HASTALIKLAR BİLGİSİ

1994 yılında Kahire’de yapılan “Uluslararası Nüfus ve Kalkınma Konferansı”nda cinsiyet eşitliğinin sağlanması, kadınların güçlendirilmesi, kadına yönelik şiddetin ortadan kaldırılması, kadınların doğurganlıklarında söz sahibi olmalarının sağlanması ilkeleri benimsenmiştir. Bu konferansta “Üreme Sağlığı” kavramı kabul edilmiştir. Cevap D'dir.

İki gebelik arasındaki sürenin anne sağlığı için risk oluşturmayacak şekilde düzenlenmelidir. Bu süre en az 2 yıl, ideali de 3 yıl olmalıdır.

Geleneksel Yöntemler

• Geri Çekme (Coitus İnterruptus)
• Takvim Yöntemi
• Haznenin İçinin Yıkanması (Vaginal Duş) • Emzirme (Laktasyon Amenore)

Diyafram ise modern yöntemler arasındadır. Cevap E'dir.

Modern Yöntemler

Kadın Kondomu (Kadın Prezervatifi)

Spermisidler (Spermleri Öldüren Tablet ve Fitiller)

Kadında Tüplerin Bağlanması (Tüp Ligasyonu)

Erkek Kondomu (Prezervatif )

Erkekte Sperm Kanallarının Bağlanması (Vazektomi)

Fakat haznenin içinin yıkanması yani vajinal duş geleneksel yöntemlerdendir. Cevap B'dir.

Oral kontraseptifler (OKS) kullanılmaya başlamadan önce kadının bir hekim kontrolünden geçmesinde yarar vardır. Özellikle vücut ağırlığı, kan basıncı, açlık kan şekeri ölçülmelidir. Diyabetes mellitusu (şeker hastalığı), hipertansiyonu, karaciğer yetmezliği, damar tıkanıklığı, depresyon, şiddetli baş ağrısı ve meme kanseri öyküsü olanlarda kullanılmamalıdır. Sigara ve diğer tütün ürünlerinden kullanan kadınlar için de OKS uygun bir yöntem olmayabilir. Kadının sürekli kullandığı bazı ilaçlarla OKS’nin, olumsuz etkileşimi söz konusu olabilir. Bu nedenle ilaç kullanma durumu da araştırılmalıdır.

Özellikle de az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde bu sorun ve sorunun etkileri daha büyüktür.

Bu ülkelerde toplumun önemli bir bölümünü cinsel yönden aktif gençler ve genç erişkinler oluşturmaktadır. İlk cinsel ilişki deneyim yaşının küçülmesi, evlilik öncesi cinsel ilişki deneyimlerinin yaşanma sıklığının artması, birden fazla cinsel eşin varlığı, göçler, işsizlik, ekonomik sorunlar nedeniyle birçok toplumda ve ülkede yasal veya ya- sal olmayan seks işçiliğinin olması, hatta artması, ulaşım olanaklarının artışı nedeniyle bölgesel, ulusal ve uluslararası seyahat aktivitelerinin yaygınlaşması ve buna bağlı ola- rak korunmasız cinsel deneyim yaşama olanağının ve olasılığının artması, CYBH’dan koruyan yöntemlerin sınırlı olması, bu bariyer yöntemlere ulaşamama veya kullanma- ma CYBH’nin toplumlarda artışının önemli nedenlerindendir. Bununla birlikte birçok toplumda cinselliğin tabu olarak görülmesi ve bu nedenle özellikle çocuklara, gençlere ve topluma cinsel eğitimlerin yetersiz verilmesine neden olmaktadır ki CYBH’ların artışının temelinde bu sorun yatmaktadır. Cevap A'dır.

Fenilketonüri: Bu hastalıkta çocuklarda “fenilalanin hidroksilaz” adı verilen en-zim yoktur. Proteinli gıdalarda bulunan fenilalanin adı verilen aminoasit, tirozine dönüştürülemez. Fenilalanin kanda birikmeye başlar ve beyin omurilik sıvısını(BOS) geçerek beyinde hasara neden olur. Bu çocuklarda geri dönüşümsüz zekâ ve nörolojik gelişme geriliği görülür. Ülkemizde Sağlık Bakanlığı tarafından yenidoğ- nalara yönelik geliştirilen program ile taraması yapılmaktadır. Hayatın ilk 15 günü içinde bebek en az 24 saat, ideali 48-72 saat beslendikten sonra topuktan alınan “2 damla kan’’ özel bir filtre kâğıdına damlatılır ve ilgili laboratuvara gönderilerek teşhis edilir. Eğer fenilketonüri saptanırsa fenilalanin içermeyen gıdalarla tedaviye yaşam boyu devam edilir.

• Konjenital Hipotiroidi: Yenidoğan döneminde en sık karşılaşılan endokrinoojik sorundur. Yenidoğanda tiroid hormon yetersizliği ile karakterize klinik bir durumdur. Hipotiroidik yenidoğanda sarılık uzayabilir, ödemli bir yüz vardır, dil büyüktür, kabızlık görülür. Hipotiroidik çocuklarda zekâ gelişiminde gerilik söz konusudur. Erken tanı ve tedavi ile bu sorun ortadan kaldırılabilir. Bunun için fenilketonüri taramasında topuktan alınan kan ile hipotiroidi taraması yapılabilir.Şüpheli olgularda koldan da kan alınarak tiroid hormonlarına bakılır. Tedavideömür boyu tiroid hormonu kullanılır.

• Biyotinidaz Eksikliği: Vücutta biyotin oluşumu için gerekli bir enzim olanBiyotinidaz’ın eksikliğidir. Bunun sonucunda işitme ve görme kaybı, nörolojik bo- zukluklar, deride bölgesel saç/kıl dökülmeleri olur. Geç kalınan vakalarda nörolojik sekeller, koma ve ölüm ile karşılaşılabilir. Tedavide Biyotin oral yolla verilir.

Cevap C'dir.

Intramuskuler yani intra-muscular aşılar kas içine yapılan aşıdır. İngilizcede 'muscle' kas demektir.

D seçeneğindeki husus anneye sağlayacağı yararla ilişkilidir. Bu hususta yenidoğan bebekle ilgili doğrudan bir alaka yoktur, poster ile de ilişkili değildir.

Yenidoğan doğumundan sonraki ilk ayı tamamladığında yani 1. ayını bitirdiğinde yapılmalıdır. 1 Eylülde yapılacak olan ise 3. dozudur. Bu yüzden cevap A'dır

Üreme sağlığı hizmetleri yeterli ve etkin verilmezse bundan en çok kadınlar etkilenir.

Cinsel fonksiyonlar yaşamın sonuna kadar aktif olarak sürdürülebilir.

Bazı ülkelerde ülkenin koşulları gereği kısıtlı miktarda alınan aşılar, kız çocuklarına değil erkek çocuklarına yapılabilmektedir.

Doğurganlık, sosyoekonomik düzeyi düşük birey ve toplumlarda daha yüksektir.

Cinsel yolla bulaşan hastalıkların toplumdaki boyutu net olarak bilinmemektedir. Buna göre doğru cevap C seçeneğidir.

Toplum Üzerine Olumlu Etkileri:
• Kadınların ve çocukların sağlıklı olması sonucu sağlıklı bir toplum oluşur.
• Etkili olarak aile planlaması uygulayan toplumlarda nüfus dengeli ve planlı bir şekilde
artar.
• Kadın ve çocuk sağlığı için harcanacak tedavi giderleri azalır.
• Ekonomik kaynakların daha planlı ve verimli kullanılmasına yardımcı olur.

D seçeneğinde verilen bilgi ise aile planlamasının çocuk sağlığı üzerine olumlu etkilerinden birisidir.

Kontraseptif Yöntemler şunlardır:
1. Geleneksel Yöntemler
• Geri Çekme (Coitus İnterruptus)
• Takvim Yöntemi
• Haznenin İçinin Yıkanması (Vaginal Duş)
• Emzirme (Laktasyon Amenore)
2. Modern Yöntemler
• Doğum Kontrol Hapları (Oral Kontraseptifler)
• Gebeliği Önleyici İğneler (Enjektabl Kontraseptifler)
• Deri Altı Kapsülleri (İmplantlar)
• Rahim İçi Araç
• Diyafram

• Kadın Kondomu (Kadın Prezervatifi)
• Spermisidler (Spermleri Öldüren Tablet ve Fitiller)
• Kadında Tüplerin Bağlanması (Tüp Ligasyonu)
• Erkek Kondomu (Prezervatif)
• Erkekte Sperm Kanallarının Bağlanması (Vazektomi)

Buna göre doğru cevap B seçeneğidir.

Bu haplar sadece progesteron içermektedir. Olumlu ve olumsuz yan etkileri kombine haplara benzer. Östrojen içermediğinden doğum sonrası (6. haftadan sonra) ve annenin emzirdiği dönemde doğum kontrol yöntemi olarak tercih edilebilir. Buna göre doğru cevap A seçeneğidir.

Acil Kontrasepsiyon (Ertesi Gün Hapı): 
Korunmasız cinsel ilişkide bulunma, kadın/erkek kondomun yırtılması, OKS’nin
alınmasının unutulması, tecavüze uğrama gibi durumlarda kullanılabilir. Cinsel
ilişkiden sonraki ilk 72 saat içinde (mümkün olduğunca en erken zamanda) 12
saat arayla 2 kez olmak üzere, ertesi gün hapı (OKS’lere göre hormon miktarı daha yüksek) içilir. Buna göre doğru cevap B seçeneğidir.

Hepatit B cinsel yolla bulaşan hastalık etkeni olan bir virüstür. B

Doğurganlığın tamamlanmadığı süre, yani menopoza girme yaşı (âdet-menstruel kanamaların sona ermesi) ise yine benzer şekilde farklılıklar göstermekle birlikte 49 yaş olarak kabul edilir. Tıbbi dokümantasyonlarda kadın sağlığını toplumlara ve ülkelere göre standart bir şekilde değerlendirebilmek için doğurgan dönem 15-49 yaşlar arası olarak alınır. Ancak son zamanlarda bu yaş sağlık
veri sistemlerinde gelişmelere paralel olarak 12-50 yaş olarak alınmaya başlanmıştır.

Anne ölümü nedenleri:
1. Doğrudan Nedenler
• Kanama (%25)
• Enfeksiyon (%15)
• Düşük (%13)
• Toksemi (%12)
• Engellenmiş Eylem (%8)

Buna göre doğru cevap A seçeneğidir.

Konjenital Hipotiroidi: Yenidoğan döneminde en sık karşılaşılan endokrinolojik
sorundur. Yenidoğanda tiroid hormon yetersizliği ile karakterize klinik bir
durumdur. Buna göre doğru cevap E seçeneğidir.

Bebeklerde/Çocuklarda birinci dozu 6. ayın bitiminde, pekiştirme dozu da 18. ayın sonunda yapılan aşı OPA (Oral Polio Aşısı) dır.