali varlıklardan korkma eklenir. Dört yaşındaki çocuklar düşüp yaralanmaktan, çizilen bir yerinin kanadığının görmekten korkar. Altı yaşında ise hayalet, cadı, yangın, hırsız, çocuklar için korku kaynağıdır. Korkuyu susturma, sindirme, alıkoyma, gözdağı verme aracı olarak kullanan anne babaların çocukları, daha yoğun korku yaşar. “Uslu durmazsan, doktor sana iğne yapar” gibi gözdağı ve uyarılar, çocuğun dünyasında anlaşılmaz, karmaşık korkulara sebep olur (Bakırcıoğlu, 2013).

Sürekli olarak yapılan iğneler, içilmesi gereken ilaçlar, diyet yapma zorunluluğu ve çocuğun hayatına yönelik çeşitli kısıtlamalar çocuk açısından önemli kaygı kaynaklarıdır.

Öfke nöbetleri daha çok iki-üç yaşlarında görülür. Bu nöbetlere huysuzluk krizleri de denmektedir. Bu yaşlarda bu tepki normaldir. Çocuklar günde üç kez öfke nöbeti geçirebilir.

Depresyon: Hasta çocuklar, yalnızlık, belirsizlik, ayrılık, öfke, sosyal ilişkilerden uzaklaşma ve içe çekilme, korku, engellenme ve üzüntü duygularını yoğun olarak yaşamaktadır. Bu belirtilerin uzun süreli olması, bir duygu durum bozukluğu olan ve çok küçük yaşlardan itibaren çocuklarda da görülülebilen depresyonun varlığına işaret ediyor olabilir

Kendini ısırma  hastalık ve hastaneye yatış sürecinde çocuklarda en sık gözlemlenebilecek duygusal tepkiler arasında yer almaz.

Anne babalar, çocuğun korkularına anlayış göstermeli; çocuğu küçümsememeli ve alay etmemelidir. Öncelikle çocuğun korkularının normal boyutta mı, yoksa aşırı boyutta mı olduğu tespit edilmelidir. Korkular çocuk için büyük bir stres kaynağı ise gündelik yaşamını olumsuz yönde etkiliyor ve uyum problemlerine neden oluyorsa bir ruh sağlığı uzmanına başvurmak gerekebilir. Korku yaşayan çocuğa empati gösterilmelidir. Korkulan nesne ya da durum hakkında açıklama yapılmalı, yaşadığı endişelerin kaynağına inilmelidir.

Doktor, ebe, hemşire, çocuk gelişimci, sağlık memuru, biyolog, psikolog, diyetisyen, fizyoterapist, ambulans ve acil bakım teknikerleri, acil tıp teknisyeni, çevre sağlık teknisyeni ve benzeri görevliler sağlık personeli sınıfını oluşturur.